De mooiste westerns beginnen met een vreemdeling die te paard een ingeslapen stadje binnenrijdt. Zo begint ook Eddington. Alleen is het niet de mysterieuze revolverheld die je gewend bent van westerns, maar een hoestende, coronalijdende landloper die complottheorieën prevelt en een spoor van chaos achterlaat. Regisseur Ari Aster maakt al in scène één duidelijk hoe een western er in modern Amerika uitziet. Deze landloper staat symbool voor een gif dat de samenleving langzaam zal verteren. Maar welk gif?

Drama

Eddington. Regie: Ari Aster. Met: Joaquin Phoenix, Pedro Pascal, Deirdre O’Connell, Emma Stone. Lengte: 149 minuten. Vanaf 2 oktober in de bioscoop.

In de eerdere films van Aster zat het gif in het dna. In Hereditary en Midsommar verbeeldde hij trauma, genetische afwijkingen, familiaal schuldgevoel en rouw in horrortaferelen die langzaam uit het onderbewuste opwellen. De duistere komedie Beau is Afraid dook dieper: dit was een drie uur durende paniekaanval waarin Beau Wassermann (Joaquin Phoenix) op reis gaat door een freudiaanse nachtmerrie van zijn jeugd om zich eindelijk van zijn aanmatigende moeder te ontdoen. Met Eddington richt Aster zich wederom op het kwaad dat broeit in het onderbewuste, ditmaal niet van één personage, maar van heel Amerika.

De case study is Eddington. Een moderne one horse town in de staat New Mexico. Het is tragisch mooi. Kartonnen huizen liggen schijnbaar willekeurig – als uit een bestelwagen gevallen – verspreid over het imposante woestijnlandschap. De overheid is hier ver weg; sheriff Joe Cross (Joaquin ‘fragiele man’ Phoenix) handhaaft de wet met ‘gezond verstand’. Maar in 2020 dringt de buitenwereld binnen. In de vorm van een datacentrum (Solidgoldmagikarp) dat burgemeester Ted Garcia (Pedro Pascal) wil bouwen. Maar vooral in de vorm van het coronavirus, dat Eddington nog niet heeft bereikt, maar wel wetgeving en gesprekken domineert.

Een conflict over mondkapjes zet de astmatische sheriff Cross recht tegenover de burgemeester. In een opwelling stelt Cross zich verkiesbaar tijdens een live-video op Instagram. Al snel rijdt hij rond in een auto versierd met Amerikaanse vlaggen en complottheorieën rond Bill Gates. Ondertussen verliest hij zijn vrouw (Emma Stone) aan een online complotdenker (Austin Butler) – een soort Jezus-met-wangvet-liposuctie die overal pedonetwerken ziet. En trekken witte tieners zelfkastijdend door de straten onder de vlag van Black Lives Matter.

Het is allemaal héél allegorisch. Ari Aster gebruikt Eddington als petrischaaltje voor alles wat ettert, schimmelt en fermenteert in Amerika. Elk personage verbeeldt één hoek van een pentagram aan polarisatie. Zo is de burgemeester een degelijke Democraat, met globalistische ambities waarin de ‘gewone Amerikaan’ achterblijft. En is de sheriff de fragiele MAGA-man die zich gekleineerd voelt door: klimaatmaatregelen, nieuwe technologie, diversiteit en (vooral) vrouwen die je niet kan bezitten.

Eddington voelt daarmee als een middag doomscrollen op X. En dat is ook het punt. De oorzaak van alle polarisatie en escalatie is de afhankelijkheid van sociale media. Dát is de haatspuwende onheilsprofeet die Eddington in het begin binnenstapt. De coronacrisis is slechts een katalysator: hét moment dat Big Tech definitief grip kreeg op de levens van alle Amerikanen. In sociale isolatie blijken sociale media geen ‘digitale dorpspleinen’, maar echokamers waarin elke mening uiteindelijk extremer en extremer wordt en iedereen in zijn eigen konijnenhol verdwijnt. Hierin komt Asters neiging tot psychoanalyse ook naar boven. De eersten die hun toevlucht nemen tot geweld zijn namelijk de fragiele, getraumatiseerde mannen die zich tóch al seksueel vernederd voelen. Het is geen toeval dat sheriff Cross zijn vrouw het koosnaampje ‘Rabbit’ gaf.

Eddington is een beeldschone, humoristische bachelor-scriptie. De persiflages zijn grappig – witte activisten die in megafoons schreeuwen dat het nu écht „tijd is om te luisteren!” Maar meeslepend wordt de film niet. Je bent tweeënhalf uur mentaal aan het puzzelen. „Staat die jongen symbool voor giftige mannelijkheid, of de plooibare Amerikaans onschuld?”, vroeg een kijkgenoot tijdens de vertoning. Dan is de film mislukt als drama. Nooit worden de personages invoelbaar of gelaagd. Het is zelfs wat ironisch hoe vlak de vrouwelijke personages zijn.

Wat wel beklijft is een waarschuwing van Ari Aster aan de kijker. Je vermoedt een explosie van Tarantino-esk geweld al vanaf de eerste minuten; net zoals je dat vermoedt als je door je sociale media scrolt. Aster toont ons ook wat er overblijft als sociale media klaar met ons zijn. Verwoesting, verlamde leiders, gecastreerde mannen. En het gloeiende led-licht van ‘Big Tech’ in de Amerikaanse woestijn.

Eddington draait vanaf 2 oktober in de bioscoop.

Geef cadeau

Deel

Mail de redactie

NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.