Het aantal wiegendoden was de afgelopen 20 jaar nog nooit zo hoog. Tussen 2006 en 2021 stierven jaarlijks gemiddeld nog 25 kinderen tot 2 jaar oud onverwacht in hun slaap. Maar de afgelopen 3 jaar ligt dat aantal veel hoger. In 2024 waren er 37 wiegendoden, het jaar ervoor 41.

Risico groter op de opvang

Bij wiegendood wordt er geen medische oorzaak gevonden en dat maakt de forse stijging lastig te verklaren, vertelt Mieke Cotterink van kennisinstituut VeiligheidNL. “De stijging is zeer zorgwekkend. Maar waardoor het precies komt, dat weten we niet. Het kan te maken hebben met het verslappen van de aandacht, omdat we jarenlang juist dalende cijfers hadden.”

Wel is het opvallend dat het risico dat het misgaat op de kinderopvang groter is dan thuis, vertelt Cotterink. “Die kans is 2,5 keer zo groot. We vermoeden dat dit mede komt door de verandering van slaapomgeving. Als mama er niet is, ruik je andere geuren en hoor je andere geluiden.”

Nieuwe richtlijnen

Ook wijst Cotterink op de werkdruk in de kinderopvang. “We hebben te maken met druk op de kraamzorg en in de kinderopvang. Er is daardoor minder tijd en ruimte voor goede voorlichting.” VeiligheidNL stelde daarom nieuwe richtlijnen op in samenwerking met BOinK, de vereniging voor ouders met kinderen in de kinderopvang. Deze richtlijnen moeten in alle kinderopvangen gaan gelden.

“We hebben er in Nederland voor gekozen om kinderen heel jong naar de kinderopvang te laten gaan. Dat brengt ook een verplichting met zich mee als het gaat om de veiligheid. Daarom hebben we een protocol samengesteld met wetenschappers, ouders maar ook met de kinderopvangbranche zelf”, vertelt Gjalt Jellesma als de voorzitter van BOink.

Veiligheid vergroten

Zo staat in het protocol dat baby’s straks iedere 15 minuten gecontroleerd dienen te worden tijdens het slapen. Voor nieuwe kinderen in de opvang geldt zelfs elke 10 minuten. Eerder was dit elk half uur. Ook horen baby’s altijd in een slaapzak te slapen en niet met een dekentje. Daarnaast wordt opvangpersoneel aangemoedigd om vaker in gesprek te gaan met ouders.

“We weten natuurlijk dat in de kinderopvang veel nieuwe mensen binnenkomen en dat er veel wisselingen zijn. Dat heeft gewoon te maken met tekorten”, legt Jellesma uit. “Door in de kinderopvang proactief aan ouders de vraag te stellen: ‘Begint jouw kindje zich al van rug naar buik te draaien?’ Vergroot je de veiligheid.”

Insta-proof, maar niet veilig

“Dat gesprek is heel belangrijk”, gaat de voorzitter verder. Vooral omdat er veel desinformatie op social media verschijnt, vult Cotterink aan. “Voor veilig slapen is het van belang dat de baby op de rug slaapt. Dit kan in een slaapzak, alleen in een wieg of in een bedje zonder zachte spullen.”

“Maar op social media zie je veel filmpjes waarin baby’s in een wieg vol met knuffels liggen. Heel insta-proof, maar absoluut niet veilig.” En het is ook niet handig om samen in bed te slapen met je baby, waarschuwt Cotterink. “Het ouderlijk bed heeft vaak twee matrassen. Daar zit een spleet tussen en dat kan gevaarlijk zijn.”

‘Gebruik aanschuifbedje’

Cotterink heeft nog wel een tip, als je toch graag naast je baby wil slapen: “Gebruik dan een aanschuifbedje”, adviseert ze.

“Dat kan je letterlijk tegen het ouderlijk bed aanschuiven. Dan heb je je kind toch zo dichtbij mogelijk, maar wel in een eigen bedje.”