Landen waar gehoorverlies het meest speelt maken juist het minst gebruik van hoortoestellen. Dat is niet altijd vanwege financiële redenen: de meest dove kwartels zijn er gewoon te eigenwijs voor. Dat blijkt uit internationaal onderzoek, gepubliceerd in BMJ Global Health.

Wereldwijd hadden in 2019 naar schatting 1,57 miljard mensen gehoorverlies – ongeveer één op de vijf. Tegen 2050 kan dat oplopen tot 2,45 miljard. Gehoorverlies kent veel verschillende oorzaken: depressie, eenzaamheid, sociale isolatie, valpartijen en zelfs hart- en vaatziekten. Toch zijn nauwkeurige metingen lastig, mede doordat goede audiologische zorg niet altijd beschikbaar is en omdat gehoortesten behoorlijk duur kunnen zijn.

Voor het onderzoek analyseerden het team data uit acht langlopende onderzoeken, waarbij deelnemers – veelal zestigers – hun eigen gehoor beoordeelden van ‘uitstekend’ tot ‘slecht’ en rapporteerden of ze een hoortoestel gebruikten. De definitie van gehoorverlies was het hebben van ‘matig/slecht’ gehoor óf het gebruiken van een hoortoestel. In totaal zijn gegevens afkomstig van 28 landen meegenomen in het onderzoek.

Grote verschillen

De verschillen tussen landen zijn groot. China kent met 65 procent de meeste slechthorenden terwijl in Zuid-Afrika gehoorverlies met 16,5 procent veel minder voorkomt. Het team viel hierbij iets op: de vier landen met de meeste gerapporteerde gehoorproblemen – China, Zuid-Korea, Mexico en Brazilië – lieten juist de laagste inzet van hoortoestellen zien. Aan de andere kant van het spectrum meldden volwassenen met gehoorverlies in Noord-Europa, de VS en West-Europa het vaakst dat ze een hoortoestel dragen, van circa 24 procent in West-Europa tot aan 39 procent in Noord-Europa.

Leeftijd speelt trouwens overal een rol: de kans op gehoorverlies neemt in alle landen toe naarmate mensen ouder worden. De achterliggende patronen verschillen hierbij wel. In China rapporteerde al meer dan de helft van de 50- tot 54-jarigen gehoorverlies, oplopend tot ongeveer 80 procent op de hoogste leeftijden. In Costa Rica en Zuid-Afrika daarentegen is gehoorverlies een stuk zeldzamer: zelfs bij 85-plussers komt gehoorverlies met 40 procent vaker niet dan wel voor.

Er zijn ook duidelijke genderverschillen. In de meeste landen rapporteren mannen vaker gehoorverlies dan vrouwen; de kloof is het grootst in de VS, waar mannen 1,6 keer zo vaak gehoorverlies melden. In China, Zuid-Korea en Zuid-Afrika zijn die verschillen klein of afwezig. ‘Jongere’ mannen (onder de 70) zijn in de regio’s met de grootste verschillen tot wel twee keer zo waarschijnlijk als vrouwen om gehoorverlies te rapporteren, maar het gat verkleint met de leeftijd. In landen met weinig hoortoestelgebruik dragen mannen op vrijwel alle leeftijden vaker een toestel dan vrouwen.

Zelfrapportage

De auteurs waarschuwen echter wel voor de beperkingen van het onderzoek. De analyses zijn gebaseerd op zelfrapportage van gehoor en hoortoestelgebruik, niet op objectieve metingen. Bovendien zijn de onderzochte landen overwegend hogere midden- en hoge-inkomenslanden. Desondanks wijst het brede bereik – van circa 17% in Zuid-Afrika tot 65% in China – op complexe interacties.

In het onderzoek wijst het team naar verschillende factoren die allemaal een rol kunnen spelen bij het melden (en ontwikkelen) van gehoorverlies. Hierbij denken ze niet alleen aan de medische zorg die mogelijk is in een land, maar ook aan culturele normen die het rapporteren van gehoorverlies in de weg kunnen zitten. Zo rust er in sommige landen een stigma op het hebben van een handicap, wat het rapporteren van belemmerend gehoorverlies een beladen keuze maakt.

Het onderzoek schetst daarmee geen simpel tekort aan hoortoestellen maar vooral een complex probleem: van zorginfrastructuur tot aanwezige stigma’s op het hebben van een handicap. Wie wereldwijd de kloof tussen behoefte en gebruik wil dichten zal dus verder moeten kijken dan alleen de financiële oplossingen – het aankaarten van culturele normen en waarden die de verlening van goede zorg in de weg zitten is minstens zo belangrijk.

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!
Ook elke dag vers het laatste wetenschapsnieuws in je inbox? Of elke week?
Schrijf je hier in voor de nieuwsbrief!

Luister ook naar de Scientias Podcast: