Net op tijd kwam Clary te Velde (60) erachter dat ze een extra bedrag aan pensioen dreigde te verspelen, de zogeheten pensioencompensatie. Eerder dit jaar stopte ze met haar baan als manager in de zorg, omdat haar vijf jaar oudere partner met pensioen ging. „Fijn om samen voor de vrijheid te kiezen. Ik heb nu meer tijd voor liefhebberijen, zoals fietsen met mijn fietsclub, wandelen en naar de film gaan.” Per half november is Te Velde officieel uit dienst, maar dankzij overgebleven vrije dagen kon ze al in mei stoppen.

Een familielid raadde Te Velde aan de laatste anderhalve maand van dit jaar vrijwillig pensioenpremie te blijven betalen. Haar pensioenfonds (Pensioenfonds Zorg en Welzijn, PFZW) gaat namelijk per 1 januari 2026 over naar het nieuwe pensioensysteem en geeft op dat moment – net als andere pensioenfondsen – een grote groep deelnemers extra pensioen. Maar dat geldt alleen voor actieve deelnemers, dat wil zeggen de mensen die op 31 december nog werken of vrijwillig pensioenpremie afdragen. Om die extra pensioeninleg niet mis te lopen, betaalt Te Velde nu ongeveer 1.500 euro premie per maand. Dat is inclusief het deel dat normaliter de werkgever afdraagt. Ze heeft het ervoor over, want het gaat haar vanaf haar pensioendatum een extra inkomen opleveren van ongeveer 130 euro (bruto) per maand.

Veertigers en vijftigers: oppassen

Voor veertigers en vijftigers die bij een pensioenfonds zitten is het nog meer oppassen, bij hen zal het in de meeste gevallen om hogere compensatiebedragen gaan. Dat zit zo. Door het nieuwe pensioenstelsel veranderen de regels voor de pensioenopbouw, en die gaan in zodra het pensioenfonds overstapt. Het merendeel van de fondsen doet dat op 1 januari 2026 of 2027. In het huidige stelsel bouwen jonge en oude deelnemers voor dezelfde premie evenveel pensioenrechten op, dus een even hoog inkomen voor later. Dat terwijl de inleg van de jongere deelnemer veel langer kan renderen, die zou voor dezelfde euro premie eigenlijk méér pensioen moeten opbouwen. Blijf je je hele werkleven bij hetzelfde pensioenfonds, zoals vroeger gebruikelijk was, dan wordt dat goedgemaakt als je ouder bent. Want in die periode betaal je juist te weinig voor wat je ervoor terugkrijgt. Maar stap je eerder uit, bijvoorbeeld omdat je voor jezelf begint, dan krijg je geen waar voor je geld. Dit verandert met het nieuwe systeem: voortaan bouw je met dezelfde euro meer pensioen op als je jong bent.

Veertigers en vijftigers hebben in hun jongere jaren te veel betaald en gaan door de nieuwe regels niet meer profiteren als zij ouder zijn

Punt is dat vooral de groep van veertigers en vijftigers tussen wal en schip valt: zij hebben in hun jongere jaren te veel betaald en gaan door de nieuwe regels niet meer profiteren als zij ouder zijn. De pensioenfondsen compenseren dat, meestal op de datum dat zij overstappen. Dan krijgen benadeelde deelnemers in één keer een bedrag in hun pensioenpot gestort. De hoogte daarvan kan per fonds variëren, afhankelijk van de buffers en de afspraken die zijn gemaakt tussen werkgevers en vakbonden. Maar volgens Ger Jaarsma, voorzitter van koepelorganisatie De Pensioenfederatie, zijn die verschillen niet heel groot. „Naarmate je er bij de berekeningen negatiever uitkomt als deelnemer, krijg je meer. Je kunt er echt van uitgaan dat je goed wordt gecompenseerd.”

Iedereen die er zonder compensatie op achteruit zou gaan, krijgt een extra bedrag. Dat geldt voor deelnemers vanaf ongeveer 35 jaar, met de piek rond 52 jaar, aldus FNV-pensioenbestuurder Roelf van der Ploeg. Hij onderhandelde vanuit de werknemerskant met het grootste pensioenfonds van Nederland, ABP. Dat maakt op 1 januari 2027 de overstap en gaat honderdduizenden deelnemers compenseren. De groep die het meeste krijgt, kan rekenen op ongeveer 40 procent van het salaris in het jaar dat aan de overstap voorafgaat, minus de AOW-franchise (dat is het deel van je salaris waarover je geen pensioenpremie opbouwt). Als voorbeeld noemt Van der Ploeg een 50-jarige met een jaarinkomen van 58.000 euro. De pensioengrondslag is 40.000 euro en de eenmalige compensatie van 40 procent komt op 16.000 euro. Dat gaat jaarlijks minimaal 800 euro aan extra pensioen opleveren, en dat is nog zonder rendement gerekend.

Besluit je het jaar voor de overstap minder uren te gaan werken, dan wordt de pensioencompensatie berekend over een lager bedrag en krijg je dus minder

Serieus geld

Het gaat hoe dan ook om serieus geld, dat je in een aantal situaties kunt mislopen. Besluit je bijvoorbeeld het jaar voor de overstap minder uren te gaan werken, dan wordt de pensioencompensatie berekend over een lager bedrag en krijg je dus minder. Hetzelfde gaat op bij een sabbatical of onbetaald ouderschapsverlof. Hoeveel dat precies scheelt, kun je bij de meeste pensioenfondsen online laten berekenen. Als het aantikt, kun je – als dat lukt – beter even wachten tot het nieuwe jaar.

In andere gevallen kun je de volledige compensatie mislopen. Bijvoorbeeld wanneer je in het voorafgaande jaar met vroegpensioen gaat of als je door een carrièreswitch bij een ander pensioenfonds terechtkomt. Daar kun je weliswaar ook voor een compensatie in aanmerking komen, maar dan moet je het wel goed timen. Stel dat je in het onderwijs werkt en je stapt per 1 januari 2026 (of later dat jaar) over naar een baan in de zorg. Het pensioenfonds van de zorgsector PFZW is dan al over naar het nieuwe systeem en keert jou geen pensioencompensatie uit, aangezien je op 31 december 2025 geen deelnemer was. En van je oude pensioenfonds ABP krijg je ook niets, omdat dat pas per 1 januari 2027 overgaat. Begin je voor de overgangsdatum van jouw pensioenfonds voor jezelf en betaal je geen premie meer, dan krijg je die extra pensioeninleg sowieso niet.

‘Best renderende investering ooit’

Het is dus slim om een carrièrestap zo te timen dat je bij de switch naar een ander pensioenfonds niet buiten de boot valt. Als je voor jezelf begint of vroeg met pensioen gaat, is het een idee om vrijwillig nog een tijdje aangesloten te blijven bij het pensioenfonds. Daarmee gaan je maandlasten even flink omhoog, maar dat is het volgens FNV-bestuurder Van der Ploeg waard. „Waarschijnlijk wordt dit de best renderende investering die je ooit hebt gedaan. Bovendien valt het bedrag dat je aan premie betaalt mee doordat je het bij de belastingaangifte als aftrekpost kunt opvoeren.”

Als je voor jezelf begint of vroeg met pensioen gaat, is het een idee om vrijwillig nog een tijdje aangesloten te blijven bij het pensioenfonds

Mocht je de stap al hebben gezet, dan kun je zo’n ‘vrijwillige voortzetting’ bij de meeste pensioenfondsen met terugwerkende kracht laten ingaan. Daar zit wel een termijn aan, variërend van twee tot negen maanden nadat je gestopt bent. Je moet sowieso zelf het initiatief nemen, merkte vroeg gepensioneerde Clary te Velde. Toen ze begin dit jaar bij haar werkgever aangaf dat ze eerder wilde stoppen met werken, hoorde ze niets over de optie om de pensioenpremie door te betalen en zo in aanmerking te komen voor de pensioencompensatie. Pas na de zomer stond deze informatie op de website van het pensioenfonds.

Over de informatievoorziening door de pensioenfondsen klinkt enige kritiek. Onder meer toezichthouder AFM (Autoriteit Financiële Markten) hamert op het belang van duidelijke communicatie. „Je moet deelnemers fatsoenlijk voorlichten”, zegt ook hoogleraar financiële markten Bas Werker van de Universiteit van Tilburg. „Zij moeten weten waar ze aan toe zijn, zeker als ze keuzes maken die invloed hebben op de hoogte van hun pensioen.” Hij vindt dat niet alleen pensioenfondsen op dit punt soms tekortschieten, werknemers mogen van hem zelf ook wat meer belangstelling aan de dag leggen. „Het schijnt dat ongeveer driekwart de mailtjes van het pensioenfonds niet opent.”

Het schijnt dat ongeveer driekwart de mailtjes van het pensioenfonds niet opent

Bas Werker
hoogleraar fnanciële markten

Dat de hoogte van de compensatie per pensioenfonds verschilt, daar is weinig aan te doen. Werker: „In de wet staat dat de overgang naar het nieuwe systeem voor alle deelnemers evenwichtig moet zijn. Maar de fondsen zijn erg verschillend, zo loopt de hoogte van hun vermogen uiteen. Vandaar dat er geen kwantitatieve eisen aan de pensioencompensatie zijn gesteld.”

Overigens kun je die compensatie ook dubbel opstrijken, als je je carrièreswitch heel slim plant. Bijvoorbeeld als je begin volgend jaar van de zorg naar het onderwijs overstapt: de compensatie van pensioenfonds PFZW is dan al binnen, terwijl je begin 2027 nog eens de compensatie van het ABP krijgt.

Overgang naar nieuwe pensioenstelsel

In Nederland zijn zo’n 150 pensioenfondsen actief, met opgeteld ongeveer 6,7 miljoen actieve deelnemers. Dat zijn de mensen die nog pensioenpremie inleggen. Hiervan heeft zeker de helft recht op een compensatie bij de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel.

Die overgang moet op zijn laatst op 1 januari 2028 plaatsvinden. Op dit moment zijn zes pensioenfondsen over en komend jaar komen daar 24 bij. In 2027 maken nog eens ruim zestig fondsen de overstap, waaronder het grootste Nederlandse pensioenfonds ABP. De overige fondsen willen op 1 januari 2028 overstappen óf hevelen hun vermogen tussentijds over naar een ander pensioenfonds of een pensioenverzekering.

(cijfers Pensioenfederatie)

Geef cadeau

Deel

Mail de redactie

De journalistieke principes van NRC