Het dubbele aspect

Voor mensen die – onlangs, of al even geleden – iemand hebben verloren, kan kerst een mix aan emoties oproepen. “Kerst draait om gezelligheid en warmte. Als iemand ontbreekt, laat dat een leegte achter”, legt rouwcoach Ciska Rensen uit. Juist tijdens deze dagen wordt het gemis extra voelbaar. “Je mist de mensen die er niet meer zijn in deze periode vaak sterker dan op andere momenten”, vertelt rouwcoach Ciska Rensen. 

Wat kerst extra zwaar maakt, is de sociale verwachting die erbij hoort. “Er hangt vaak een gevoel van verplichting om gezellig te doen”, zegt Rensen. “Als je daar op dat moment geen behoefte aan hebt en het gevoel van verdriet geen ruimte krijgt, kan het samenzijn de feestdagen extra zwaar maken.”

Tegelijkertijd kan samenzijn, ondanks het gemis, ook troost bieden. Het maakt je dankbaar voor de mensen die er wel zijn en kan je het gevoel geven dat je het niet alleen hoeft te doen. “Samen herinneringen ophalen, lachen om verhalen van vroeger, of gewoon samen stil zijn bij het gemis: zulke momenten versterken de verbinding met de mensen die er nog zijn. Dat kan juist ook veel steun en troost bieden.” En juist dat is dan ook wat het gevoel tijdens kerst zo dubbel maakt, vertelt Rensen. “Momenten van verdriet en warmte wisselen elkaar af.”

Alle emoties zijn goed

Tijdens de feestdagen spelen vooral verdriet, gemis en schuldgevoel bij rouwenden een grote rol. “Sommige mensen voelen zich schuldig als ze lachen, eten of genieten terwijl er iemand ontbreekt”, zegt Rensen. Toch benadrukt de rouwcoach dat dit los van elkaar staat. “Je kunt tegelijkertijd rouwen én nieuwe herinneringen maken. Het is belangrijk dat beide er mogen zijn en dat ze beide naast elkaar bestaan.”

“Er is geen juiste manier om kerst te vieren als je nog rouwende bent.”

Zet jezelf op één

De belangrijkste boodschap van Rensen voor mensen die rouwend de feestdagen ingaan, is om bij zichzelf te blijven. “Luister naar wat jij nodig hebt en waar je behoefte aan hebt”, adviseert ze. “Laat je niet meeslepen door verwachtingen van anderen.”

Volgens haar is er geen juiste manier om kerst te vieren. Voor de één betekent dat juist samenzijn, voor de ander rust of afstand. “Beide zijn goed. Het gaat erom dat je keuzes maakt die op dat moment bij jou passen.”

De ander tot steun zijn

Voor familie en vrienden van iemand die rouwt, heeft Rensen een duidelijke boodschap: ga het verdriet niet uit de weg. Vraag wat iemand fijn vindt en geef de ruimte. Rensen geeft hierbij aan dat je hierbij best met concrete opties kunt komen: “Vraag bijvoorbeeld of diegene het fijn vind om het over de dierbare te hebben, of als ik zijn/ haar naam noem, als we op hem/ haar proosten of een herinnering delen of heb je liever niet dat we er naar vragen?

Vermijd goedbedoelde opmerkingen zoals ‘Ik weet dat het lastig is, maar probeer er toch een mooie kerstdag van te maken’ of ‘kijk vooruit, naar al het moois dat nog gaat komen’. Hoewel het goedbedoelde opmerkingen zijn, kunnen ze toch heel anders overkomen op iemand die aan het rouwen is. “Wat wel helpt: ervoor diegene zijn, een luisterend oor bieden, arm om diegene heen slaan en de ruimte bieden voor emoties zonder te oordelen.”

 

“Ik spreek niet over rouw verwerken, dat suggereert een eindpunt. Ik gebruik liever het woord verweven. Het gemis en de liefde voor de overledenen blijven namelijk altijd.”

Rouwen stopt niet

Tot slot benadrukt Rensen dat het belangrijk is om te beseffen dat rouw niet ophoudt na kerst. “Verlies is er ook daarna. Ik spreek daarom ook niet over de term rouw verwerken. Dat suggereert een eindpunt. Ik gebruik liever het woord verweven. Het gemis en de liefde voor diegene blijven namelijk altijd.”

Juist door emoties blijvend ruimte te geven, ontstaat volgens haar meer rust en balans. Niet alleen tijdens de feestdagen, maar het hele jaar door.