ANPHet datacenter van Microsoft in Middenmeer, Noord-Holland

NOS Nieuws•vandaag, 10:57

De Belastingdienst wil zijn e-mail in datacenters van Microsoft onderbrengen, schrijft demissionair staatssecretaris Heijnen van Financiën aan de Tweede Kamer. Dat is volgens hem de uitkomst van een “gefaseerd en zorgvuldig traject”.

Het besluit geldt ook voor de Douane en de Dienst Toeslagen. Na het toeslagenschandaal is de afdeling toeslagen formeel afgesplitst van de rest van de Belastingdienst, maar de organisaties delen nog wel ICT.

Onder meer e-mails en agenda’s worden naar Microsoft verplaatst en ambtenaren kunnen straks met elkaar vergaderen en chatten via Teams. De “kernprocessen” voor onder meer het innen van de belastingen komen niet in de cloud.

Toenemende zorgen

Zeker sinds het aantreden van president Trump zijn er zorgen over het gebruik van de Amerikaanse cloud. Nederlandse overheden maken daar op grote schaal gebruik van, blijkt uit onderzoek van de NOS.

De zorgen namen toe nadat de Amerikaanse regering het mailaccount van de voorzitter van het Internationaal Strafhof liet afsluiten. Dat gebeurde nadat het Strafhof arrestatiebevelen had uitgevaardigd tegen de Israëlische premier Netanyahu en zijn voormalig minister van Defensie.

In een zogenoemde beslisnota die ook naar de Kamer is gestuurd, erkennen ambtenaren dat er risico’s zijn. Zo zou de Amerikaanse overheid kunnen meelezen of de dienstverlening zelf kunnen staken, al is die kans klein, schrijven ze. Het besluit om naar de cloud te gaan, kan daarom als “politiek gevoelig” worden zien, zo is te lezen.

Joost Schellevis, redacteur tech:

“Dat een gigantische, landelijke overheidsorganisatie met gevoelige gegevens overgaat naar de Amerikaanse cloud, is toch nog wel opvallend. Vooral iets kleinere overheden, provincies en gemeenten maken massaal gebruik van Microsoft 365 en andere Amerikaanse clouddiensten. Ministeries en grote, belangrijke organisaties met veel gevoelige data zaten nog relatief vaak op eigen infrastructuur, zoals de Autoriteit Consument en Markt en tot nu toe de Belastingdienst.

Maar een primeur is het ook weer niet. Zo staat ook de e-mail van alle Tweede Kamerleden bij Microsoft, iets wat veel Kamerleden aanvankelijk niet eens wisten. En ook de Autoriteit Financiële Markten gebruikt mailservers van Microsoft. Maar dat was allemaal al besloten voordat de zorgen om die cloud toenamen. Dat de Belastingdienst nu dus toch overgaat, is daarom een grote stap.”

Staatssecretaris Heijnen schrijft dat er nu in een “verouderde omgeving” wordt gewerkt, en dat een overstap daarom noodzakelijk is. Alternatieve opties, zoals een Europese aanbieder of de mailserver in een eigen datacenter laten staan, zijn volgens de staatssecretaris “niet van hetzelfde niveau” en “complex”.

Om het risico op Amerikaanse inmenging te beperken, wordt er wel continu een back-up gemaakt van alles dat in de Microsoft-cloud staat opgeslagen. Als de Amerikaanse overheid dan besluit om de stekker uit de Belastingdienst-systemen te trekken, is er nog een kopie. Dat back-uppen kost 2 miljoen euro per jaar.