SAF is duurder dan gewone kerosine en dat zal waarschijnlijk voorlopig ook zo blijven, aangezien het aanbod laag is. Zo drukten grote oliemaatschappijen als Shell en BP onlangs op de rem wat betreft de productie van SAF. Ze denken er (nu) te weinig geld mee te kunnen verdienen.
De Europese Commissie sprak eerder dit jaar van een ‘kip en ei-situatie’. Kort gezegd: de luchtvaart wacht tot er meer geproduceerd wordt, terwijl producenten wachten tot er meer vraag komt. Er wordt gesproken van ‘marktfalen’ aan de aanbodzijde van de SAF-markt.
KLM pleit daarom voor een nationaal SAF-fonds, zodat SAF sneller en goedkoper geproduceerd kan worden. De luchtvaartmaatschappij voelt zich gesterkt door het advies dat voormalig ASML-topman Peter Wennink eerder deze maand naar buiten bracht. Daarin werd Sustainable Aviation Fuel genoemd als een middel op weg naar verduurzaming van de luchtvaart. En KLM deed dus een proef. Daarover later meer.
Wat is SAF?
SAF staat voor Sustainable Aviation Fuel, duurzame vliegtuigbrandstof. Deze brandstof wordt gemaakt uit hernieuwbare energiebronnen, vooralsnog vooral gebruikt frituurvet of andere plantaardige materialen. Waterstof is op termijn wellicht ook mogelijk, maar is vooralsnog toekomstmuziek.
Lees ook Luchtvaart hoeft minder biobrandstof bij te mengen na druk uit Brussel
KLM noemt het ‘alternatieve vliegtuigbrandstof’, omdat SAF nog steeds voor schadelijke uitstoot zorgt en dus niet volledig duurzaam is. SAF heeft volgens de luchtvaartmaatschappij wel bepaalde voordelen ten opzichte van ’traditionele’ kerosine. “Hoewel SAF tijdens de vlucht evenveel CO2 uitstoot, is de totale CO2-impact over de hele levenscyclus (van productie tot verbranding) minstens 65 procent lager.”
Daarnaast zorgt het gebruik van SAF voor minder uitstoot van schadelijke stoffen zoals fijnstof en zwavel. SAF zou daardoor gezien kunnen worden als een stap(je) op de route naar groen vliegen, voor zover dat ooit mogelijk gaat zijn. Daarom zijn er in Europa afgesproken gemaakt over het gebruik van SAF.
Bijmengverplichting
Om de luchtvaart duurzamer te maken, is afgesproken dat een deel van de door vliegmaatschappijen gebruikte brandstof SAF moet zijn. Met een mooi woord bijmengverplichting genaamd, want SAF belandt gewoon samen met kerosine in de tank van het vliegtuig.
Op dit moment gaat het om 2 procent SAF, dit percentage moet in 2050 richting de 70 procent zijn gegroeid. Het gaat om alle vluchten die vanaf Europese luchthavens vertrekken.
Lees ook F-35’s naar Lelystad Airport, besluit over vakantievluchten aan nieuw kabinet
Maar dan moet er natuurlijk wel genoeg SAF zijn. En hier zit de crux. “Luchtvaartmaatschappijen maken zich zorgen over de meerkosten van SAF”, zegt Bram Peerlings, onderzoeker luchtvaartverduurzaming bij Koninklijk Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum.
“Omdat de Europese bijmengverplichting voor nu nog op 2 procent staat, is de kostenimpact daarvan nog beperkt.” Doordat dit percentage toeneemt, worden de kosten voor vliegtuigmaatschappijen dus hoger. Zie hier de spagaat van luchtvaartmaatschappijen.
“Maatschappijen maken te weinig winst om die meerprijs uit eigen zak te betalen, maar zijn bezorgd dat als ze de meerkosten verrekenen in de ticketprijzen, hun passagiers overstappen naar een concurrent. Of dat ook waar is, kun je alleen maar testen”, vervolgt Peerlings.
De proef in de praktijk
En zo’n proef heeft KLM gedaan. De Nederlandse luchtvaartmaatschappij verhoogde voor vluchten in september de ticketprijzen op de routes van Amsterdam naar Londen (20 euro extra) en Hamburg (16,25 euro extra).
Lees ook Shell stopt definitief met biobrandstoffenfabriek in Rotterdam
“Op deze manier wordt de bereidwilligheid van passagiers onderzocht om extra te betalen voor SAF als dit standaard in het ticket inbegrepen is”, zegt een woordvoerder van KLM tegen RTL Z. De brandstoftank op deze vluchten was overigens niet volledig gevuld met SAF. Nee, het percentage bleef 2 procent. Het ging dus echt om een gedragsproef.
Iedereen betaalt al een beetje
Goed om te weten is dat iedereen bij KLM al heel klein beetje voor SAF betaalt. Dit bedrag (tussen de 3 en 30 euro) hangt af van de bestemming en reisklasse. Peerlings verwacht dat de ticketprijzen voor alle maatschappijen zullen stijgen op het moment dat ze (verplicht of eventueel vrijwillig) meer SAF gaan bijmengen.
Daarom peilt KLM alvast wat een hogere bijdrage doet met het gedrag van passagiers. De conclusie volgens KLM: “Een belangrijk inzicht uit de proef is dat veel passagiers nog onvoldoende weten wat SAF precies is.” Hierdoor waren de deelnemende passagiers er zich volgens KLM niet voldoende van bewust dat zij een ander ticket dan normaal kochten.
Peerlings noemt het hoopgevend dat KLM aangeeft dat de vliegtuigen nog steeds vol zaten. “Dat laat namelijk zien dat passagiers bereid zijn om de extra kosten voor SAF te betalen.”
“Het is daarbij wel belangrijk om te noemen dat de meerprijs voor SAF op deze kortere routes maar beperkt is én dat de routes veel zakenreizigers trekken, die vaak minder prijsgevoelig zijn. Of deze conclusies ook voor andere routes gelden, zou verder onderzoek moeten uitwijzen”, vervolgt Peerlings.
“Momenteel buigen we ons over een eventuele nieuwe proef”, zegt de woordvoerder van KLM hierover. Meer wil de luchtvaartmaatschappij er niet over kwijt.
Duurder ticket?
Of ticketprijzen zullen stijgen door SAF, daarover houdt KLM zich op ook op de vlakte. “Een ticket bestaat natuurlijk uit meerdere componenten. Het is dus niet zo dat als SAF duurder wordt, de ticketprijs automatisch ook stijgt. Juist omdat de prijs van meerdere variabelen afhankelijk is.”
Lees ook Hoe vliegtuigstrepen de aarde extra opwarmen: ‘verdubbeling van opwarmend effect’
Passagiers kunnen trouwens ook nu al uit eigen beweging een SAF-bijdrage betalen. Dit wordt volgens de woordvoerder van KLM nauwelijks gedaan. “Een half procent van de passagiers boekt vrijwillig extra SAF bij boven op het ticket.” Dit geld wordt volgens de luchtvaartmaatschappij volledig in SAF gestoken.
Rol overheid
De uitgesproken Ryanair-topman Michael O’Leary noemt SAF op dit moment een trucje en onzin. “Tenzij overheden zich achter de productie en inkoop van duurzame vliegtuigbrandstoffen scharen”, liet hij optekenen in de Britse krant The Guardian.
Hij zegt dat ook oliegiganten op moeten staan en dat het zonder deze spelers moeilijk wordt om genoeg SAF te produceren. “Wil je dat iedereen rondrent om verdomme frituurolie te verzamelen? Er is niet genoeg frituurolie in de wereld om meer dan één dag luchtvaart te voeden.”
KLM kijkt vooral naar het Rijk en het nieuwe kabinet. “Alleen met een actieve rol van de overheid maken we opschaling en betaalbaarheid mogelijk”, meent CEO Marjan Rintel.
Als er minder gevlogen wordt, kan er meer ruimte voor huizen komen. Hoe dat zit? Bekijk de onderstaande video: