ANPVan de Sanden in het midden
“Een opeenstapeling van besluiten en standpunten” van zijn partij heeft VVD-senator Cees van de Sanden ertoe aangezet op te stappen. Toen de VVD vorige maand een Antifa-motie steunde, was voor hem de maat vol. In Nieuwsuur geeft het Eerste Kamerlid meer details over zijn besluit en licht hij toe waarom hij zijn zetel meeneemt.
Van de Sandens onvrede met de partij begon bij de asielnoodmaatregelenwet, zegt hij. In februari bracht de Raad van State, het belangrijkste adviesorgaan van de regering, een negatief advies uit over de omstreden wet. “Alleen bij serieuze aanpassingen zou deze wet kunnen worden doorgevoerd, maar dat is vervolgens niet gebeurd. Dat was voor mij een teken: dit gaat niet goed.”
De druppel kwam vorige maand, toen de VVD een motie steunde om de antifascistische beweging Antifa als terroristische organisatie te bestempelen. Van de Sanden, die ook advocaat is, vond dit “heel ver gaan”. Net als deskundigen ziet Van de Sanden Antifa niet als een georganiseerde groepering, maar eerder als een verzamelterm van losse groepjes links-extremistische activisten.
“Op het moment dat een overheid niet daden maar denkbeelden strafbaar gaat stellen, staat dat niet alleen haaks op de rechtsstaat, maar ook op de liberale kernwaarde van vrijheid van meningsuiting. Voor mij was nu de maat vol.”
Verkiezingen
Het opstappen van Van de Sanden komt op een voor de VVD zeer ongunstig moment. Met nog drie weken te gaan tot de verkiezingen en historisch slechte peilingen, kan de partij interne kritiek slecht gebruiken. In de meest recente Peilingwijzer komt de partij uit op 13 tot 17 zetels.
Van de Sanden is zich terdege bewust van de ongelukkige timing, maar zegt dat er voor hem niets anders op zat. “Dag in dag uit heb ik intern uitgesproken dat ik me in deze besluiten niet kon vinden. Als je merkt dat daar niets mee gebeurt, sta je voor de keuze: blijf je stil en word je debet aan hetgeen waar je het mee oneens bent? Of ga je je sterk maken voor de liberale waarden en de rechtstaat? Dat tweede weegt voor mij zwaarder dan de verkiezingskalender.”
De samenwerking met de PVV in de Tweede Kamer was vorig jaar voor Van de Sanden nog niet gelijk genoeg reden om te vertrekken. “Dat was zeker een rode vlag, maar ik heb dit gedaan vanuit de gedachte om daar een zekere bijsturing aan te geven.”
Zetel
Tanja Klip, fractievoorzitter van de VVD in de Eerste Kamer, zei vanochtend dat ze “compleet was overvallen” door het besluit van haar collega. Ze betreurt het dat hij zijn VVD-zetel meeneemt.
Daarover zegt Van de Sanden: “Ik heb mezelf afgevraagd: wat zou Thorbecke hiervan vinden?” Johan Thorbecke speelde een cruciale rol bij de totstandkoming van de Nederlandse grondwet in 1848 en geldt als de grondlegger van onze parlementaire democratie. “Hij zou hebben gezegd: in de grondwet staat niets over partijtrouw en wordt niet gesproken over een partijzetel.”
“Maar wat wel zo is: ik ben de Kamer ingegaan om de kernwaarden van de VVD zo veel mogelijk handen en voeten te geven als het gaat om het controleren van de wetgeving. Dat kan ik het beste doen door niet weg te lopen op het moment dat het moeilijk wordt.”
Van de Sanden zegt nog niet te weten op wie hij gaat stemmen op 29 oktober. Maar dat het de VVD wordt, noemt hij “niet erg waarschijnlijk.”