Mag het nu even afgelopen zijn met Mondriaan? Nee, stil maar, niet met Mondriaans schilderijen. Maar wel met Mondriaan als bewijs van kwaliteit. Zo wordt de choreograaf Hans van Manen bijna standaard omschreven als ‘de Mondriaan van de dans’. Hoezo? Hij is al briljant van zichzelf. En zijn stijl mag dan geometrisch zijn, zijn dans spuwt een vuur dat Mondriaans rechtlijnige schilderkunst juist wegduwt.
De Mondriaan-associatie is een holle aanprijzing voor kunstenaars die het best alleen afkunnen. Het is iets voor de zekerheid: van deze kunstenaars heeft u, beoogd publiek, misschien nooit gehoord. Maar de ene bewondert Mondriaan. Een ander lijkt erop. En bij een derde kwam Mondriaan op de thee.
Dat laatste weet ik niet, maar ik voelde de suggestie bij een tentoonstelling van schilderes Lizzy Ansingh. Ansingh en Mondriaan zaten bij elkaar in de klas op de Rijksacademie. Dat zegt niets. Hij was Piet. Zij was Lizzy en trouwens veel weirder dan Piet, met haar geschilderde schaduwwereld vol poppen die vergeefs doen of ze leven. Had Lizzy Mondriaan kunnen worden? Nee joh, natuurlijk niet, net zo min als omgekeerd.
Ook Lois Dodd kan het zonder zo’n luchtfietsende Mondriaan-associatie stellen. Ga haar werk vooral zien in Kunstmuseum Den Haag waar te lezen valt hoezeer ze Mondriaan bewonderde. Dat geloof ik graag, maar daar zie je niks van en de echte Mondriaan die het Kunstmuseum ertussen hing, lijkt een soort blindedarm: wat moeten we ermee? Dodd is bijna honderd en stopt nog altijd niet met schilderen van wat ze ziet, en wel strikt zoals zíj het ziet. Details vallen weg, mensen bestaan niet, maar de dingen blijven. Zachte kleuren beheersen de val van een gordijn, een gele speelplaats tussen huizenblokken, regendruppels op een ruit. Mondriaan heeft zij niet nodig, Lois Dodd is meesterlijk van zichzelf.
Sven Ratzke in zijn nieuwe show ‘Dans op de vulkaan’.
Foto Ann-Marie Schwanke
Zoom in
Zij schildert wat ze ziet, Sven Ratzke zingt hoe hij denkt. En het voorbeeld dat hem dreigde te smoren – niets minder dan de lof van David Bowie zelve – kan iedereen nu laten zitten, dat doet hij ook. Wat moedig is, want net als Mondriaan is Bowie een geheid kwaliteitskeurmerk.
En het doet hem goed. Dans op de vulkaan heet Ratzkes nieuwe show en hij gooit precies de veren af die zijn imago bepaalden. Geen Bowie maar Brecht. Geen paillettenglamour maar zwart. Geen rockband maar een narrig strijkkwartet. Zijn androgyne act ruilt hij in voor songs uit Die Dreigroschenoper. Wat blijft is zijn stem. Sven Ratzke zingt en performt het Berlijn van 1928 als geen ander. De song ‘Surabaya-Johnny’ klinkt doorgaans grimmig, Ratzke doet ’m breekbaar, bijna bros:
Surabaya-Johnny, warum bist du so roh?
Surabaya-Johnny, mein Gott, und ich liebe dich so…
En even stik ik in een snik.
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.