De rechter oordeelde dat de koppeling van werk- en huurcontracten in strijd is met de wet. Deskundigen spreken van een “bom onder de manier waarop tienduizenden arbeidsmigranten in Nederland wonen.”
Aantrekkelijk aanbod, of toch niet?
Kevin Victor komt uit Sint Maarten en kwam eind 2024 naar Nederland nadat hij een advertentie van uitzendbureau OTTO Work Force zag: een baan en een huis in één pakket. Het leek een aantrekkelijk aanbod. Hij ging werken als orderpicker bij Jumbo en kreeg meteen woonruimte.
Maar al snel belandde hij in een wirwar van tijdelijke woonlocaties: eerst een chalet op een vakantiepark, daarna een verlaten kerk met 20 anderen, vervolgens een appartement in Rosmalen en uiteindelijk weer een recreatiepark in Maarssen. Soms deelde hij zijn kamer met volstrekte vreemden.
Slapen op de gang
“Elke zondag kwamen er nieuwe mensen met koffers binnen. Je wist nooit wie er naast je zou slapen”, zegt Kevin.
“Soms praatte iemand hardop in zijn slaap, soms snurkte een kamergenoot zo erg dat ik mijn bed naar de woonkamer moest verplaatsen.” Ook sliep hij wel eens op de gang.
Deze maand staat een bodemprocedure gepland die gaat over de koppeling tussen wonen en werk. Maandag diende een kort geding vanwege uitzetting en een huurachterstand, deze is inmiddels betaald.
Kevin wordt ondertussen juridisch bijgestaan door het Juridisch Loket.
Huurkosten gingen van loon af
De huisvesting bleek veel meer te zijn dan alleen een dak boven het hoofd, merkte Kevin. De huur werd automatisch van zijn loon ingehouden, inspecties waren onaangekondigd en kleine boetes werden direct verrekend.
“Als er een kruimel op de vloer lag, ging het van je loon af. Zo creëerde het uitzendbureau afhankelijkheid: je werkte om de vorige week goed te maken. Mensen zaten vast, ze konden niet weg omdat ze steeds geld tekortkwamen.” Volgens Kevin werd zo een systeem van ‘moderne slavernij’ in stand gehouden.
‘Ze kunnen je leven kapotmaken’
Toen hij overstapte naar een andere baan, eiste Labour Housing, een zusterbedrijf van OTTO, dat hij zijn chalet zou verlaten. Kevin weigerde dat.
“Ze probeerden me bewust dakloos te maken. Dat kon ik niet laten gebeuren”, zegt hij. “Het was voor mij extreem persoonlijk. Dit ging niet alleen om regels of contracten, dit ging over iemand die je leven kapot kan maken.”
Naar de rechter met AI
Kevin besloot naar de rechter te stappen. Zonder advocaat, maar gewapend met dikke mappen vol eigen onderzoek, juridische artikelen en analyses die hij maakte met hulp van kunstmatige intelligentie.
“Ik heb avondenlang wetten en eerdere uitspraken bestudeerd. Soms luisterde ik mijn eigen notities terug tijdens het werk, gewoon op mijn oortjes. Het was alsof ik mijn eigen advocaat moest zijn.”
Kevin krijgt gelijk
En met succes. In juli wees de rechtbank in Utrecht de vordering tot ontruiming af. De rechter stelde dat de koppeling van arbeidscontract en huurcontract in strijd is met de Wet goed verhuurderschap, die sinds 2023 bepaalt dat baan en woning strikt gescheiden moeten zijn.
De huur kon bovendien niet worden aangemerkt als ‘van korte duur’, zoals Labour Housing beweerde. Het argument dat Kevin meteen weg moest omdat hij niet meer voor OTTO Work Force werkte, hield juridisch geen stand.
‘Dit is een keerpunt’
Volgens Joost van Woelderen van Stichting Bewonersbelangen Arbeidsmigratie is dit een keerpunt. “De rechter heeft gezegd: dit mag niet. En als dit voor Kevin geldt, dan geldt het ook voor honderdduizenden arbeidsmigranten die in dezelfde constructies zitten. Het kan niet zo zijn dat iemand zijn baan verliest en daardoor ook meteen zijn huis.”
Volgens de stichting zijn er op dit moment tienduizenden migranten die onder vergelijkbare omstandigheden wonen: in te kleine kamers, vaak zonder inschrijfadres, afhankelijk van hun uitzendbureau voor werk, woning en zelfs hun zorgverzekering.
Spanningen in samenleving
De gevolgen raken niet alleen de migranten zelf, maar ook de samenleving eromheen. In wijken waar veel zogenaamde ‘short stay-woningen’ staan, woningen voor kort verblijf, ontstaan regelmatig spanningen.
Buurtbewoners klagen over afval, geluidsoverlast en gebrek aan binding. “Je zet mensen bij elkaar die elkaar niet kennen, die vaak elkaars taal niet spreken, in een te kleine ruimte. Dat levert spanningen op. Dan zoeken mensen ontspanning op straat en dat zie je terug in de buurt”, zegt Van Woelderen.
‘Voldoen aan normen’
OTTO Work Force benadrukt dat hun constructies volgens de wet zijn toegestaan, omdat arbeids- en huurcontracten formeel gescheiden blijven. Het bedrijf verwijst naar de ABU-cao, waarin staat dat arbeidsmigranten na beëindiging van hun contract een overgangstermijn hebben om de woning te verlaten, door OTTO verlengd naar 8 weken.
Verder zegt het bedrijf dat alle woonlocaties voldoen aan de normen, zo mogen er niet meer dan twee mensen op één kamer slapen en zijn inspecties bedoeld om veiligheid en hygiëne te waarborgen. Ook wijst OTTO erop dat inhoudingen op het loon, zoals huur, nooit onder het wettelijk minimumloon mogen komen.
Persoonlijke strijd
Voor Kevin blijft het persoonlijk. “Een bedrijf wilde mij dakloos maken. Dat neem ik niet licht op. Het gaat om mijn recht om een dak boven mijn hoofd te hebben.” Zijn zaak komt binnenkort opnieuw voor de rechter in een bodemprocedure, waar een definitief oordeel valt.
Mocht de rechter dit voorlopige vonnis bevestigen, dan moeten uitzendbureaus en huisvesters hun contracten flink aanpassen. Wat begon als de strijd van één man tegen een multinational, kan uitgroeien tot een fundamentele verandering in de manier waarop Nederland arbeidsmigranten huisvest.