ANP

NOS Nieuws•vandaag, 19:28

Vanaf morgen krijgen alle 17-jarigen post van Defensie op de deurmat, met daarin een QR-code om online een enquête over het leger mee in te vullen.

Doel van de vragenlijst is om het “dienmodel en daarmee de schaalbare krijgsmacht als geheel te ondersteunen”, schrijft staatssecretaris Gijs Tuinman vandaag aan de Tweede Kamer.

De jongeren wordt met multiplechoicevragen gevraagd hoe ze graag hun vrije tijd besteden en wat ze belangrijk vinden in hun werk.

Ook krijgen ze de vraag welk krijgsmachtdeel hun het meeste aanspreekt als ze bij Defensie zouden werken. Verder worden er vragen gesteld over werkmotivatie, gedrag en fitheid.

Bij de opleiding Mbo-Verpleegkundige aan het ROC Mondriaan in Delft reageren studenten:

Jongeren krijgen enquête van Defensie: ‘Zet me wel aan het denken’

“Een verdere opschaling van het personele bestand is noodzakelijk in geval van een crisis- of oorlogssituatie of in de aanloop daarnaartoe”, schrijft Tuinman.

Defensie wil tot 2030 groeien van een kleine 80.000 mensen naar zo’n 100.000 mensen, van wie een groot deel als reservist. “Mogelijk verdubbelt dat aantal daarna nog”, schreef Tuinman eerder aan de Tweede Kamer. Momenteel zijn er 44.000 beroepsmilitairen, 27.000 burgerpersoneelsleden en 8.500 reservisten.

Het idee voor de enquête kwam uit Zweden. Daar zijn jongeren verplicht hem in te vullen en geldt de opkomstplicht. Hier is het invullen van de vragenlijst vrijwillig.

Mogelijk wordt dit in een later stadium wel verplicht. De staatssecretaris spreekt van een ‘escalatieladder’, waarop de laatste stap de herinvoering van de opkomstplicht zou zijn.

Dienstplicht

In Nederland geldt nog steeds een dienstplicht voor mensen van 17 tot 45 jaar. Maar dienstplichtigen worden niet meer opgeroepen, de opkomstplicht is sinds 1997 uitgesteld.

Wel krijgt iedereen die 17 jaar wordt, een brief over de inschrijving voor de dienstplicht, net als mensen die tot hun 35ste Nederlander worden. In de brief aan de ongeveer 200.000 17-jarigen zit voortaan een QR-code die verwijst naar de Defensie-enquête.

Vanwege privacywetgeving mag Defensie niet zomaar een enquête sturen. De staatssecretaris hoopt volgend jaar, na een wetswijziging, de enquête te sturen naar een veel grotere groep jongeren tussen 17 en 27 jaar. Zij krijgen hoe dan ook de dienstplichtbrief, en een enquête meesturen als bijlage mag wel.

Het ministerie vertrouwt er voorlopig op dat de krijgsmacht met “een vrijwillig model” van voldoende personeel kan worden voorzien. Dit komt doordat de animo om militair te worden de laatste tijd toeneemt, en de uitstroom afneemt.

Defensiespecialist Peter Wijninga van het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) noemt de enquête een goede eerste stap, maar betwijfelt of de plannen van Defensie genoeg zijn.

“Ik ben bang dat wat er nu aan instrumentarium is, te weinig gaat opleveren om de ambitie op zo’n korte termijn te realiseren. Als je deze ambities wil realiseren moet je het op z’n minst hebben over de herinvoering van de opkomstplicht.”

‘Om de hete brij heen draaien’

Maar dit is een impopulair onderwerp. “Ik denk dat politieke partijen daar hun handen niet aan willen branden omdat ze denken dat dat in Nederland te gevoelig ligt. Dus draait men om de hete brij heen.”

Wijninga noemt het lastig om in Nederland mensen verplichtingen op te leggen. “Zelfs de enquête durft men niet verplicht te stellen op dit moment, dus het is maar de vraag is wat de respons wordt en of dat een goede indicatie wordt voor de inzetbereidheid van de Nederlandse jeugd.”

Volgens staatssecretaris Tuinman is de vrijwillige enquête voor de 17-jarigen voorlopig voldoende. “Mochten de maatregelen niet voldoende zijn, dan zijn daar twee redenen voor”, zegt hij. “Of de dreiging vanuit Rusland wordt zo groot dat we moeten versnellen. Of de groei van Defensie op het gebied van personeel blijft ver achter. Dat is nu allebei niet het geval.”