„Ik maak me erg grote zorgen over de toekomst”, zei een Hollywood-topman deze zomer tegen The Hollywood Reporter. „Studio’s en bedrijven maken veel films, maar ik denk dat er niet genoeg publiek voor is.”
2025 was het jongste in een reeks post-pandemische rampjaren voor Hollywood. De lichten bleven aan deze zomer, vooral omdat bejaarde pakezels als Superman en Jurassic World nog altijd niet door hun hoeven zakten. Maar in oktober kwamen de grote klappen: met 425 miljoen recette was het de slechtste oktober in drie decennia. Vrijwel elke grote film flopte: Tron: Ares, Roofman, The Smashing Machine, After the Hunt. De rimpeling daarvan voelt de hele filmindustrie – in Nederland wordt doorgaans driekwart van de kaartjes gekocht voor een Amerikaanse film. Zoals we de afgelopen jaren vaker merkten: als Amerika brandt, krijgt de rest van de wereld rook in de ogen.
Filmstudio’s en bioscopen slaan dus alarm. Maar gek genoeg lijkt film als kunstvorm daar niet zo veel van te voelen. Crisis leek Hollywood dit jaar zelfs eindelijk een zetje richting originaliteit te geven.
Sinds de pandemie werden er niet zoveel levendige en eigentijdse Hollywoodfilms gemaakt. Paul Thomas Andersons One Battle After Another (de beste film van het jaar volgens NRC) vatte het huidige Amerika als eeuwige strijd, een politieke slalom richting wanorde en chaos. Netflix’ House of Dynamite toonde hoe slecht de VS is voorbereid op een moderne atoomoorlog, Bugonia de uitwassen van complottheorie, The Brutalist het leven van een Joodse Holocaust-overlever in de naoorlogse machtsmachine van de VS. Hollywood heeft al jaren niet zo urgent gevoeld.
Jaren zeventig
Hoe komt dat? Natuurlijk: er is genoeg ‘urgents’ te verfilmen. Maar er is ook een interessantere verklaring: Hollywood probeert eindelijk weer nieuwe dingen, nu de oude trucjes niet meer werken. Classicus Koen Vacano vergeleek het huidige Hollywood met de jaren zeventig, in NRC. Floppende zwaarden-en-sandalen-films en wezenloze musicals richtten Hollywood destijds bijna ten gronde. Maar daardoor ontstond er ook ruimte voor nieuwe, recalcitrante stemmen: Martin Scorsese, Brian De Palma, Francis Ford Coppola, Steven Spielberg.
Dat geeft hoop. Al is het te vroeg om claxonnerend door de straten te gaan. Filmgangers moeten die nieuwe stemmen wel weten te vinden. One Battle After Another verdiende zijn productiebudget niet eens terug. Sinners en Weapons (beide net buiten de lijst van NRC geëindigd) wezen dit jaar de weg. Volstrekt originele films – geen vervolgen, reboots, of superheldenmeuk – die ook nog eens publiekshits werden. Er is heus nog wel publiek voor iets anders dan het zoveelste dino-eiland – als je het maar als ‘evenement’ of ‘gemeenschappelijke ervaring’ weet neer te zetten – horror leent zich daar goed voor.
Het afkruimelen van de hegemonie van Hollywood kan óók kansen opleveren buiten de Amerikaanse filmindustrie. Want als Hollywood het af laat weten, is er ook weer ruimte voor arthousefilms én andere filmindustrieën. Want waar grote bioscopen de laatste jaren worstelden, deden de filmhuizen het juist beter. Daar imponeerden dit jaar vooral de geëngageerde films. Documentaires over de Gaza-oorlog en genocide tegen Palestijnen, Put Your Soul in Your Hand and Walk en Oscarwinnaar No Other Land. Of I’m Still Here, over de oprukkende dictatuur in Brazilië, April, over abortus in Georgië, of Die, My Love: over de benauwende kanten van moederschap. Het was een goed, maar zwaar filmjaar, weliswaar zonder overrompelend meesterwerk als The Zone of Interest of All of Us Strangers.
Ook de Nederlandse filmindustrie profiteert de afgelopen jaren. 2024 was het jaar van de familiefilm en de romkom. En in 2025 had de Nederlandse film internationaal succes. Halina Reijn had een grote culturele impact met Babygirl (gemaakt met Amerikaans geld). Regisseur Victoria Warmerdam won met I’m Not a Robot de Oscar voor beste korte film. Arthousethriller Rietland ging naar Cannes, ’s werelds belangrijkste filmfestival, kreeg internationaal goede kritieken en is de Nederlandse inzending van de Oscars. En Oscarwinnaar Mike van Diems zeer geslaagde Alpentragedie Voor de Meisjes bleef met honderdduizenden bezoekers de Amerikaanse blockbusters ver voor in Nederland. En dan moet De Tatta’s 3 nog komen. Al blijft Amerika wel de culturele maatstaf, dat zie je wel aan de hoeveelheid benoemingen van de Oscars in het bovenstaande stukje.
Geen van de Nederlandse films haalde overigens onze top-15 (al kwamen Rietland en Voor de meisjes in de buurt). Maar als het zo doorgaat, houden we een plek op de lijst van 2026 vrij.
Tristan Theirlynck
15. When The Light Breaks (Rúnar Rúnarsson)
De jonge kunstenaar Una heeft een stiekeme relatie met Diddi. Hij sterft op de dag dat hij het gaat uitmaken met zijn oude vriendin Klara. Haar dus beter in het ongewisse laten? Maar zo wordt de rouw voor Una berekenend en radeloos. Een lange dag rouw in Reykjakvik, met twintigers die mogelijk een band voor de rest van hun leven opbouwen in dit sensitieve, precies geobserveerd drama vol visuele mystiek van Rúnar Rúnarsson. Ook uit de dood kan iets moois ontstaan.
Digitaal te huur via Prime Video, Pathé Thuis en andere diensten.
Lees ook
Regisseur Rúnar Rúnarsson over zijn rouwfilm ‘When the Light Breaks’: ‘We reduceren de dood ten onrechte tot misère’
14. All We Imagines as The Light (Payal Kapadia)
Een film die misschien nog wel meer om de sfeer draait dan om het verhaal. Prachtige poëtische stadsbeelden tonen de chaos, de hitte, de diversiteit van de inwoners van Mumbai. Regisseur Payal Kapadia belicht ondertussen liefdevol en teder de levens van drie vrouwen van verschillende generaties die werken in een ziekenhuis in de miljoenenstad. Ze toont dat financiële onafhankelijkheid niet overal in de wereld automatisch vrijheid betekent en belicht de benarde levensomstandigheden voor vrouwen die er alleen leven.
Digitaal te huur via Pathé Thuis, Picl en andere diensten.
Lees ook
Regisseur Payal Kapadia van ‘All we Imagine as Light’: ‘In cinema kan je alles doen, dus dit is mijn utopie’
13. Put Your Soul in Your Hand and Walk (Sepideh Farsi en Fatima Hassouna)
Een van de vele noodzakelijke films van dit jaar. Wie kan je eigenlijk echt in de ogen kijken? Een vrouw die hoop blijft zoeken? Palestijnse fotojournalist Fatma Hassouna uit Gaza stuurde een jaar lang filmpjes aan de ooit uit Iran gevluchte filmmaker Sepideh Farsi. Vlak voor de film werd geselecteerd voor Cannes werden Hassouna en haar familie tijdens een Israëlische luchtaanval vermoord. Het beeld van haar veerkracht staat als een nabeeld op mijn netvlies.
Digitaal te huur via Pathé Thuis en andere diensten.
Lees ook
‘Put Your Soul on your Hand and Walk’ is een eerbetoon aan de vermoorde Palestijnse fotojournalist Fatma Hassona
12. The Brutalist (Brady Corbet)
Brady Corbets lowbudget-epos, drieënhalf uur lang met plaspauze, gefilmd in antiek VistaVision-formaat, gaat over de naoorlogse supermacht Amerika, de Holocaust, immigratie, jodendom – en een beetje over modernistische architectuur. Maar eigenlijk draait het om de kunstenaar en zijn mecenas, om controle, jaloezie, dubbelspel en hypocrisie in die relatie. Architect László Tóth offert veel op om een kolossaal brutalistisch monument te bouwen voor een zelfingenomen geldwolf. Die krijgt zijn naamplaatje, maar het kunstwerk blijkt zo zijn eigen leven te hebben.
Digitaal te huur via Pathé Thuis, Prime Video en andere diensten.
Lees ook
Architectendrama The Brutalist is een film om te bewonderen, niet om van te houden
11. Nouvelle Vague (Richard Linklater)
Docenten Mediastudies en leraren Mediawijsheid zullen blij zijn met Nouvelle Vague, een aanstekelijk film over het maken van Jean-Luc Godards baanbrekende debuut, À bout de souffle (1960). Kunnen ze eindelijk in visuele vorm laten zien wat er zo vernieuwend was aan de Franse filmstroming Nouvelle Vague, die begin jaren zestig opgeld deed. Godard debuteerde later dan zijn tijdgenoten, maar Linklater laat op amusante en inzichtelijke wijze zien wat deze in aforismen sprekende beeldenstormer zo uniek maakte.
Nu in de bioscoop.
Lees ook
Linklater is in ‘Nouvelle Vague’ bijna even speels als filmvernieuwer Godard zelf
10. A House of Dynamite (Kathryn Bigelow)
Voor dit verontrustende meesterwerk over de (kern)wapenwedloop deden de makers veel research: wat zijn precies de procedures en protocollen als een vijandige natie een kernwapen op je afschiet? In dit geval is onbekend door wie, wat bij de Amerikaanse machthebbers meer en meer paniek veroorzaakt. Waarom zij? En wat kunnen zij, inclusief de president, er nog tegen doen? Niet heel veel blijkt uit deze uitstekend gemaakte nagelbijter waarover je nog lang na kan praten, zeker in deze politiek stressvolle tijden.
Te zien op Netflix.
Lees ook
‘A House of Dynamite’ is het verontrustende meesterwerk over kernwapens van dit decennium
9. April (Dea Kulumbegashvili)
Met indringend lowfibeeldtaal en magisch-realistische natuurmystiek volgt Georgische regisseur Dea Kulumbegashvili gynaecoloog Nina: antiseptische wetenschap, vrouwelijke solidariteit en patriarchale zeden schuren. Nina doet op haar rondreizen langs bergdorpjes namelijk aan anticonceptie en illegale abortussen. Dat openbare geheim zet haar apart, bijna als een onaanraakbare. Heftige beelden van natuurgeweld, geboorte, abortus, koeien met besnorde mannen: dit gaat over het geweld dat een vrouwenlijf ondergaat, in de natuur én de cultuur.
Digitaal te huur via Pathé Thuis, Picl en andere diensten.
Lees ook
Een indrukwekkende film over wat mannen niet zien en niet wíllen zien
8. I’m Still Here (Walter Salles)
Cinema kan uitstekend invoelbaar maken hoe het was om in een andere tijd te leven. Dat kan op lichte, amusante Downton Abbey-wijze, maar ook op een politiek geladen manier. Zo zagen we dit jaar de Palestijnse kwestie terug in het aangrijpende All That’s Left of You. Maar het Braziliaanse I’m Still Here, over de verdwijning van een vader, echtgenoot én kritisch parlementariër tijdens de militaire dictatuur, is in alle opzichten de betere productie. Geheel terecht kreeg hij begin maart dan ook de Oscar voor beste buitenlandse film.
Nu te zien op Prime Video.
Lees ook
Hoe een verdwijning in Brazilië een gezin én een gezicht tekent
7. Sorry, Baby (Eva Victor)
Ingenieuze tragikomedie over de impact van een verkrachting op het leven van de getalenteerde literatuurdocent Agnes, gespeeld door regisseur Eva Victor zelf. Een film die met de conventies durft te breken. Er wordt niet gehengeld naar medelijden of gechoqueerd om een boodschap kracht bij te zetten, maar met humor, absurditeit en schijnbaar nietszeggende momenten maakt Sorry, Baby duidelijk hoe seksueel geweld Agnes heeft getekend en wat haar is afgenomen.
Lees ook
Regisseur Eva Victor wilde een film maken over seksueel geweld, waarvan ‘je lichaam niet in shocktoestand’ raakt
6. It Was Just an Accident (Jafar Panahi)
Nog geen half jaar nadat de Iraanse filmmaker Panahi een Gouden Palm won voor het semi-autobiografische It Was Just an Accident – man denkt gevangenisbeul te herkennen, neemt hij wraak? – kreeg hij bij verstek weer een gevangenisstraf opgelegd van het Iraanse regime. Nou lopen film en werkelijkheid altijd door elkaar in zijn werk, maar dit is wel erg straf: Panahi leek er in het spannende einde van zijn film al een voorschot op te nemen. Vrijheid is in Iran geen recht, maar een gunst.
Nu in de bioscoop.
Lees ook
Irans bekendste dissidente filmer Jafar Panahi: ‘De macht zit de kunstenaar dwars, en de kunstenaar vindt daar een weg omheen’
5. Die My Love (Lynne Ramsay)
De Schotse regisseur Lynne Ramsay zuigt de kijker de belevingswereld binnen van de jonge moeder Grace (Jennifer Lawrence). Zij is schrijfster en samen met haar geliefde Jackson (Robert Pattinson), een muzikant, verhuist ze naar een afgelegen woning in de buurt van zijn familie in Montana. Daar beginnen eenzaamheid, de benauwende kanten van het moederschap en mogelijke psychiatrische problemen hun tol te eisen. De schaamteloos spelende Lawrence in combinatie met het subjectieve camerawerk van Ramsay resulteert in een film die voelt als een overrompelende studie naar ontsporing.
Nu in de bioscoop.
Lees ook
Lynne Ramsay over ‘Die My Love’: ‘Geweldig als Jennifer Lawrence dat raam likt’
4. Tardes de Soledad (Albert Serra)
Sommigen zien een rijke traditie, anderen een barbaarse rituele slachting. Weinig films roepen uiteenlopender meningen op dan stierenvechtdocu Tardes de Soledad. Als muurvlieg zien we hoe de Chileense ster Andrés Roca Rey in zijn huidstrakke pakje gehesen wordt. Hoe zijn team hem ophemelt en oplapt: „Je ballen zijn groter dan het hele stadion!” Hoe hij met getuite lippen zeven stieren uitdaagt, prikt, pest en doodsteekt – het gebobbelde kruis uitdagend op de horens gericht. Serra geeft geen context, of verhaal. Al eindigt elk gevecht op dezelfde manier: met het verdwijnen van leven uit de ogen van een bloedende, hijgende stier – hij had geen kans.
Digitaal te huur via Pathé Thuis en andere diensten.
Lees ook
Gruwelijke maar tegelijkertijd mooie documentaire over stierenvechten
3. Bugonia (Yorgos Lanthimos)
Het leek een tussendoortje, deze remake van de Zuid-Koreaanse scifihorrorkomedie Save the Green Planet, waarbij Lanthimos halverwege de regie overnam. Nadat hij zijn hand vertilde aan Poor Things en Kinds of Kindness is hij juist weer in topvorm: een claustrofobische wereld waarvan de wetten niet de aardse logica volgen. Neem dat letterlijk. Bijenhouder Jesse Plemons ziet ceo Emma Stone aan voor een buitenaards wezen dat de bijen komt vernietigen. Misschien heeft hij nog gelijk ook.
Nu in de bioscoop en te huren via Pathé Thuis en andere diensten.
Lees ook
Yorgos Lanthimos’ ‘Bugonia’ is een zinderend, oergrappig duel over de werkelijkheid
2. Drømmer (Dag Johan Haugerud)
Dit prachtige portret van Johanne, die in voice-over verhaalt over haar gevoelens voor haar lerares Frans, roept heel sterk de overweldigende ervaring op die een eerste verliefdheid kan zijn. Tegelijkertijd verhoudt Johanne zich tot haar (liefdevolle en progressieve) moeder en oma die, nadat ze het verhaal hebben gelezen dat ze heeft geschreven over haar onbeantwoorde liefde, zich er intensief mee gaan bemoeien. Zij reageren elk vanuit hun eigen ervaringen en teleurstellingen in de liefde, wat Drømmer nog meer schakeringen geeft.
Nu in de bioscoop.
Lees ook
In Drømmer maakt de volwassen wereld een probleem van het smachten van de 16-jarige Johanne naar haar juf
1. One Battle After Another (Paul Thomas Anderson)
In dit nieuwe meesterwerk van Paul Thomas Anderson (There Will Be Blood) speelt Leonardo DiCaprio een sufgeblowde sloddervos die geconfronteerd wordt met zijn verleden als bommenmaker van de Occupy-beweging. In de eerste plaats is het een grappige, opwindende paranoiathriller: je verbaast je dat twee uur en drie kwartier zo snel kunnen gaan. Maar daaronder borrelt iets groters, een tijdloos doch relevant verhaal over de eeuwige strijd om Amerika, gevochten door generaties revolutionairen tegen een etnonationalistische elite. Dakpansgewijs neemt men het gevecht van elkaar over. Met als enige uitkomst: meer chaos en wanorde.
Vanaf 19 december te zien op HBO Max.
Lees ook
Regisseur P.T. Andersons nieuwe meesterwerk kan weleens de gezichtsbepalende film van Amerika onder Trump 2 worden
Totstandkoming Beste 15 films 2025
Deze lijst is samengesteld op basis van de toplijstjes van de NRC-filmrecensenten: Coen van Zwol, Sabeth Snijders, Tristan Theirlynck, André Waardenburg, Dana Linssen.
De beste cultuur van 2025 volgens NRC
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
De journalistieke principes van NRC