Het is niet zo aardig om de leeftijd van een artiest te benadrukken bij een prestatie die daar niets mee te maken heeft. En toch schreven we heel bewust dat Yousef ‘Sef’ Gnaoui op zijn eenenveertigste zijn belangrijkste festivalzomer achter de rug lijkt te hebben. Niet omdat hij nou zo oud is maar omdat het zo leuk is dat artiesten ook na hun 40ste nog écht kunnen doorbreken.
Natuurlijk, Sef kennen we al jaren – doorbreken in Nederland is relatief. Je moest in 2007 al niet zitten aan z’n Nikes (‘Aan me Nikes’, met The Opposites) en twee jaar later genoot hij met hen van een ‘Broodje Bakpao’. Hij timmerde aan de weg met Flinke Namen, met The Flexican, Murth Mossel en Glen Faria. Hij deed mee met Dio, Negativ, The Partysquad, Gers Pardoel, Aafke Romeijn, Jayh, Faberyayo en Jungle By Night. Veel hits, maar nog niet zo heel veel écht Sef.
In 2011 kwam daar verandering in, met zijn eerste eigen hit ‘De Leven’, het titelnummer van zijn debuutplaat. Langzaam bouwde Sef daar op voort: In Kleur (2015), Excusez Moi (2017), El Salvador (2020) en Ik zou voor veel kunnen sterven maar niet voor een vlag (2023). Met die laatste plaat gebeurde er wel iets in de wereld buiten de grootstedelijke rap (hij won een Edison en een 3voor12-award), maar het moest toch tot 2025 duren na de release van Lieve Monsters tot Sef een eigen show op Lowlands kreeg. Maar ook zonder die geweldige shows zou Lieve Monsters het Nederlandse album van het jaar zijn. Lees hieronder waarom.
Peter van der Ploeg
25. Claw Boys Claw: Fly
Uit helemaal niets blijkt dat Fly, het dertiende album van Claw Boys Claw, de definitieve zwanenzang is van Neerlands rocktrots. Zanger Peter te Bos mag dan op kerstavond zijn 75ste verjaardag vieren, het puberzweet klotst nog steeds in zijn oksels. Hij wil meisjes versieren, zucht hij (ver)lief(d) en teder – maar wil ook schedels inslaan, lalt hij woest en baldadig. Ga ze zien in het voorjaar, het kan nog maar drie keer.
24. zZz: Konnichiwa – Guten Tag – Money Money
Een onuitspreekbare naam, maar met een magie die ook na tien jaar stilte nog intact is. En het bijzondere van deze ruige rock: er is géén gitaar. De venijnige riffs van synths, keyboards en samplers zijn de aanjagers, terwijl Björn Ottenheim zingt vanachter zijn drumstel en Daan Schinkel met gespreide armen op drie klavieren speelt. Dit is meer dan muziek, het is een houdgreep.
Lees ook
zZz-rockduo: ‘Op dit album wilden we alleen maar knallers. Geen rustpunten’
23. Meetsysteem: Gekleed in Donker, Ze Vroegen Niks
De knutselpop van Meetsysteem zit vol met details die eerst klinken als foutjes. Dan dringen er door de akoestische lagen steeds meer elementen door waarin elektronica doorklinkt. En opeens blijkt alles heel precies in elkaar te vallen. Mooi.
Lees ook
Recensie Meetsysteem
22. SMIB: Eendraght Maeckt Maght
Nu als kwartet, met een nieuw concept (het leger) en een reeks bravouretracks, maakt SMIB een vuist: want Eendraght Maeckt Maght. Ray Fuego, GRGY, Nnelg en Loopey blaffen de rekruten toe, soms macho, soms grappig. Ze swingen op duistere beats en luchten goed verstaanbaar hun hart. Over patta’s, klokken en keukenapparatuur: ‘Kitchenaid, ik kan niet mixen/ Met die mannen’.
Lees ook
Recensie SMIB – Eendraght Maeckt Maght
21. Long Fling: Long Fling
Het koppel Pip Blom en Willem Smit (Personal Trainer) heeft de krachten nu ook muzikaal gebundeld. Opgewekte melodieën en de kraakheldere stem van Blom, plus de dromerige poëzie en onstuimige experimenteerdrift van Smit: het beste van hun twee werelden komt hier samen.
Lees ook
Indie-koppel Pip Blom en Willem Smit bezingen hun leven achter de voordeur: ‘Jij hebt een van mijn lievelingsstemmen’
20. Dudok Quartet Terra memoria: Saariaho & Shostakovich
Muziek leeft in het vluchtige nu, maar is de ultieme drager van herinneringen. Zo klinkt het Derde strijkkwartet van Sjostakovitsj onder de montere oppervlakte grimmig en desolaat. Het titelstuk van Saariaho is juist dromerig, met een diffuse diepte. Het Dudok Quartet brengt twee verschillende werelden overtuigend samen.
Lees ook
Recensie Dudok Quartet Terra memoria: Saariaho & Shostakovich
19. Sun Mi Hong: Fourth Page: Meaning of a Nest
De Zuid-Koreaanse, in Amsterdam woonachtige jazzdrumster Sun-Mi Hong speelt zich steeds hoger naar de top. Subtiele menger die ze is, een impressionist die met gesloten ogen haar roffels kan laten ‘zingen’, zoekt ze het in ritmes die je net niet verwacht. Haar jazz vertelt verhalen. Al op eerdere albums refereerde ze aan het onbehaaglijke gevoel dat ze voelde toen ze net naar Nederland verhuisd was voor de jazz. Op Fourth Page: Meaning of A Nest is het thuiskomen, in vele opzichten. Even elegant, dromerig als abstract blikt ze met haar sterke, internationale kwintet terug op haar jeugd.
Lees ook
Interview Sun-Mi Hong: ‘In Korea zou ik nu het leven leiden dat mijn familie voor mij in gedachten had
18. Eefje de Visser: Vlijmscherp
De zusterplaat van het vorig jaar verschenen Heimwee (toen ook in deze lijst) is directer en aangrijpender. Ze sluiten op elkaar aan en met dit tweede album begrijp je het eerste beter. Eerst een Eefje met worstelingen, verdriet, pijn, waar ze eigenlijk niet over wil praten en toch iets over kwijt wil. Deze tweede plaat een Eefje als open boek.
Lees ook
Recensie Eefje de Visser – Vlijmscherp
17. Maite Hontelé & Ramon Valle: Havana
Ramon Valle is Cubaans, Maite Hontelé speelde jarenlang salsa op het hoogste niveau in Colombia. Een aantal jaren geleden stopte ze acuut, ze was haar trompet spuugzat. „En toen kwam deze man”, zei ze deze zomer. Valle bracht haar de lol van het spelen terug, door simpelweg te spelen wat goed voelt. Zo clichématig als dat klinkt, zo verrassend en veelzijdig is de latin jazz die het oplevert.
Lees ook
Reportage festival South East Jazz, met oa Maite Hontelé en Ramon Valle
16. Winne: Mssyeh
Mssyeh is een muzikale vertaling van Winnes rouwproces na de moord op zijn beste vriend Feis. Minder opzwepend en pompend dan zijn oudere werk, maar openhartiger en emotioneler. Het luistert als hoe een dagboek leest. Een dagboek van een dichter, op strakke beats, doorspekt met veel verschillende samples.
Lees ook
Rotterdamse rapper Winne maakt album over vermoorde vriend Feis: ‘Het verdriet kwam later, en de muziek dus ook’
15. Sophie Straat: Wie de Fak is Sophie Straat
Bij Sophie Straat mogen de thema’s uitwaaieren, van intiem persoonlijk tot woedend maatschappijkritisch. Soms kunnen zorgen worden weggedanst, maar steeds gaan de nummers over de kronkels in het levenspad. Sophie Straat ziet risico’s en neemt risico’s. Dat maakt haar meer dan een zangeres of een voorbeeld, bij haar kun je schuilen.
Lees ook
Recensie Sophie Straat – Wie de Fak is Sophie Straat
14. Daniel Rowland e.a.: Isidora Zebeljan: Three Curious Loves
„Haar noten brachten tranen in onze ogen en droogden ze in het voorbijgaan”, zei de weduwnaar van Isidora Zebeljan over haar muziek. Violist Daniel Rowland bracht met vrienden een ode aan Zebeljan. Het is een onverschrokken duik in de verbeelding, vaak vrijmoedig dansend met alles wat angst kan aanjagen.
Lees ook
Recensie Daniel Rowland e.a. – Isidora Zebeljan: Three Curious Loves
13. S10: Mijn Haren Ruiken Naar Vuur
Zangeres Stien den Hollander, ofwel S10, brengt sinds haar vijftiende muziek uit, en bij elke nieuwe creatie komt een andere kant van S10 in beeld. Van stadse hiphop tot lichtvoetige electro, tot springerige breakbeat, tot ballades en poppy melodieën, haar gevoelvolle hersenspinsels komen met allerlei stijlen. Voor Mijn Haren Ruiken Naar Vuur tillen grommende gitaren en keyboards haar poppy rock op. Maar ze zingt licht en verhalend in plaats van ruig en opzwepend. Haar diepgevoelde emoties maken bovendien dat de gepolijste muziek altijd diepere lagen in zich heeft, en dat komt er vroeg of laat altijd uit.
Lees ook
Zangeres S10: ‘Samenwerken met een producer van een metalband is een heel leuke nieuwe stap’
12. Dudok kwartet: Tchaikovsky: String quartets, vol. 2
Het Dudok Quartet voltooide zijn Tsjaikovski-tweeluik met opnieuw een heerlijk album. Tsjaikovski’s roem berust op opera’s en symfonieën, maar vóór de roem schreef hij enkele strijkkwartetten. Zoals het theatrale Derde, dat de Dudoks combineren met een vroeg werk en met zelf gearrangeerde delen uit de pianocyclus De seizoenen.
Lees ook
Recensie Dudok kwartet – Tchaikovsky: String quartets, vol. 2
11. Cappella Amsterdam: Lassus: Penitential Psalms
Boetepsalmen om jezelf mee te belonen: achter elk van Orlando Di Lasso’s (bekend als Orlandus Lassus) zeven psalmen gaan prachtige diepten schuil. Zo prachtig dat eentje per keer volstaat. Geniet, maar consumeer met mate – dan komt die geweldig gebalanceerde, sonore koorklank van Cappella Amsterdam het beste tot zijn recht.
10. Anton de Bruin: Sounds of the Eclipse
Sounds of the Eclipse is de tweede plaat die de Rotterdamse allround creatieve kracht Anton de Bruin aflevert binnen een jaar tijd. De toetsenist, die speelt in Dragonfruit en de band van de Ghanees-Rotterdamse Peter Somuah, en van jazzclub BIRD al jaren zijn tweede huis maakt voor muzikale kruisbestuivingen, mengt dub en afrobeat met jazz. Zijn speelse, uplifting sound is net zo dansbaar als de Britse urbanjazz van een band als Ezra Collective. Een track als ‘Running on Slippers’ met fluitiste Fanni Zahár loopt als een trein.
9. Rozalie Hirs: Infinity Stairs
De uitgekiende muziek van componist en dichter Rozalie Hirs is kleur, licht, ruimte, wind, beweging en iets ongrijpbaars. Dit heerlijke portretalbum bevat vijf solostukken (voor cello, stem, basklarinet, elektrische gitaar en fluit) en het trio ‘Infinity stairs’, uitgevoerd door topmusici. Uitgesponnen, geraffineerde en bezonken kamermuziek die van grote verbeeldingskracht getuigt.
Lees ook
Recensie Rozalie Hirs – Infinity Stairs
8. Robin Kester: Dark Sky Reserve
De teksten op Dark Sky Reserve van zangeres/gitariste Robin Kester, de opvolger van haar indrukwekkende debuutalbum Honeycomb Shades uit 2023, laten zich lezen als een verhaal. Het ene nummer sluit aan op het volgende. Dat verhaal gaat over rijden door graslanden, naar een feestje gaan, een zwart-witfilm bekijken. Maar ook over klimmen uit een depressie. En over zelfbegoocheling en twijfel. Ze verwoordt het direct en simpel, zonder opsmuk. Zo klink ook haar stem, weliswaar koesterend en hemels, maar met een no-nonsense ondertoon.
Lees ook
Recensie concert Robin Kester
7. Roufaida: Coming Up For Air
Het debuutalbum van de Rotterdamse Roufaida is iets steviger en dansbaarder dan de ingegoten, folky ep waar ze zich in 2023 mee in de kijker speelde. Op Coming Up For Air zoekt ze naar het licht, naar de lucht boven het water. Dat doet ze met een volslagen uniek geluid, in een perfecte fusie van westerse en Arabische muziekcultuur.
Lees ook
Roufaida op Into The Great Wide Open
6. Channa Malkin & La Sfera Armoniosa: Vivaldi – Fury / Mercy
Onder de titel Fury / Mercy maakten deze musici een mooie staalkaart van Vivaldi’s kunnen en kracht. Met elf – in één geval twaalf – instrumentalisten kleurt het ensemble van luitist Mike Fentross prachtig en wendbaar in de aria’s als een tegenstem voor zangeres Malkin en daarnaast zelfstandig in twee concerten voor orkest.
Lees ook
Channa Malkin laat de kracht en energie van Vivaldi horen
5. Juho Myllylä: Herder’s herd
Bij een blinde luistertest zou niemand na de eerste noten van Herder’s herd raden dat we hier te maken hebben met een blokfluitalbum. Myllylä bedient zich op zijn debuutalbum van maar liefst tien verschillende blokfluiten in elk denkbaar formaat. Bij tijd en wijle gromt of schreeuwt hij als een waanzinnige door zijn fluit.
Lees ook
Juho Myllylä is een blokfluitist van het avontuurlijke soort
4. Terzij de Horde: Our Breath is Not Ours Alone
Met gezandstraald keelgeluid over complex gierende instrumenten blaast Terzij de Horde op Our Breath is Not Ours Alone alle razernij en radeloosheid van zich af. Hun derde langspeler is een niet aflatende regen van blastbeats en giftig harde riffs in hun met hardcore punk beslagen black metal. Niet makkelijk, wel louterend.
Lees ook
Op metalfestival Soulcrusher blies de Utrechtse blackmetalband Terzij de Horde als een venijnig striemende hagelstorm.
3. Nusantara Beat: Nusantara Beat
Naar dit debuutalbum werd lang uitgekeken, want Nusantara Beat is al jaren een festivalhit. Hier horen we hoe Indonesische instrumenten surfgitaar, hippe synths en zoemende geluidseffecten ontmoeten op een bedje van gamelan. Deze muziek swingt, wiegt en deint, verrast met brommende elektronica, heeft geweldige melodieën en ontgint in elke nummer nieuw terrein.
Lees ook
Nusantara beat komt met een heerlijk debuut
2. Olivia Vermeulen & Jan Philip Schulze: In Heaven
Nee, er is niets aan de hand met de cd-speler of streamingdienst wanneer je een dof geruis uit de luidsprekers hoort bij het beluisteren van In Heaven, het nieuwe album van mezzo Olivia Vermeulen en pianist Jan Philip Schulze. Op het album tref je een mozaïek aan muziek aan. Er is ruimte voor de romantische bespiegelingen op hemel en heelal door klassieke grootheden als Schubert, Brahms, Wolf, Mahler en Schumann. En behalve deze 19de-eeuwse mannen, die al sinds lang hemelen, zijn er ook de vrouwelijke stemmen en de eigentijdse.
Lees ook
In Heaven: op ruimtereis van Mahler tot Bowie
1. Sef: Lieve Monsters
Op Lieve Monsters lijkt Sef, die vrijwel alle muziek zelf
schreef en produceerde, te zijn geland – de vergeten ervaringen van
lollige muziek (‘De Leven’, ‘Broodje Bakpao’) en zwaardere muziek (IJSLAND) hebben vorm gekregen en zijn teruggekomen als poëzie. Of beter, als steengoede muziek. Lieve Monsters is „een spekkoek, met evenveel dom-slimme woordspelletjes als gelaagde teksten”, schreven we in juni. Een plaat waarop melancholieke teksten botsen op opzwepende beats, met échte gevoelens, subtiel, gelaagd en telkens nieuwe hoeken om slingerend. „En als achter die hoek onverhoopt toch het einde van de wereld blijkt te schuilen, kunnen we maar beter dansen.”
Lees ook
De nieuwste teksten van Sef komen als poëzie
Totstandkoming De 25 beste Nederlandse albums
Dit is de vierde editie van NRC’s beste Nederlandse album, die vorig jaar werd aangevoerd door Tramhaus, in 2023 door Robin Kester, en het jaar ervoor door Lucky Fonz III. De lijst is samengesteld op basis van toplijstjes van NRC-recensenten Marnix Bilderbeek, Hester Carvalho, Jonasz Dekkers, Joost Galema, Rahul Gandolahage, Ralph-Hermen Huiskamp, Amanda Kuyper, Peter van der Ploeg, Frank Provoost, Saul van Stapele, Joep Stapel en Leendert van der Valk.
De beste cultuur van 2025 volgens NRC
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
De journalistieke principes van NRC