Imago Stock & PeopleEU-voorzitter Von der leyen met de Deense premier Frederiksen

NOS Nieuws•vandaag, 20:36

  • Roemer Ockhuijsen

    redacteur Bureau Brussel

  • Kysia Hekster

    correspondent Europese Unie

  • Roemer Ockhuijsen

    redacteur Bureau Brussel

  • Kysia Hekster

    correspondent Europese Unie

EU-leiders hebben op de Europese top in Kopenhagen gesproken over een plan om 140 miljard euro aan bevroren Russisch geld aan Oekraïne te lenen. Het idee is dat de Russen het geld alleen terugkrijgen als Rusland de schade van de oorlog aan Oekraïne terugbetaalt. De EU-landen zijn het nog niet eens over het plan, maar willen er wel mee verder.

De EU kijkt al langer naar manieren om de bevroren Russische tegoeden in te zetten om Oekraïne te helpen. Lange tijd durfden de lidstaten niet aan het geld te komen, omdat er juridische en financiële risico’s kleven aan het in beslag nemen van de tegoeden.

Bijna drie jaar na het bevriezen van de tegoeden is nog maar weinig over van de oorspronkelijke terughoudendheid om het geld aan te raken. Nu de oorlog voortduurt, zoekt de EU naar nieuwe manieren om de druk op Rusland op te voeren en Oekraïne financieel te steunen.

Daarom bespraken de Europese leiders vandaag een nieuw plan van de Europese Commissie om Oekraïne toch te laten profiteren van het Russische geld. In dat nieuwe plan neemt de EU de tegoeden niet in beslag, maar leent het Russische geld via een omweg uit aan Oekraïne. Op papier blijft het geld van Rusland.

Dwingen te betalen

Oekraïne hoeft het geld alleen terug te betalen als Rusland de schade voor de oorlog vergoedt aan Oekraïne. De EU wil Rusland op die manier dwingen om hoe dan ook Oekraïne te betalen: óf ze betalen Oekraïne zelf de schade terug óf de EU houdt de Russische tegoeden bevroren zodat Rusland er niet bij kan.

“Rusland is de dader. Zij veroorzaken de schade en daar moeten ze verantwoordelijk voor worden gehouden”, zei Commissievoorzitter Von der Leyen eerder vandaag. Von der Leyen noemt het plan dat nu op tafel ligt “juridisch deugdelijk”.

Volgens een EU-diplomaat waren de gesprekken vandaag constructief. Na afloop van het overleg zei demissionair premier Schoof dat het plan nog verder onderzocht moet worden. Volgens Schoof had vooral de Belgische premier De Wever nog veel bezwaren. “Die heeft duidelijk gemaakt dat er veel risico’s aan verbonden zijn.”

It ain’t gonna happen, das wird niemals passieren.

Belgische premier De Wever

De reden dat vooral België zich zorgen maakt, is dat de Russische tegoeden in België geparkeerd staan bij Euroclear, een soort bank voor banken. België is daarom bang voor claims vanuit Rusland.

Daarnaast ontvangt België 1,3 miljard per jaar aan belasting op het geld. Als de plannen voor de lening doorgaan, ontstaat een aanzienlijk gat op de begroting. België wil dat geld gebruiken voor militaire uitgaven.

Eerder zei premier De Wever over het in beslag nemen van de tegoeden: “It ain’t gonna happen, das wird niemals passieren”, oftewel: dat gaat niet gebeuren. België wil de garantie dat het niet alleen hoeft op te draaien voor de financiële risico’s van het plan. Bij aankomst in Kopenhagen wilde De Wever geen journalisten te woord staan.

Rusland noemt het Europese plan ‘diefstal’. Het Kremlin zegt landen en personen die Russisch geld stelen aan te gaan klagen.

Geld hard nodig

Oekraïne heeft het geld ondertussen hard nodig. Zowel om het land draaiende te houden en overheidssalarissen te kunnen betalen als om militaire uitgaven te kunnen doen. Voordat Trump opnieuw in het Witte Huis kwam, betaalden de Amerikanen een groot deel van de Oekraïense rekeningen. Maar Trump draaide die geldkraan vrijwel dicht en kijkt vooral naar Europa.

Door de bevroren Russische tegoeden aan Oekraïne te lenen, zouden de acute financiële problemen van het land aangepakt kunnen worden én hoeven de Europeanen niet opeens nóg veel meer geld aan Oekraïne te besteden dan ze nu al doen.

Mykola Joerlov van het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken noemt de toegenomen druk een stap in de goede richting. “Dit is precies wat wij gevraagd hebben vanaf de dag dat deze tegoeden bevroren zijn. Ze moeten gebruikt worden zodat Oekraïne zich kan verdedigen”, zegt hij tegen de NOS.

Volgens hem is er vooral politieke angst in Europa over wat te doen met de bijna 200 miljard. “Rusland kiest ervoor door te gaan met deze illegale oorlog. Daarom moet Europa nu een stap zetten. De Russen zien nu dat Europa Oekraïne niet alleen steunt met politieke leuzen, maar dat het ook economische stappen zet, zodat het kan doorvechten.”