In het verleden zijn meerdere onderzoeken gedaan naar het effect van overmatig en vet eten voor meerdere dagen. Voor een studie in 2020 werd gekeken naar de effecten op mensen als ze redelijk vol zitten en wat er gebeurt als ze zo veel gegeten hebben dat ze echt niet meer kunnen. Helemaal representatief was het onderzoek niet, het werd uitgevoerd op enkel jonge en gezonde mannen.
De groep kreeg pizza’s voorgeschoteld en werd bij het eerste bezoek gevraagd om zo veel te eten dat ze redelijk vol zaten, bij een tweede bezoek moesten ze blijven eten tot ze echt niet meer konden. De uitkomst: hoewel dat de proefkonijnen de tweede keer bijna dubbel zo veel pizza aten, wist het lichaam alle energie en vetinname goed te reguleren.
Genieten
Maar wie nu denkt tijdens de feestdagen helemaal los te kunnen gaan zonder enig risico, die zit wellicht toch mis. Een ander onderzoek laat weer zien dat er bij overmatig eten, in combinatie met alcoholgebruik, al snel leververvetting kan optreden. Bij deze studie ging het wederom alleen om mannen die werden onderzocht, dit keer allen met overgewicht.
Maar, volgens voedingsexpert Ellen Kampman van Wageningen University gaan de paar dagen rondom kerst niet het verschil maken voor je gezondheid. “Dat je tijdens de feestdagen wat meer eet en wellicht drinkt zal op de lange termijn niet bijzonder veel effect hebben”, vertelt Kampman aan RTL Nieuws. “Het probleem zit hem eigenlijk erin dat veel Nederlanders stelselmatig net iets te veel eten en ook het drinken van alcohol normaal is gemaakt.”
Maartje Boot, woordvoerder namens het Voedingscentrum, benoemt daarnaast dat je na een paar keer te veel eten niet direct aankomt. “Dat de weegschaal mogelijk toch een kilootje extra aangeeft na de kerst, wordt ook veroorzaakt door het gewicht van je maaginhoud en doordat je lichaam vocht vasthoudt. Een paar dagen wat meer eten kan prima binnen een gezond voedingspatroon, je moet natuurlijk ook van de kerst genieten.”
Boot zegt dat veel mensen geneigd zijn om meer te eten tijdens de kerst, omdat ze in het gezelschap van anderen zijn. “Dat heet het sociale facilitatie-effect. Hoe vertrouwder mensen zijn met wie je aan tafel zit, hoe meer je waarschijnlijk eet.” Daarom speelt dit effect bijvoorbeeld eerder een rol tijdens de kerst wanneer je met je familie aan tafel zit dan tijdens een diner met collega’s.
Buikpijn en hartkloppingen
Volgens Kampman heb je na het eten van al dat lekkers tijdens de kerst in eerste instantie vaak een prettig gevoel. “Het voedt je zogeheten beloningssysteem, net zoals bijvoorbeeld na het hardlopen. Het leven ziet er bij wijze van spreken in een keer goed uit. Maar vlak daarna kan je wellicht ook al de eerste klachten krijgen”, benoemt ze. “Denk aan buikpijn, waardoor je misschien ook slechter kan slapen. In combinatie met te veel alcohol kan het je ook hartkloppingen opleveren.”
Maar, benadrukt de voedingsexpert, het probleem zit hem niet zo zeer in al het eten rond de kerstdagen. “Er zijn gewoon veel mensen die standaard te veel eten. De lever is daar heel gevoelig voor, al die extra energie die het lichaam niet nodig heeft, wordt omgezet in vet rondom de lever en soms ook in de lever. Dit zorgt ervoor dat dit cruciale orgaan minder gaat functioneren. Dat is wel iets om je zorgen over te maken.”
Los van de effecten op het lichaam, kan een enkele calorierijke en ongezonde maaltijd ook effecten hebben op het brein, zegt Esther Aarts. Zij is cognitief neurowetenschapper bij de Radboud Universiteit en gespecialiseerd op het gebied van hoe voedsel de hersenen beïnvloedt. “Vooral als één zo’n maaltijd rijk is aan verzadigd vet of snel opneembare suikers, kan het binnen enkele uren al je alertheid en aandacht beïnvloeden.”
“Als je het hebt over meerdere dagen achter elkaar dit soort maaltijden eten, bijvoorbeeld in een uitbundige kerstvakantie, dan kunnen er ook geheugenklachten optreden. Of je kan last krijgen van een negatieve stemming. Dit alles komt onder andere door suikerpieken en daarna weer suikerdalen in het bloed en verhoogde ontstekingswaarde”, legt Aarts uit.
‘Niet te veel nadenken’
Dus ben je van plan om je tijdens de kerst helemaal vol te proppen? “Denk vooral niet te veel hierover na tijdens de kerst”, zegt Kampman. “Geniet van de kerstdagen, van het eten en drinken en van elkaars aanwezigheid. Maar probeer na die dagen wel (weer) in een gezond voedingspatroon te komen met ook voldoende beweging.”
En daarnaast, zegt Boot van het Voedingscentrum, zijn er ook tijdens de kerst voldoende mogelijkheden voor gezonde keuzes. “Zet voldoende water op tafel in mooie karaffen, serveer fruitsalades tijdens het ontbijt. Kies voor volkoren afbakbroodjes bij de kerstbrunch en een rijkgevulde salade tijdens het diner. Het staat leuk op tafel én je doet er je lijf een plezier mee, win-win.”
Een witte kerst, gaan we die ooit nog krijgen? Je ziet het in onderstaande video: