Hoe ze de tweede helft van 2025 heeft beleefd? “In een roes. Ik heb steeds gedaan alsof het een ander overkwam, om mezelf te beschermen. Maar nu komen de emoties over me heen.”
Met een stem die soms krachtig en vastberaden klinkt, en dan weer fragiel en breekbaar, gaat ze verder: “Ik heb in de overlevingsstand gestaan. Dat was de enige manier om het te doorstaan. Nu pas begint door te dringen wat er allemaal gebeurd is. Enerzijds: wat ik voor elkaar heb gekregen. Anderzijds realiseer ik me ook steeds meer wat me is aangedaan.”
Amputatie
Jacky werd dit jaar, geheel bij toeval, het nationale symbool voor de rechten van vrouwen die zonder borsten door het leven gaan. Ze woont in Zoutkamp, een dorp in het noordwesten van Groningen, pal onder de Waddenzee. Daar was ze, in de vroege zomer, een verslaggever van RTV Noord tegen het lijf gelopen.
Ze was, vertelde ze daar met ontbloot bovenlijf, na de amputatie van beide borsten in het kader van haar revalidatie begonnen met zwemmen. Omdat een bovenstukje dragen pijn doet, had ze gevraagd of ze zonder mocht zwemmen. Geen probleem, vond het personeel van het zwembad. Totdat er klachten kwamen van andere zwemmers.
Hier zie je de video van RTV Noord die viraal ging:
En daar is ze – ze windt er geen doekjes om – nog steeds ‘ontzettend kwaad en verdrietig’ over. “Wie klaagt er nou over zoiets? Moeten mensen met andere littekens, een afgezet been, een kaal hoofd door ziekte of brandwonden dan ook een zwemverbod krijgen? Omdat sommige mensen dat een akelig gezicht vinden?”
Waar ze snel retorisch aan toevoegt: “Of denken ze soms dat ik het prettig vind om er zo uit te zien?”
Een gevoel van vrouwelijkheid
Ooit had ze ‘goede borsten’, zegt ze er desgevraagd nog bij. “Kijk, ik ben nooit een heel vrouwelijke vrouw geweest. Ik ben klein, tanig en gespierd. Maar mijn borsten, die gaven me nou juist een gevoel van vrouwelijkheid. Het doet me pijn dat ik ze niet meer heb.”
Maar dat betekent niet dat ze zich hoeft te schamen, vindt ze. “Ik vind het ook akelig hoe ik eruitzie, maar ik schaam me geen moment.”
Haar borsten zijn uit voorzorg verwijderd. Het voorstadium van kanker had zich geopenbaard, in de linkerborst. “Ik luisterde naar mijn lichaam. Ik nam deze beslissing om erger te voorkomen. Met alleen een rechterborst kon ik niet leven. Ik zou uit balans zijn, geestelijk vooral. Het zou als de kogel in de loop zijn bij Russisch roulette, een constante dreiging.”
.jpeg)
Het personeel van het zwembad beschermde haar niet tegen discriminatie, zegt ze. Integendeel: “Zij kozen de kant van de klagers. Ik moest me maar bedekken. Terwijl ze weten dat dat pijn doet. Bovendien: wat willen ze dat ik bedek? Borsten zijn er niet. Alleen littekens.”
Agressief gedrag
Het gevoel van eenzaamheid was tijdens die confrontaties ondraaglijk, vertelt ze nu. “Ik voelde me alsof ik op de bodem van het zwembad lag, en ze me gewoon lieten liggen. Je staat daar, volkomen kwetsbaar en alleen, en je wordt uitgesloten om hoe je eruitziet. Dat heeft me veel pijn gedaan. Het doet me nog pijn. Vragen die mensen zich nooit af hoe dat voor mij is?”
Ze had zich, hoe gekwetst ze ook was, stellig voorgenomen zich ‘waardig te gedragen tegenover het onwaardige gedrag’ van andere zwemmers, vertelt ze. “Ik wilde ze geen excuus geven om mij weg te sturen om mijn gedrag.”
Maar één keer verloor ze toch haar zelfbeheersing. “Ze zeiden: ‘Je moet je borsten bedekken.’ Toen riep ik terug: ‘Als ik ze nog had, zou ik niets liever doen.’ Dat ene moment grijpen ze sindsdien aan om mij te beschuldigen van agressief gedrag. Dat is gewoon vals en oneerlijk.”
Jacky vóór de amputatie.
In een tweede zwembad ging het aanvankelijk goed, maar ook daar werd al snel geklaagd. Medewerkers stelden een compromis voor: kon ze niet in een badjas naar de rand van het bad gaan, en zich dan schielijk in het water laten zakken? Zo werden de andere zwemmers niet met haar littekens geconfronteerd. “Ik had liever gehad dat ze me hadden geslagen”, zegt Jacky daarover. “Dat had minder pijn gedaan.”
Een vrouw schreeuwde in haar gezicht dat ze ‘respectloos tegenover mensen met kanker’ was, door zo ‘rond te paraderen’ met haar lichaam, zegt Jacky. “Het is de wereld op z’n kop. Het trapt je op je ziel.”
‘Taboe moet verdwijnen’
Ze startte samen met het Discriminatiemeldpunt Groningen een zaak bij het College voor de Rechten van de Mens. Hun oordeel was ondubbelzinnig: het zwembad had de zorgplicht jegens Jacky verzaakt, en zij en andere vrouwen zonder borsten moeten in alle zwembaden gewoon zonder bovenstukje kunnen zwemmen.
Maar die uitspraak is niet het einde van haar strijd, zegt Jacky. Ze hoort van andere vrouwen dat die nog steeds worden aangespoord zich aan te passen in zwembaden. “En belangrijker: borstloze vrouwen in onze maatschappij schamen zich. Het taboe op ziek zijn is er nog. En dat moet verdwijnen. Ook op straat, in de sportschool, op het werk, in de sauna… nou ja, gewoon overal en altijd.”
Lees ook Jacky mocht niet meer zwemmen zonder topje na klacht: ‘Mensonwaardig’
Ze weet inmiddels wel dat ze iets bereikt heeft, al zijn het kleine stapjes. In andere zwembaden waar ze later kwam, in Lauwerzijl en in Dokkum, werd ze nadrukkelijk in bescherming genomen. “Daaraan merk je dat het iets losmaakt.”
En onlangs nog kwam er een vrouw recht op haar af stappen. Jacky zette zich schrap: was dit weer iemand dit haar de huid vol kwam schelden? “Die vrouw vroeg of ze me een knuffel mocht geven. Ze zei: ‘Ik ben zo trots dat je voor ons opkomt.’ We stonden samen te huilen daarna. Daar doe ik het voor. Mensen weten ervan en praten erover. Het gaat allang niet meer over mij.”