Als de duizend kerken inderdaad sluiten, komt dat neer op bijna een kwart van alle religieuze gebouwen die nu nog in gebruik zijn.
Dat is een flinke toename ten opzichte van de afgelopen jaren. Ter vergelijking: tussen 2013 en 2025 sloten in heel Nederland ruim 600 kerken. Dat blijkt uit cijfers van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Reliwiki, een grote database met informatie over kerken. Het gaat om zowel rooms-katholieke als protestantse kerken.
Stroomversnelling
Dat het aantal sluitingen nu zo snel toeneemt, komt onder meer doordat steeds minder mensen naar de kerk gaan. Maar er is meer, zegt Rinke Eigenhuis, directeur van Donatus. “De vergrijzing, steeds minder mensen doen vrijwilligerswerk, en tot slot hebben kerken het financieel zwaar. Het is niet goedkoop om een kerk te onderhouden en duurzaam te maken.”
Ook in Limburg is deze stroomversnelling zichtbaar. “Wanneer je plekken hebt waar soms nog maar nog maar vijf tot zeven mensen in de kerk zitten, dan is dat niet meer houdbaar,” zegt Matheu Bemelmans, woordvoerder van het Bisdom Roermond. “Het doet pijn als je ziet dat een kerk leeg is, dat mensen het niet belangrijk genoeg vinden om te komen.”
Tachtig kerken dicht
Het Bisdom Roermond had ooit 361 kerken in Limburg en daar zijn er de afgelopen 25 jaar al zo’n 80 van gesloten. “Van de overgebleven kerken verwachten wij dat de komende tien jaar ongeveer de helft zal gaan sluiten.”
In de provincie Zeeland is ook in kaart gebracht hoe ervoor staat met de kerken. Erfgoed Zeeland verwacht dat, in het slechtste geval, de helft van de kerken binnen vijftien jaar verdwijnt.
Als wordt besloten om een kerk te sluiten, wordt deze vaak verkocht, en krijgt de kerk een nieuwe bestemming. Vaak is dat een sociaal-maatschappelijke bestemming, zoals een dorpshuis, een zorgcentrum of een bibliotheek. Maar door de krapte op de woningmarkt wordt volgens Eigenhuis ook steeds vaker gekozen voor appartementen.
Trampolinepark
In Limburg vind je ook een trampolinepark, bloemenwinkel en een begrafenisondernemer in oude kerken. “Vroeger waren we heel voorzichtig met wat er in een kerkgebouw mocht en kon. De laatste jaren zijn we noodgedwongen toch wat soepeler geworden”, zegt Bemelmans.
Eigenhuis is vooral blij dat er niet vaak meer gekozen wordt voor sloop. “Zo blijft het erfgoed behouden, en kunnen de kerken een ander mooi doel dienen.”
Sprankje hoop
Toch is er ook een sprankje hoop voor de kerken zelf, zegt Bemelmans. “Er is een nieuwe ontwikkeling gaande, vooral de laatste twee jaar zien we dat meer jonge mensen naar de kerk komen.”
In het centrum van studentenstad Maastricht stond een kerk op het punt om gesloten te worden. “Daar zijn ze elke zondagavond een Engelstalige mis gaan houden, en nu zit de kerk wekelijks vol met jonge mensen. Dat zijn niet alleen internationale studenten, maar ook Nederlandse jongeren.”
In Zweden wordt deze kerk niet gesloten of gesloopt, maar verplaatst: