Of je nu kiest voor cola, cola light of suikervrije ijsthee, je doet je lever er geen plezier mee. Een grote internationale studie laat zien dat zowel suikerhoudende frisdranken als lightvarianten gelinkt zijn aan een flink verhoogd risico op leververvetting. Het verband doemt al op bij één blikje per dag.
“Suikerhoudende dranken liggen al langer onder vuur, maar hun caloriearme alternatieven worden vaak als de gezondere keuze gezien”, zegt hoofdonderzoeker Lihe Liu van de Chinese Soochow University die haar resultaten deze week presenteert tijdens de United European Gastroenterology Week in Berlijn. “Onze studie laat zien dat kunstmatig gezoete dranken juist gekoppeld zijn aan een hogere kans op leververvetting, zelfs bij lage inname. Dat zet de perceptie van deze drankjes volledig op zijn kop.”
Verontrustende cijfers
De onderzoekers volgden bijna 124.000 deelnemers van de UK Biobank, van wie niemand aan een leverziekte leed aan het begin van het onderzoek. De proefpersonen vulden meer dan tien jaar lang periodiek een voedingsvragenlijst in. Wie dagelijks meer dan 250 milliliter, oftewel ongeveer één blikje frisdrank dronk, had 60 procent meer kans op zogenoemde Metabole-disfunctie geAssocieerde Steatotische leverziekte (MASLD). Dit is de nieuwe medische term voor niet-alcoholische leververvetting. Bij suikerhoudende dranken lag de toename op ongeveer 50 procent.
In totaal ontwikkelden 1178 van de 123.788 deelnemers MASLD en 108 mensen overleden aan levergerelateerde oorzaken. Opvallend genoeg was het risico op levergerelateerde sterfte iets hoger bij mensen die regelmatig lightproducten dronken. Maar laten we de cijfers in perspectief plaatsen: minder dan 1 procent van de deelnemers kreeg MASLD. Dat gaat dan naar 1,6 procent als je één blikje lightfrisdrank consumeert per dag. Een substantiële verhoging maar de kans blijft klein.
Wat gebeurt er in de lever?
De onderzoekers noemen een aantal biologische mechanismen die kunnen verklaren waarom zowel suiker als zoetstof schadelijk kan zijn. “De hoge suikergehaltes in gewone frisdrank veroorzaken pieken in bloedsuiker en insuline, bevorderen gewichtstoename en verhogen de hoeveelheid urinezuur. Dat alles leidt tot vetophoping in de lever”, legt Liu uit. “Kunstmatige zoetstoffen zijn in staat om de darmflora aan te tasten, het verzadigingsgevoel te verstoren en zelfs de insulineproductie te stimuleren.” Het resultaat komt volgens de onderzoekers ongeveer op hetzelfde neer: de lever raakt overbelast, vet hoopt zich op en het risico op ontsteking neemt toe.
Geen causaal verband
Dit is een observationele studie. Het betreft dus nadrukkelijk geen causaal verband maar een correlatie. Of frisdrank, kunstmatig gezoet of met suiker, echt de oorzaak is van levervetting moet vervolgonderzoek uitwijzen. Het kan bijvoorbeeld ook zo zijn dat mensen met overgewicht meer lightfrisdrank consumeren, waardoor dat de oorzaak is van leververvetting en niet de frisdrank zelf. Het is onduidelijk in hoeverre daarvoor gecorrigeerd is.
MASLD is wereldwijd de meest voorkomende chronische leverziekte. Naar schatting heeft meer dan 30 procent van de wereldbevolking een lichte of zwaardere vorm van de aandoening. In de beginfase merk je er vaak weinig van, maar op lange termijn kan het leiden tot ernstige ontstekingen, littekenvorming (fibrose) en zelfs leverkanker. De snelle toename van het aantal gevallen maakt de ziekte tot een groeiend volksgezondheidsprobleem. “We weten al langer dat ongezonde voeding, weinig beweging en overgewicht bijdragen aan leververvetting”, zegt Liu. “Maar onze resultaten laten zien dat ook populaire drankjes zonder calorieën niet onschuldig zijn.”
Water doet wonderen
Er is gelukkig ook goed nieuws. De studie laat zien dat het risico op leververvetting aanzienlijk daalt als frisdrank wordt vervangen door water. Wie water dronk in plaats van suikerhoudende dranken, had 12,8 procent minder kans op MASLD. Bij het vervangen van lightdrank door water liep het risico zelfs met 15,2 procent terug. Het omwisselen van gewone frisdrank voor de lightvariant is niet gekoppeld aan gezondheidsvoordeel. “De veiligste aanpak is om zowel suikerhoudende als kunstmatig gezoete dranken te beperken”, legt Liu uit. “Water blijft de beste keuze. Het voorkomt vetopslag in de lever, verlaagt de stofwisselingsbelasting en houdt het lichaam gehydrateerd.”
De volgende stap
De wetenschappers willen nu dieper ingaan op de waarom-vraag: hoe beïnvloeden suiker en zoetstoffen precies het lichaam? Liu en zijn team plannen vervolgonderzoeken die de interactie tussen suikers, zoetstoffen en de darmmicrobiota in kaart moeten brengen. Ook willen ze genetische en langetermijnstudies uitvoeren om de verbanden te bevestigen.
Hoewel de onderzoekers benadrukken dat verder onderzoek nodig is, is hun boodschap duidelijk: wie zijn lever gezond wil houden, kan het beste minder frisdrank drinken, of dat nu met suiker of met zoetstof is. “Onze bevindingen dagen het idee uit dat lightdranken onschadelijk zijn”, besluit Liu. “Ze onderstrepen dat echte gezondheid niet in een blikje zit, maar in een glas water.”