“Hemeltje lief!”, schrijft afvalactivist ‘Zwerfie Rotterdam’ bij een foto van een grote berg afval op het sociale platform Threads. “Wij plaatsen niet vaak troepfoto’s, want klagen over ‘gooizooi’ lost niets op. Maar voor deze absurde situatie maken we een uitzondering.”

Ook in Hengelo, Oostzaan en Tiel was het de afgelopen 24 uur raak. In Tiel werd het afval zelfs in brand gestoken. Een bewoner van Oostzaan noemt het dumpen van afvalzakken ‘zwaar asociaal’. “Hoe moeilijk kan het zijn?”

Het gaat hier om ‘bijplaatsingen’. Mensen dumpen hun afval naast de container in plaats van erin. Het kan dat de container vol zit, maar soms gaat het ook om gemakzucht.

Dirk Groot, beter bekend als de ‘Zwerfinator’, die strijdt tegen zwerfafval, herkent het beeld dat er een kerstpiek ontstaat rond de feestdagen. “We gaan met z’n allen veel eten en drinken. Dat levert veel afval op”, vertelt hij. 

Bijkomend probleem is dat sommige gemeenten de ondergrondse vuilniscontainers op slot doen in de aanloop naar de jaarwisseling, ziet Groot. Dat doen ze om te voorkomen dat er vuurwerk in gegooid kan worden, maar het zorgt er ook voor dat omwonenden hun afval niet kwijt kunnen.

Ongedierte

“Gemeentes doen hard hun best om het weer op te lossen”, stelt Groot. Al het afval opruimen lukt alleen niet altijd. Dit jaar werden de feestdagen ook opgevolgd door een weekend, waardoor er sowieso vier dagen geen vuilnis werd opgehaald.

En waar vuilnis op straat ligt, ligt het risico op ongedierte op de loer. Al het afval waar etensresten tussen zit of waar ongedierte tussen kan schuilen, is aantrekkelijk voor de ongewenste dieren. Denk dan aan vogels, katten, maar ook ratten en muizen. 

Ongedierte weet afval ook sneller te vinden dan je misschien denkt. “Als je de vuilniszak ’s avonds neerzet, is de kans aanwezig dat de plaagdieren er de volgende ochtend al in zitten”, zegt Gerhard Geurtse, expert in plaagdierenbeheersing bij Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD).

Dicht bij huis

“Je trekt ze daarmee je eigen woonwereld in”, vervolgt Geurtse. Ratten en muizen leven gewoonlijk in het stedelijk groen, waardoor mensen er in principe geen last van hebben. “We leven naast elkaar”, stelt Geurtse. “Maar met afval in je directe leefomgeving trek je ze naar je toe. Dan is de oversteek naar een warme woning een stuk korter, dan als ze ergens in het groen leven.”

Wat hem betreft moet de oplossing voor het overtollige afval van twee kanten komen. Enerzijds moet de gemeente in periodes met veel afval, zoals de periode rond de feestdagen, vaker afval ophalen. Anderzijds moeten omwonenden de discipline hebben om geen afval naast containers te zetten. “Als dat niet goed samenloopt en je bijplaatsingen krijgt, zeker in gebieden waar ratten leven, dan zal het ongedierte er komen.”

Wat ‘Zwerfinator’ Dirk Groot betreft is het ook zaak dat er überhaupt minder afval wordt geproduceerd. “Als we minder hebben om weg te gooien, is de container minder snel vol. Het kan behoorlijk minder, dat weten we.”

Op Terschelling was begin dit jaar zo veel overlast door ratten, dat er een speciale patrouille werd opgericht om de ratten af te schieten. Onze verslaggever ging met ze mee: