Straks eerste grote verkiezingsdebat bij de NOS

Om 14.00 uur begint het eerste grote verkiezingsdebat met de lijsttrekkers van bijna partijen. Het wordt gepresenteerd door Nynke de Zoeten en Winfried Baijens. U kunt het live volgen op Radio 1, NPO 1, NOS.nl en NPO Politiek en Nieuws.

Wie met wie waarover?

De tien thema’s van het debat, en de deelnemers:

  • Vertrouwen met PVV en CDA
  • Wonen met D66, SP en BBB
  • Financiële keuzes met VVD, GroenLinks-PvdA en SGP
  • Klimaat en energie met Forum voor Democratie en SP
  • Asiel met GroenLinks-PvdA, PVV en ChristenUnie
  • De portemonnee met NSC en JA21
  • Internationale Veiligheid met CDA, VVD en Partij voor de Dieren
  • Arbeidsmigratie met BBB, NSC en Denk
  • Democratie en extremisme met JA21 en D66
  • Samenwerken en leiderschap met PVV, GroenLinks-PvdA, VVD en CDA

CPB: Veel partijen stimuleren extra woningbouw

Het tekort aan woningen is een van de belangrijkste verkiezingsonderwerpen. Veel partijen kiezen dan ook voor meer subsidie op woningbouw, zodat er extra woningen bij komen. Dat ziet het Centraal Planbureau in de doorrekening van de partijprogramma’s. VVD, NSC, D66, CDA, ChristenUnie en Volt kiezen voor extra bouwsubsidies.

Daarnaast willen partijen woningcorporaties stimuleren om meer te bouwen, bijvoorbeeld door ze minder of geen winstbelasting meer te laten betalen. Corporaties houden dan meer geld over om te bouwen. Het gaat om GroenLinks-PvdA, NSC, D66, ChristenUnie en Volt.

GroenLinks-PvdA wil ook dat de overheid leningen verstrekt aan corporaties. Daardoor kunnen die goedkoper geld lenen om te bouwen.

Het CPB verwacht dat op de lange termijn het aanbod aan woningen bij een aantal partijen flink hoger zal zijn dan nu nog verwacht. Het gaat om GroenLinks-PvdA, D66 en ChristenUnie. Bij GroenLinks-PvdA zijn dat dan vooral meer corporatiewoningen.

Bij VVD, NSC, CDA en Volt stijgt het woningaanbod licht vergeleken met wat nu verwacht wordt. De partijprogramma’s van BBB, JA21 en SGP hebben volgens het CPB weinig of geen effect op het aanbod aan woningen.

Meeste politieke partijen willen hogere defensie-uitgaven betalen door te korten op zorg

Zoals elke verkiezingen heeft het Centraal Planbureau de verkiezingsprogramma’s van partijen doorgerekend. Dit keer deden er tien partijen aan mee: GroenLinks-PvdA, VVD, NSC, D66, BBB, CDA, SGP, CU, Volt en JA21.

Zij willen vrijwel allemaal de hogere defensiekosten komende jaren betalen door te bezuinigen op de zorg. Op GroenLinks-PvdA en BBB na willen al deze partijen de halvering van het eigen risico terugdraaien naar 385 euro per jaar. VVD, CDA, JA21 en Volt willen het risico zelfs nog wat meer ophogen, naar 440 euro.

Daarnaast kijken sommige partijen naar een verhoging van het btw-tarief, een hogere winst op vermogen en winst en de verhoging van de AOW-leeftijd.

Meer over de uitkomsten van de doorrekening lees je hier:

Partijen als de PVV, Denk, SP, Partij voor de Dieren, Forum voor Democratie doen niet mee aan de doorrekeningen. Daardoor is het vaak onduidelijk hoe zij hun plannen precies willen betalen.

Terugkijken: Volt-lijsttrekker Dassen geeft antwoord op kijkersvragen

In aanloop naar de verkiezingen op 29 oktober is er elke ochtend een lijsttrekker te gast bij de NOS. Zij worden in het NOS Radio 1 Journaal en online geïnterviewd en krijgen ook vragen van luisteraars. Vanmorgen was Volt-leider Laurens Dassen aan de beurt.

Kijk het gesprek hier terug:

Laurens Dassen van Volt geeft antwoord op vragen van kijkers

SP doet oproep: voor verkiezingen ‘sociaal alternatief’ vastleggen

De SP wil nog voor de verkiezingen op 29 oktober met het CDA en GroenLinks-PvdA om de tafel om te praten over “het sociale alternatief”. De partij doet een oproep op digitale reclameborden op stations door het hele land.

“Ruzie op rechts en een zoutloos midden hebben Nederland de afgelopen jaren geen oplossingen geboden”, zegt SP-lijsttrekker Jimmy Dijk, die voorstelt om afspraken over thema’s als wonen, economie, migratie, zorg en inkomenszekerheid alvast vast te leggen.

BBB-leider Van der Plas zegt opnieuw bijeenkomst Gelderland af

BBB-leider Caroline van der Plas heeft gisteravond uit eigen veiligheidsoverwegingen een campagnebijeenkomst in Otterlo overgeslagen. Dat bevestigt ze telefonisch aan het ANP.

Eerder deze week zegde Van der Plas al een gesprek met studenten van de Radboud Universiteit in Nijmegen af, omdat de locatie was uitgelekt en ze zich niet veilig voelde. Het speelt volgens de partijleider mee dat de bijeenkomst van gisteravond ook in Gelderland was en dat de locatie van haar optreden bekend was.

Ze zegt dat “bepaalde groepen niet echt fan van me zijn”. Dan heeft ze het over mensen “in de antifascistische hoek, activistische pro-Palestijnse hoek en dierenactivistische hoek”.

Dassen: FVD verspreidt ‘feitenvrije onzin’

Luisteraars willen van lijsttrekker Laurens Dassen van Volt weten waarom hij vanmiddag in het NOS Radiodebat niet met Forum voor Democratie (FVD) wil praten over klimaat. Als het over een ander onderwerp zou gaan, zou hij de confrontatie met deze partij dan wel aangaan?

Dassen zegt: “Nee, we moeten ergens een grens trekken”. Hij vindt dat FVD “wetenschappers en instituties” verdacht maakt en “feitenvrije onzin” verspreidt, en dat is volgens hem “heel kwalijk”. Op de vraag of hij de partij van nieuwe lijsttrekker Lidewij de Vos dan wil verbieden, zegt hij: “Daar gaat de politiek niet over”. Maar hij wil in geen geval de verbinding met een “ondemocratische partij” zoeken.

Het NOS Radiodebat begint vanmiddag om 14.00 uur. Behalve Dassen doen alle lijsttrekkers mee.

Dassen (Volt) wil EU anders organiseren

Volt is uitgesproken pro-Europees, maar wil wel dat de Europese Unie anders wordt georganiseerd. “Het moet slagvaardiger en democratischer worden.” Dassen wijst er in gesprek met het NOS Radio 1 Journaal op, dat de organisatie van 27 landen – vanwege het vetorecht – nu nog kan worden “gegijzeld” door bijvoorbeeld de Hongaarse president Orbán, die laatst nog een Pride Mars door Boedapest probeerde tegen te houden. Dassen wil ook een Europees leger, onder meer omdat Europa nu “te afhankelijk is van Trump en dat moet je niet willen”.

Volt-plan voor Tata Stad is heel serieus

Luisteraar Nina vraagt aan lijsttrekker Laurens Dassen of het plan van Volt om Tata Steel te sluiten en daar een nieuwe stad, Tata Stad, te bouwen serieus is. Dassen, die vanochtend te gast is in het NOS Radio 1 Journaal, beaamt dit. Hij zegt dat het bedrijf een “enorme vervuiler” is en het dat het onbetaalbaar is om het te verduurzamen. “We weten dan ook dat het eigenlijk geen toekomst heeft in Nederland”.

Dassen verwacht dat de acht- tot negenduizend mensen die er werken, een nieuwe baan in de omgeving kunnen vinden. En het terrein is weliswaar vervuild, maar dat is volgens hem aan de noordkant “een stuk minder” dan aan de zuidkant. Dus daar kan wat hem betreft prima een stad verrijzen.

Vandaag te gast: Laurens Dassen van Volt ANPLaurens Dassen te gast in het NOS Radio 1 Journaal

Laurens Dassen (39) komt uit Brabant. Na een studie bedrijfskunde werkte hij bij ABN Amro. Hij zei zijn baan in 2018 op om zich aan te sluiten bij Volt, een toen net nieuwe internationale beweging. Hij werd een van de oprichters van Volt Nederland en is nu voor de derde keer lijsttrekker van die partij. Hij is niet van de harde politieke aanval. In het debat over de val van het kabinet schetste hij liever een groene toekomst, waarin “ieder Kamerlid kweekvlees eet”.

Volt is onderdeel van een ‘pan-Europese beweging’, die in meer dan 30 landen actief is. Het uitgangspunt is overal hetzelfde: als Europese landen beter samenwerken, kunnen problemen worden opgelost. Volt Nederland werd als eerste afdeling in een parlement gekozen. De partij haalde in 2021 drie zetels in de Tweede Kamer, en heeft er nu twee. Prioriteit is het tegengaan van klimaatverandering. Daarnaast wil Volt onder meer een Europees leger en een basisinkomen voor iedereen.

ANPVolt maakt een groepsfoto, in het midden lijsttrekker Laurens DassenKeijzer (BBB) en Klaver (GL-PvdA) twisten bij Pauw en De Wit

Kamerlid Klaver van GroenLinks-PvdA heeft tegen demissionair minister Keijzer van BBB harde woorden gebruikt bij een kort debatje in het tv-programma Pauw en De Wit. “U gaat over de schreef”, “wat u doet is onacceptabel!” en “u maakt instituties verdacht”, waren een aantal opmerkingen die Klaver maakte.

Het onderwerp ging over het nieuwe wetsvoorstel van Keijzer over het schrappen van het geven van voorrang aan statushouders voor een huurhuis. De Raad van State was er kritisch over, maar toch heeft het demissionaire kabinet het doorgezet. Volgens het GroenLinks-PvdA-Kamerlid schetst Keijzer een verkeerd beeld waarbij het lijkt alsof veel statushouders voorrang krijgen voor een huurhuis. Volgens Klaver is er sprake van niet meer dan tussen de 7 en 10 procent. Ook steekt het Klaver dat BBB kritisch is over de Raad van State, een belangrijk adviesorgaan van het kabinet.

Keijzer verwerpt de kritiek van Klaver en zegt dat zo’n dertig procent van de statushouders voorrang krijgen en dat asielzoekers ook langer in een goedkoper huurhuis blijven zitten omdat ze “afhankelijk zijn van een uitkering”. Keijzer benadrukt dat ze deze gang van zaken niet eerlijk vindt. Dat is ook een reden om het wetsvoorstel toch door te zetten.

Aan het eind mompelt Klaver nog “palingpopulisme”, waar Keijzer niet op reageert. BBB-leider Van der Plas laat vervolgens via X haar ongenoegen weten over de gekozen woorden van Klaver.

Alvast noteren in de agenda: Het Radio 1-verkiezingsdebat met 14 partijen

Morgen van 14.00 tot 16.30 uur wordt op NPO Radio 1 het NOS-lijstrekkersdebat gehouden, het eerste grote verkiezingsdebat waar bijna alle landelijke lijsttrekkers aan meedoen. Zij gaan discussiëren over onder meer bouwen, asiel, arbeidsmigratie, internationale veiligheid, klimaat en energie en vertrouwen en samenwerken.

Er komen 14 lijsttrekkers, alleen Volt-leider Dassen komt niet. Hij zegde gisteren af omdat hij niet in debat wil over het klimaat met Forum voor Democratie-leider Vos.

Het programma wordt gepresenteerd door Nynke de Zoeten en Winfried Baijens. Het wordt uitgezonden op NPO1, NOS.nl en NPO Nieuws en Politiek.

Doorrekeningen verkiezingsprogramma’s morgen bekend

Welke partij bezuinigt op de zorg en welke op de sociale zekerheid? Bij wie loopt de staatsschuld op? Wie investeert het meest in woningen? Morgen presenteert het Centraal Planbureau de doorrekeningen van de verkiezingsprogramma’s. Per partij wordt dan duidelijker wat de gevolgen kunnen zijn van hun plannen.

In verkiezingsprogramma’s kunnen politieke partijen nog in algemene bewoordingen zeggen wat ze willen, het planbureau dwingt partijen duidelijk te maken hoeveel geld ze waaraan willen besteden en waar dat vandaan komt. Morgen komen die zogeheten ‘doorrekeningen’. Lees hier vast welke partijen hun programma’s wel of niet laten doorrekenen en wat er vervolgens met die cijfers kan gebeuren:

VVD definitief vierde partij bij SBS6-verkiezingsdebat

SBS6 heeft besloten dat de VVD de vierde deelnemer wordt bij hun verkiezingsdebat. De PVV, CDA en GroenLinks-PvdA waren al zeker van een plek, omdat ze in de opiniepeilingen al weken de grootste drie zijn. Maar wie de vierde partij zou worden, was nog onduidelijk.

De omroep kiest voornamelijk op basis van de Peilingwijzer, een gewogen gemiddelde van de peilingen van Ipsos I&O en Verian/EenVandaag. Maar dat gaf geen duidelijk beeld: VVD, D66 en JA21 lagen dicht bij elkaar. De omroep heeft nu een knoop doorgehakt en op basis van “vastgestelde criteria” bepaald dat de VVD meedoet. Een van de criteria is het huidige zetelaantal.

Het debat met de vier lijsttrekkers van de partijen is op donderdag 23 oktober vanaf 20.30 uur tot iets na 22.00 uur.

ANPYesilgöz, Wilders en Timmermans bij het SBS-debat in 2023Terugkijken: Denk-lijsttrekker Van Baarle geeft antwoord op kijkersvragen

Vanaf vandaag is iedere ochtend een lijsttrekker te gast bij de NOS. Ze worden in het NPO Radio 1 Journaal en online geïnterviewd. Online krijgen ze ook vragen van kijkers. Vanmorgen was Denk-lijsttrekker Van Baarle te gast, kijk het gesprek hier terug:

Stephan van Baarle van Denk geeft antwoord op vragen van kijkers

Stemhulpen vaker geraadpleegd dan twee jaar geledenANPBBB-lijsttrekker Van der Plas juicht omdat ze bij de presentatie van de Stemwijzer op haar eigen partij uitkwam

De websites voor stemadvies, zoals StemWijzer en Kieskompas, zijn ruim een week na de lancering vaker bezocht dan bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen in 2023.

Drie weken voor de verkiezingen is Kieskompas al ruim een miljoen keer geraadpleegd. Een verdubbeling ten opzichte van twee jaar geleden, toen stond de teller op 450.000 bezoekers, meldt een woordvoerder aan het ANP. Ook de StemWijzer is vaker geraadpleegd. Tot nu toe hebben 2,4 miljoen mensen deze ingevuld, meldt de ontwikkelaar, het instituut ProDemos. Dat is een lichte stijging ten opzichte van twee jaar geleden.

Hoewel een deel van de kiezers de stemhulp gebruikt om een beter idee te krijgen over welk vakje ze op 29 oktober rood gaan kleuren, bleek uit eerder onderzoek dat de meeste mensen willen checken of ze het echt eens zijn met de partij waarop ze willen stemmen.

Verkiezingsprogramma’s, een overzicht

Welke partij trekt het meeste geld uit voor woningen? Wie bezuinigt op de zorg en wie op de sociale zekerheid? Bij welke partij loopt de staatsschuld op? Wie doet wat voor de koopkracht? Morgen presenteert het Centraal Planbureau de doorrekeningen van de verkiezingsprogramma’s. Per partij wordt dan duidelijk wat de gevolgen kunnen zijn van hun plannen.

In verkiezingsprogramma’s kunnen politieke partijen nog in algemene bewoordingen zeggen wat ze willen. “De belasting moet omlaag”, “we moeten flink investeren in onderwijs” of “het moet duurzamer”. Daar neemt het CPB geen genoegen mee, en morgen blijkt of de financiële plaatjes achter de plannen ook een beetje sluitend zijn.

Toch zijn de verkiezingsprogramma’s handig voor de kiezer. Niet per se om ze allemaal te lezen, maar misschien wel die van de partijen waartussen getwijfeld wordt. In dit overzicht kun je de samenvattingen vinden.

Stem-mal hulp voor blinden en slechtziendenANPEen stemhokje met stem-mal en geluidsbox.

Op verschillende stembureaus in gemeenten zijn speciale voorzieningen voor blinden en slechtzienden. Het gaat dan om voelbare geleidelijnen op de vloer, waterbakken voor blindengeleidehonden en een stem-mal en geluidsbox in het stemhokje.

In Hengelo konden blinden en slechtzienden deze week oefenen met deze hulpmiddelen. In een verslag van RTV Oost is te zien hoe het werkt. Rob Kolner is zo goed als blind en weet hoe belangrijk het is om jezelf te kunnen redden in het stemhokje. “Zelfstandig stemmen, dat is natuurlijk een groot goed”, zegt hij. “We leven in een democratie en als je als burger de mogelijkheid krijgt om te stemmen, dan vind ik dat je daar gebruik van moet maken.”

Blinden en slechtzienden hebben ook de optie om iemand een volmacht te geven of iemand mee te nemen in het stemhokje die even helpt. Maar dat is verre van ideaal, zegt Sandra Taken, de ook slechtziende partner van Rob. “Mijn zicht werd slechter en het werd steeds lastiger om het stembiljet te lezen. Dan denk je: ik laat iemand anders wel stemmen. Maar eigenlijk wil je dat helemaal niet. Ik wil zelfstandig en zelfredzaam blijven. Met de stem-mal kan dat weer.”

Kijkersvraag aan lijsttrekker Van Baarle (Denk)

In het onlinegesprek met Stephan van Baarle kreeg hij onder meer de volgende kijkersvraag voorgelegd. “Heeft u ooit nadelen van de multiculturele samenleving gezien en zo ja wat waren die dan?”

Van Baarle: “Het gaat inderdaad niet vanzelf en je moet investeren in elkaar. Je moet dus de bereidheid hebben om je in elkaar te verdiepen. Dat gaat niet altijd goed. We leven nog te veel langs elkaar heen.”

Van Baarle geeft als voorbeeld dat Denk zich inzet voor projecten met leerlingen op scholen van verschillende afkomst en uit verschillende inkomensgroepen. “We zijn allemaal Nederlanders en we moeten elkaar allemaal tegenkomen. Als je onderling meer begrip kunt kweken verdwijnen vooroordelen als sneeuw voor de zon.”

Van Baarle (Denk): de staat Israël moet de staat Palestina worden

Denk vindt dat de Nederlandse regering niet meer moet aansturen op een tweestatenoplossing van Israël en de Palestijnse gebieden. In het NOS Radio 1 Journaal verdedigde lijsttrekker Van Baarle de vergaande eisen hierover in het verkiezingsprogramma. Op de vraag waarom in het verkiezingsprogramma Israël steeds tussen aanhalingstekens staat zei Van Baarle dat Israël een apartheidsstaat is te vergelijken met Zuid-Afrika tijdens het apartheidsregime.

In het verkiezingsprogramma staat verder dat Nederland “het zionisme als een extremistische en racistische ideologie erkent, die tot rassenscheiding en apartheid heeft geleid”. Op de vraag of Denk wil dat de staat Israël wordt opgeheven zei Van Baarle dat Israël omgevormd moet worden tot een nieuwe staat met de naam Palestina.

Van Baarle (Denk): Gaza blijft belangrijkste verkiezingsonderwerp

Lijsttrekker Stephan van Baarle van Denk vindt Gaza en Israël het belangrijkste verkiezingsonderwerp dat op de agenda staat. Dat zei hij in het NOS Radio 1 Journaal.

“We zien hoe de Nederlandse regering zichzelf opstelt tegenover Israël. Als de Nederlandse regering medeplichtig is aan een genocide en daarvan wegkijkt, dan is zo’n regering ook in staat om onmenselijk beleid in Nederland te voeren.”

Peilingwijzer: PVV duidelijk de grootste, lichte winst D66 en JA21

Drie weken voor de verkiezingen is er in de Peilingwijzer weinig beweging onder de grootste partijen. De PVV weet zich in dit gewogen gemiddelde van de peilingen van Ipsos I&O en Verian/EenVandaag te handhaven op 31 tot 35 zetels.

Dat zijn er weliswaar ongeveer vier minder dan nu in de Tweede Kamer, maar het is nog altijd ruim voldoende om het CDA (22-26 zetels) en GroenLinks-PvdA (21-25) ruim voor te blijven. Voor het CDA zou deze uitkomst een winst van zo’n 19 zetels betekenen ten opzichte van de verkiezingen van twee jaar geleden.

Vandaag te gast: Stephan van Baarle van DenkNOS

De 34-jarige Stephan van Baarle is een Rotterdammer. Hij heeft een Turkse vader, maar groeide op bij zijn Nederlandse moeder, van wie hij de achternaam heeft. Hij studeerde sociologie en ging daarna snel de politiek in. In 2015 sloot hij zich aan bij Denk, omdat hij iets wilde doen tegen ongelijkheid en uitsluiting. Van Baarle was onder meer fractievoorzitter in Rotterdam. In 2021 werd hij Kamerlid. Bij de verkiezingen in 2023 was hij voor het eerst lijsttrekker. Hij is de eerste niet-islamitische partijleider van Denk. Hij speelt graag gitaar.

Denk ontstond in 2015 nadat de Kamerleden Kuzu en Öztürk waren afgesplitst van de PvdA. Zij richtten een nieuwe partij op, tegen discriminatie en racisme. Die trekt veel kiezers met een migratieachtergrond. Denk haalde in 2017 voor het eerst drie zetels in de Tweede Kamer en heeft dat aantal nog. De partij heeft een links stempel, maar is op punten conservatiever geworden. Zo pleit het verkiezingsprogramma voor strengere abortusregels. Denk is voor een “vrij Palestina” en wil dat er harde sancties tegen Israël komen.

anpDe top 3 op de kieslijst van Denk: Dogukan Ergin, Ismail el Abassi en Stephan van Baarle op Prinsjesdag.Check: stempas en ID-bewijs nodig om te kunnen stemmen

Kiezers krijgen uiterlijk 14 dagen voor de verkiezingen een stempas toegestuurd op hun huisadres. Met een stempas kun je in elk stembureau binnen de gemeente stemmen. In ruil voor de stempas krijg je op 29 oktober op het stembureau een stembiljet met alle namen van de kandidaten. Daarop kan je dan een bolletje rood kleuren.

Om te mogen stemmen heb je ook een identiteitsbewijs nodig zoals een paspoort, een ID-kaart, een rijbewijs of een vreemdelingendocument. Het document mag maximaal vijf jaar verlopen zijn.

De gemeente waar je staat ingeschreven is verantwoordelijk voor het versturen van je stempas. Voor kiezers die buiten Nederland wonen is er een speciale afdeling bij de gemeente Den Haag die de stempassen verstuurt. Je daar registreren voor de Tweede Kamerverkiezing van 29 oktober 2025 is niet meer mogelijk. Dit kon tot en met 17 september.

Als je op 29 oktober niet zelf kunt gaan stemmen, bijvoorbeeld door ziekte of verblijf in het buitenland, dan kun je iemand anders machtigen.

Volt wil niet in debat met FVD over klimaat, SP wel

Volt wil niet in debat met Forum voor Democratie over klimaat en heeft daarom het NOS-lijsttrekkersdebat op NPO Radio 1 van aanstaande vrijdag afgezegd. Volt is het helemaal niet eens met het klimaatstandpunt van FVD “dat de klimaatcrisis structureel ontkent en die klimaatwetenschappers in het verleden ‘hekserij’ verweet”, zo liet de partij in een persbericht weten.

Forum voor Democratie zei via X “hogelijk verbaasd” te zijn over de beslissing van Volt. “In een democratische rechtsstaat hoort het vrije debat centraal te staan”, aldus de partij. De SP neemt nu de plek van Volt in het debat over.

Onderzoek: kiezers zijn somber over de politiek

Verkiezingen worden ook wel ‘het feest van de democratie’ genoemd omdat het goed is dat zo veel mensen hun stem kunnen laten horen en invloed hebben op het bestuur van het land. Het dalende vertrouwen in de politiek zou je een domper op de feestvreugde kunnen noemen. Uit een onderzoek van Ipsos I&O in opdracht van de NOS blijkt dat het vertrouwen erg laag is.

29 procent heeft een beetje tot veel vertrouwen in de politiek, 68 procent weinig tot zeer weinig. De oorzaak van het wantrouwen ligt er vooral in dat de politiek niet samenwerkt, niets zou oplossen en veel met zichzelf bezig is. Bijna driekwart van de ondervraagden, verdeeld over alle partijen, denkt er zo over. De partijen hebben de komende tijd dus nog een hoop werk te verzetten.

Lees hier meer over het onderzoek dat ter gelegenheid van Prinsjesdag werd uitgevoerd:

Waarom zijn er nu alweer verkiezingen?

De laatste keer dat we mochten stemmen voor een nieuwe Tweede Kamer was op 22 november 2023. Nog geen twee jaar later zijn er weer verkiezingen, normaal is dat na zo’n vier, vijf jaar. De verkiezingsuitslag van 22 november brachten PVV, VVD, NSC en BBB bij elkaar, maar de samenwerking verliep van begin af aan moeizaam.

Na maanden onderhandelen bereikten de vier partijen een coalitieakkoord en kon er een nieuw kabinet geformeerd worden. Hoop, lef en trots, noemden de vier partijen hun akkoord. Met het akkoord wilden de partijen mensen “houvast en steun bieden”, schreven ze in het voorwoord. “Een kabinet dat hoop geeft.” In tien hoofdstukken schreven de partijen op met welke plannen, ideeën en voornemens het nieuwe kabinet aan de slag moest.

In mei 2025 zat het kabinet er een jaar, en kon de balans worden opgemaakt wat er tot dan toe was bereikt en wat niet. PVV-leider Wilders was ontevreden wat er op het gebied van asiel was bereikt, en hij kwam met nieuwe eisen. De andere drie partijen wilden geen nieuwe afspraken maken: zij wilden eerst de bestaande afspraken uitvoeren. Daarop zette Wilders in juni een punt achter de samenwerking en trok zijn PVV-bewindslieden terug uit het kabinet-Schoof.

Er was nog even sprake van een doorstart met de overgebleven drie partijen. Maar een meerderheid in de Tweede Kamer, ook de grootste oppositiepartij GL-PvdA, zag daar niets in. En dus werden er nieuwe verkiezingen uitgeschreven. Daarna stapte ook nog NSC uit het demissionaire kabinet, maar toen waren de nieuwe verkiezingen dus al gepland.