Dit is het dagelijkse commentaar van NRC. Het bevat
meningen, interpretaties en keuzes. Ze worden geschreven door een groep
redacteuren, geselecteerd door de hoofdredacteur. In de commentaren laat NRC zien waar het voor staat. Commentaren bieden de lezer een
handvat, een invalshoek, het is ‘eerste hulp’ bij het nieuws van de dag.
Niemand in China ontkomt aan de wil van de Chinese Communistische Partij, ook niet de allerlaatsten die zich de afgelopen jaren nog hadden verzet in het minst onvrije stukje van China, te weten Hongkong. Deze week werden wederom grote stappen gezet in de afbraak van het idee dat Hongkong een democratie met een eerlijk rechtssysteem had kunnen zijn. De gebeurtenissen waren voorzien, niemand maakte zich nog illusies, en toch waren ze somber stemmend.
Zondag stemde de Democratische Partij, bijna unaniem, voor opheffing van zichzelf. „De politieke omgeving is over het algemeen niet gemakkelijk”, was het understatement waarmee de partijvoorzitter het besluit toelichtte. In werkelijkheid is het al onmogelijk om democratische rechten uit te oefenen sinds Beijing in 2020 nieuwe veiligheidswetten invoerde in Hongkong.
Die wetten verboden separatisme, ondermijning van de staat, terrorisme en buitenlandse inmenging, en wat daar onder viel werd zo ruim geïnterpreteerd dat elke vorm van kritiek op de CCP tot gevangenisstraf kon leiden. Een jaar later mochten door een wijziging in het kiesstelsel alleen nog kandidaten aan verkiezingen meedoen die „patriottisch” genoeg waren.
De Democratische Partij werd opgericht in 1994, drie jaar voordat de Britse kroonkolonie Hongkong werd overgedragen aan China. Hongkong zou worden bestuurd volgens het principe „één land, twee systemen”, met een volksvertegenwoordiging en eigen, onafhankelijke rechtspraak. De Democratische Partij was de belangrijkste oppositiepartij. Zij maakte zich sterk voor meer vrijheid en democratische hervormingen.
Dit voorjaar meldden prominente leden echter dat overheidsfunctionarissen en tussenpersonen hun te verstaan hadden gegeven dat ze de partij moesten opheffen, of de ‘gevolgen onder ogen moesten zien’, waaronder mogelijke arrestatie. Dat is geen loos dreigement: meerdere partijleden zijn al vastgezet onder de nieuwe veiligheidswetten.
Een dag na de opheffing volgde de eveneens verwachte veroordeling van media-ondernemer Jimmy Lai (78). Hij werd ervan verdacht dat hij de massale protesten uit 2019 had aangemoedigd en had gelobbyd voor Amerikaanse sancties tegen China. Lai zit al vijf jaar gevangen, zijn Beijing-kritische krant Apple Daily is ten onder gegaan. Hongkongs hoogste bestuurder John Lee schaarde zich maandag achter de veroordeling. De straf wordt later bepaald.
Xi liet zich toch al niets zeggen over burgerlijke vrijheden, maar het is wat anders als niemand het meer probeert
Donald Trump „voelt zich slecht” over de veroordeling en zegt dat hij de Chinese leider Xi Jinping al eerder had gevraagd om Lais vrijlating. „We zullen zien wat er gebeurt”, was maandag zijn commentaar. Deze slappe opstelling tekent Trumps wereldbeeld ten aanzien van autocratische regimes.
In haar nieuwe veiligheidsstrategie brengt de regering-Trump deze houding concreet onder woorden: de VS streven naar vreedzame (handels)relaties met andere landen zonder hen „sociale normen” op te leggen die afwijken van hun traditie en geschiedenis. Nu liet Xi zich toch al niets zeggen over burgerlijke vrijheden, maar het is wat anders als niemand het meer probeert.
Van de Europese Unie valt op dit punt helaas ook weinig te verwachten. Europa is in zijn relatie tot China al jaren op zoek naar de balans tussen handelsbelangen, strategische autonomie en mensenrechten en lijkt daar voorlopig niet uit te komen. Zorgen uitspreken en de situatie monitoren zijn noodzakelijke stappen, maar zullen niets veranderen.
De conclusie moet dan ook zijn dat de politieke en sociale controle van de CCP op Hongkong inmiddels compleet is. Dit kan in theorie ook weer veranderen – het is geen natuurwet – maar de vooruitzichten zijn slecht.
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
De journalistieke principes van NRC