Column | Maak het rapport-Wennink leidend bij de kabinetsformatie

Het kan niemand ontgaan zijn. Oud ASML-topman Peter Wennink wil de economie een boost geven om de samenleving betaalbaar te houden. Er moeten scherpe keuzes worden gemaakt en veel worden geïnvesteerd om ons welvaartsniveau te behouden. Als we niets doen, gaat onze welvaart over tien jaar met de huidige prognoses van economische groei achteruit, volgens zijn rapport. Wennink wil dat Nederland ingrijpend gaat verbouwen om blijvende welvaart te realiseren. En terecht. . Ik hoor hetzelfde in bestuurskamers, maar ook bij sommige topambtenaren en bij kennisinstellingen. Wennink is zonder twijfel de van de afgelopen decennia. Als iemand weet wat langetermijnstrategie, focus en uitvoering betekenen, dan is hij het.

Mario Draghi, in zijn rol als voorzitter van de Europese Centrale Bank, waarschuwde Europa niet lang geleden: zonder massale investeringen verliest het continent definitief de aansluiting met de Verenigde Staten en China. Groei, innovatie en strategische autonomie zijn geen luxe meer, maar noodzaak. In dat licht is het rapport-Wennink geen verrassing, maar een logisch en dringend vervolg toegespitst op Nederland.

Ik heb in Wenninks rapport niets gelezen wat me een slecht idee lijkt. Om, moet de economie meer groeien. De voorgestelde oplossingen voor problemen (zoals stikstof, energieprijzen, energielevering), de strategische lijn, de focus op productiviteit, innovatie en langetermijnwelvaart — allemaal goede punten. Dit is geen dichtgetimmerd beleidsstuk gemaakt door ambtenaren voor een formatie, maar een helder, zakelijk, goed geformuleerd betoog. Een verademing.

Juist daarom schuurt één punt des te meer: de uitvoering. Wennink stelt voor om die te beleggen bij een Commissaris Toekomstige Welvaart, die de plannen samen met de premier realiseert. Maar waarom de rol van de premier nóg kwetsbaarder maken door de kern van zijn economisch onder te brengen bij een niet-gekozen functionaris? En waarom de premier belasten met een inhoudelijke verantwoordelijkheid terwijl je eigenlijk een superminister op Economische Zaken nodig hebt om veel punten Wenninks plan te realiseren?

Ja, complexe strategische projecten vragen extra focus. Ja, besluitvorming moet sneller. Ja, meerdere ministeries moeten samenwerken om dergelijke doelen te halen. Ja, de jarenlange politieke stilstand — zeker sinds Rutte III — is zwaar. En ja, het is realistisch dat deze verbouwing van Nederland minstens twee kabinetten gaat duren. En ja, er is weer ruimte nodig voor echte langetermijnpolitiek in plaats van op korte termijn scoren van links tot rechts.

Kies expliciet voor welvaartsbehoud, groei en innovatie als breed gedragen politieke opdracht

Grote keuzes over groei, investeringen en hervormingen horen niet thuis bij een commissaris of bij een klankbordgroep, maar daar waar de democratische verantwoordelijkheid ligt: bij ministers en bij de ministerraad en met (brede) steun van de Tweede en Eerste Kamer.

Een omvangrijke groei- en ontwikkelstrategie vraagt ook offers. Van burgers. Van ons allemaal. Die moeilijke keuzes waar Wennink terecht op wijst, zullen betaald moeten worden. Het gesprek daarover kun je niet buiten de politiek plaatsen. Dat móét politiek gevoerd worden. Het klopt dat de politiek al jaren te weinig presteert. Grote hervormingen komen niet meer van de grond. Sinds de bankencrisis ontbreekt het aan echte langetermijnstrategie. Maar het antwoord op politieke zwakte kan toch niet zijn om de verantwoordelijkheid buiten de politiek te leggen?

Bovendien, in welk bedrijf neemt een onafhankelijke adviseur de beslissingen? Daar zijn het de CEO samen het bestuur die knopen doorhakken en transities leiden, aanspreekbaar zijn en verantwoording afleggen. Een adviseur adviseert. Hij bestuurt niet.

De urgentie is glashelder. De strategische lijnen ook. Maar als we deze verbouwing serieus nemen, moeten we haar ook serieus uitvoeren. Maak het rapport-Wennink leidend bij de komende kabinetsformatie. Kies expliciet voor welvaartsbehoud, groei en innovatie als breed gedragen politieke opdracht. Europa moet sterker en concurrerender worden, zoals Draghi zei. Daar is in Nederland — buiten de flanken — opvallend veel overeenstemming over.

Nu nog de moed om die verantwoordelijkheid te nemen. Het volgende kabinet moet er weer gewoon vier jaar zitten en politiek draagvlak realiseren. Want als we de rekening bij burgers neerleggen, betekent dat ook dat je bereid bent politieke verantwoordelijkheid te nemen en democratisch verantwoording af te leggen.

Geef cadeau

Deel

Mail de redactie

NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.

De journalistieke principes van NRC