EPADe vijf kandidaten van de LDP voor het premierschap

NOS Nieuws•vandaag, 18:23

  • Anoma van der Veere

    correspondent Japan

  • Anoma van der Veere

    correspondent Japan

Slechts een jaar na zijn aantreden stapt premier Shigeru Ishiba (68) op als leider van de Liberaal-Democratische Partij (LDP). Zijn poging om de partij na twee verkiezingsnederlagen en opeenvolgende schandalen te herstellen, liep stuk op interne verdeeldheid en dalend vertrouwen onder kiezers.

Zaterdag kiest de partij daarom een nieuwe partijleider, en daarmee een nieuwe premier. En mogelijk ook een voor Japan historisch nieuw gezicht: een vrouw, een vernieuwer of een veteraan.

De race draait om vijf kandidaten, van wie drie grote kanshebbers radicaal van elkaar verschillen: de ultrarechtse Sanae Takaichi (64), die kans maakt als eerste vrouwelijke premier; Shinjiro Koizumi (44), de populaire zoon van een oud-premier en de jongste kandidaat sinds de democratisering van het land in 1947, en Yoshimasa Hayashi (63), de ervaren diplomaat en Harvard-alumnus die vooral stabiliteit belooft.

De eerste vrouwelijke premier

Sanae Takaichi positioneert zich als de erfgename van Shinzo Abe, de langstzittende premier van Japan die in 2022 bij een aanslag om het leven kwam. Abe stond voor een nationalistische koers: sterkere defensie, anti-migratie en minder excuses voor het oorlogsverleden. “Het gaat om regels die samenleven mogelijk maken”, verklaarde ze tijdens haar verkiezingscampagne.

EPASanae Takaichi

Maar haar uitspraken worden vaak gezien als discriminerend, zeker nadat ze tijdens de campagne ten onrechte had beweerd dat buitenlandse toeristen wilde herten hadden mishandeld. Ook met haar stelling dat het homohuwelijk de fundamenten van de samenleving ondermijnt, zette ze zich lijnrecht tegenover een bevolking waarvan meer dan zeventig procent er juist voorstander van is. Mede daardoor geniet ze weinig steun van vrouwen binnen haar eigen partij.

Ook haar visie op het verleden is omstreden. Takaichi blijft vasthouden aan bezoeken aan de Yasukuni-schrijn, waar naast oorlogsslachtoffers ook veertien oorlogsmisdadigers worden herdacht. Voor buurlanden is dat het bewijs dat Japan nog steeds worstelt met erkenning van zijn oorlogsverleden. Het maakt haar de favoriet van de conservatieve achterban, en tegelijk een bron van zorg voor gematigden die vrezen voor diplomatieke escalatie met buurlanden China en Zuid-Korea.

De jongste premier sinds de 19e eeuw

Shinjiro Koizumi presenteert zich als de tegenpool van de traditionele LDP-elite. Hij is jong en energiek in een partij die gebukt gaat onder vergrijzing. Hij belooft betere kinderopvang, meer kansen voor jonge werknemers en investeringen in onderwijs. “Japan moet een land zijn waar jongeren niet bang zijn voor de toekomst”, zei hij in een campagnetoespraak. Daarmee spreekt hij een generatie aan die zich vaak niet vertegenwoordigd voelt in de politiek.

EPAShinjiro Koizumi

Toch is zijn zwakte even duidelijk als zijn aantrekkingskracht. Koizumi mist bestuurlijke ervaring en spreekt nauwelijks Engels, wat zijn diplomatieke slagkracht beperkt. Zijn imago van vernieuwer kreeg bovendien een deuk toen zijn campagneteam zijn aanhang opriep online positieve reacties over hem te verspreiden. Hij moest zich publiekelijk verontschuldigen. En zo groeit het beeld van een politicus die uitblinkt in jeugd, terwijl zijn inhoudelijke ervaring schittert door het gebrek daaraan.

Of de veteraan?

Yoshimasa Hayashi probeert vooral kalmte en ervaring uit te stralen. Als kabinetssecretaris en oud-minister van Buitenlandse Zaken benadrukt hij diplomatieke stabiliteit en samenwerking met bondgenoten. Hij presenteert zich als de veilige keuze: bestuurlijke stabiliteit na jaren van politieke onrust. Toch is hij óók weer een man uit de gevestigde orde en juist dat werkt tegen hem. Voor een partij die worstelt om nieuwe kiezers te bereiken, klinkt de roep om een ander soort politiek steeds luider.

EPAYoshimasa Hayashi

Die zoektocht komt voort uit diepe problemen binnen de LDP. Twee verkiezingsnederlagen op rij en een reeks corruptieschandalen hebben het vertrouwen in de partij uitgehold. Voor veel Japanners is de partij het symbool geworden van stagnatie en zelfbehoud, een bolwerk van corruptie dat vooral de eigen macht en belangen dient.

De LDP regeert sinds 1955 vrijwel onafgebroken. Maar dat langdurige monopolie begint barsten te vertonen. Steeds vaker weten kleinere partijen, van progressieven tot populistische nieuwkomers, zetels weg te snoepen en daarmee het beeld van de onaantastbaarheid van de regeringspartij te ondermijnen.

Ishiba beloofde de reputatie van de partij te herstellen, maar slaagde er niet in. Zijn snelle vertrek benadrukt nu hoe wankel de machtsbasis van de partij is geworden. De vraag is daarom of de LDP opnieuw kiezers weet te trekken door Takaichi’s ultraconservatisme, Koizumi’s belofte van vernieuwing of Hayashi’s bestuurlijke zekerheid.

Eén ding is zeker: alle partijleden zijn ervan overtuigd dat het kiezen van de verkeerde leider de partij bij de volgende verkiezingen de kop zal kosten.