Het is al leuk om een nieuwe spinnensoort te ontdekken, maar nog specialer wordt het als je een gynandromorf exemplaar tegenkomt: die is half mannetje, half vrouwtje en de scheidslijn loopt precies door het midden.

Dat mag je letterlijk nemen: de ene helft heeft de kleuren en geslachtsorganen van een mannelijke spin, de andere helft ziet eruit als een vrouwelijk exemplaar.

De nieuwe spinnensoort is onlangs in een bos in het westen van Thailand ontdekt en wordt nu verder bestudeerd door onderzoekers van het Thaise Chulalongkorn University Museum of Natural History.

Kleine mannetjes, grote vrouwtjes

Maar een eerste analyse onder de microscoop leidt tot de conclusie dat het hoogstwaarschijnlijk gaat om Damarchus-spinnen, een groep mygalomorfe spinnen, die voorkomen in Zuid- en Zuidoost-Azië. Deze spinnen staan bekend om de vorkvormige tunnels die ze in de grond graven, waarin ze geduldig wachten op hun prooi.

Een van de belangrijkste kenmerken van de nieuw ontdekte soort is het grote verschil tussen mannelijke en vrouwelijke spinnen. Het mannetje is slechts 1,5 centimeter lang, het vrouwtje wordt gemiddeld 2,5 centimeter. Daarnaast zijn de mannetjes grijs van kleur en bedekt met een witte substantie die nog niet is geïdentificeerd. Als het mannetje in alcohol wordt bewaard, krijgt het een roodbruine kleur. De vrouwtjes daarentegen zijn feloranje en missen de mysterieuze witte laag die bij de mannetjes voorkomt.

Inazuma

Maar de spectaculairste ontdekking was een gynandromorf exemplaar. Gynandromorfen zijn zeldzame dieren die half mannelijk en half vrouwelijk zijn, waarbij elke zijde van het lichaam andere kenmerken vertoont, gescheiden door een duidelijke middenlijn. Gynandromorfen verschillen van hermafrodieten, die beide geslachtsorganen bezitten maar symmetrisch zijn. Hermafrodieten zijn bij sommige soorten normaal, terwijl gynandromorfie extreem zeldzaam is.

Damarchus inazuma van de boven- en de onderkant. Bron: Zootaxa

Het gevonden gynandromorfe exemplaar vertoont een duidelijke verdeling tussen de mannelijke en vrouwelijke kenmerken, wat de onderzoekers inspireerde bij het verzinnen van een naam. “De soort is genoemd naar Inazuma, een personage uit de Japanse manga One Piece, dat bekendstaat om het vermogen om van geslacht te veranderen”, schrijven de auteurs. “De stijl van Inazuma wordt gekenmerkt door geslachtelijke asymmetrie, met een oranje linkerzijde en een witte rechterzijde. Deze kleurverdeling weerspiegelt nauwkeurig het seksuele dimorfisme dat in deze soort wordt waargenomen, waarbij de mannetjes witte kleuring vertonen en de vrouwtjes oranje.”

Gynandromorfe vogelspinnen

Slechts twee eerdere gevallen van gynandromorfie zijn ooit gemeld bij mygalomorfe spinnen, beide binnen de familie van de vogelspinnen. “Ons gynandromorfe exemplaar is vergelijkbaar met het eerste beschreven geval, dat wordt gekenmerkt door geslachtelijke asymmetrie en de aanwezigheid van beide geslachten aan tegenovergestelde zijden”, schrijven de auteurs. “De oorzaak van deze gynandromorfie blijft echter onzeker. Mogelijk kan het ontstaan door het verlies van twee of meer seksuele X-chromosomen, dus een chromosomale afwijking, in de vrouwelijke zygoot, wellicht veroorzaakt door natuurlijke factoren zoals een nematodeninfectie.”

Een infectie door een worm in de zygoot, de samensmelting van twee geslachtscellen, kan dus mogelijk tot de bijzondere spin hebben geleid. Het is een zeldzame en spannende ontdekking, die maar weer eens duidelijk maakt hoe divers en genetisch complex deze groep spinnen is, besluiten de onderzoekers.

Luister ook naar de Scientias Podcast: