Op 2 april kwam Trump met zijn wereldwijde handelsheffingen. Hij doopte deze dag om tot ‘Liberation Day’ (Bevrijdingsdag). Door het opleggen van heffingen probeert de president de VS te ‘bevrijden’ van de afhankelijkheid van producten uit het buitenland. Verschillende wereldleiders gingen vervolgens met Trump om de tafel om zo laag mogelijke heffingen uit te onderhandelen.
Ook de EU moest daaraan geloven. De voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en Trump bereikten op 27 juli in een Schots kustplaatsje een akkoord. Daardoor geldt voor de meeste producten uit de EU sinds 7 augustus een Amerikaanse heffing van 15 procent, lager dan de 20, 30 en zelfs 50 procent waarmee Trump had gedreigd.
De Nederlandse goederenexport doet het dit jaar vooralsnog beter dan een jaar geleden werd gedacht, schrijft ING in een analyse. De uitvoer lag in de eerste drie kwartalen ongeveer 2,2 procent hoger dan een jaar eerder. “Niet zo’n sterke groei als we de afgelopen decennia gewend waren, maar redelijk gezien de omstandigheden”, aldus de bank.
Geen tegenheffingen
Ook twee experts zeggen tegen RTL Z dat de gevolgen tot dusver meevallen. Zo is het gunstig dat de heffingen lager zijn uitgevallen. Ook speelt mee dat de EU, net als veel andere landen, besloot geen tegenacties door te voeren. Een totale handelsoorlog is daardoor uitgebleven.
Dat was een verstandige keuze, vindt Steven Brakman, hoogleraar internationale handel aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij legt uit: “Trump gooit als het ware rotsblokken in zijn eigen haven. Het zou heel onverstandig zijn geweest als de EU dat ook had gedaan, omdat daardoor de bodem in de eigen haven ook ondieper wordt.”
Consumenten hadden meer last gehad van de heffingen als de EU met tegenheffingen was gekomen, denkt ABN AMRO-econoom Jan-Paul van de Kerke. Als producten die vanuit de VS naar Europa komen extra belast waren, had dat ook hier tot stijgende prijzen kunnen leiden.
Ook bepaalt de handelsdeal een aantal uitzonderingen op de heffing van 15 procent, zoals farmaceutische producten. Nederland exporteert in vergelijking met andere landen veel producten die daaronder vallen, zo meent Van de Kerke. Dit verzacht de pijn.
Daarnaast helpt het dat voor Nederland vooral de export naar andere Europese landen van belang is. “De VS is een belangrijke afzetmarkt voor Nederland, maar met zo’n 6 procent niet zo belangrijk dat het onze economie hard raakt”, zegt Van de Kerke.
China begon ter voorbereiding op Trumps tweede termijn al met het afbouwen van de Amerikaanse afhankelijkheid en het zoeken naar nieuwe afzetmarkten. Hoewel de EU daar ook mee is begonnen, bijvoorbeeld in Zuid-Amerika en Azië, zou dat volgens Van de Kerke nog wel wat fanatieker mogen.
Onzekere toekomst
Tegelijk liggen er ook problemen op de loer. Zo hadden bedrijven zich voorbereid door in aanloop naar de heffingen alvast extra goederen naar de VS te exporteren, maar deze voorraden raken nu op. Nederlandse ondernemers moeten dus gaan nadenken over hoe ze de extra kosten van de heffingen gaan opvangen.
Een optie is het doorrekenen van de heffingen aan hun klanten in de VS. Maar er zijn bedrijven die daar niet voor kiezen en bewust zelf opdraaien voor de extra kosten. “Het is nog maar de vraag hoe lang ze dat volhouden”, zegt Brakman.
Ondertussen staan de geopolitieke spanningen op scherp, waarschuwt Brakman. Hij wijst bijvoorbeeld op de verzwakte positie van de Wereldhandelsorganisatie (WTO), die zich bezighoudt met handelsregels tussen landen. De WTO komt op voor regels boven macht en het beschermen van kleinere landen, legt Brakman uit. “Trump speelt volgens andere regels.”
Volgens de hoogleraar moet daarom nog maar blijken hoeveel Trumps handtekening onder de handelsdeals waard is. “Als hij een keer slecht slaapt, heb je zo een nieuwe heffing te pakken.” Daar komt bovenop dat onduidelijk is of Trumps heffingen wettig zijn. Het Amerikaanse Hooggerechtshof zal zich daar in de komende maanden over uitspreken.
Dit alles zorgt volgens Brakman voor onzekerheid op het gebied van handel en investeringsklimaat. “Bedrijven stellen handelen en investeren uit, omdat ze niet weten wat het humeur van Trump is.”
Op deze 5 manieren word jij geraakt door Trumps importheffingen: