EPAKolonel Assimi Goïta, Abdourahamane Tchiani en Ibrahim Traoré

NOS Nieuws•vandaag, 20:01

Burkina Faso, Mali en Niger trekken zich terug uit het Internationaal Strafhof (ICC) in in Den Haag, zo hebben de West-Afrikaanse landen bekendgemaakt in een gezamenlijke verklaring.

Volgens de militaire leiders van de drie landen is het Strafhof “een instrument van neokoloniale onderdrukking in handen van het imperialisme” geworden en verwijten zij het ICC “selectieve rechtspraak”.

“Het ICC is er niet in geslaagd oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid, genocide en bewezen daden van agressie te behandelen en te berechten”, schrijft generaal Assimi Goïta, de interim-president van Mali, namens de drie landen. Ze verwijten het Strafhof sommige daders ongestraft te laten terwijl anderen wel worden vervolgd, zonder daarbij voorbeelden te noemen. Daarmee schendt het hof volgens de landen het statuut van Rome, de basis van het ICC.

Het hof heeft nog niet gereageerd op het besluit van de junta’s, die nauwe banden onderhouden met Rusland. Ook zijn er Russische troepen actief in de Sahel-regio. Het ICC vaardigde in 2023 een arrestatiebevel tegen de Russische president Poetin uit wegens oorlogsmisdaden in Oekraïne.

ReutersHet Internationaal Stafhof (ICC), gevestigd in Den Haag.

Het vertrek van de drie West-Afrikaanse landen komt niet geheel onverwacht. Tijdens de recente militaire coups in Mali (2020 en 2021), Burkina Faso (2022) en Niger (2023) werden de presidenten afgezet door coupplegers. Sindsdien hebben de junta’s hun langdurige partners, waaronder oud-kolonisator Frankrijk en het West-Afrikaanse economische blok Ecowas, de rug toegekeerd.

Sinds 2023 vormen zij een eigen blok, de Alliantie van Sahellanden (AES). Dit verband richt zich op militaire samenwerking en het bestrijden van rebellengroepen en terroristische organisaties. Ook willen de militaire leiders af van westerse militaire steun: in de afgelopen jaren hebben Franse troepen Mali, Burkina Faso en Niger verlaten. In plaats daarvan groeit de Russische invloed in de Sahel: zo vechten in Mali Russische huurlingen mee met het Malinese leger.

Saskia Houttuin, correspondent Afrika:

“Het is onduidelijk waarom uitgerekend nu de drie AES-landen ervoor kiezen om hun lidmaatschap van het ICC op te zeggen. Maar verrassend is het allerminst: in de afgelopen jaren hebben ze duidelijk gemaakt niet langer deel uit te willen maken van organisaties die in hun ogen niet in hun belang zijn.

Wat opvalt, is dat zij hun vertrouwen in het internationale recht niet helemaal lijken te zijn verloren. Nog maar enkele dagen geleden heeft Mali een klacht over Algerije ingediend bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ). Algerije zou volgens Mali in het Malinese luchtruim een drone hebben neergehaald.

Ter vervanging van het ICC zeggen de AES-landen in de toekomst hun eigen strafhof te willen oprichten. La cour pénale sahélienne moet mensen die zich schuldig maken aan terreur en misdaden tegen de menselijkheid gaan vervolgen.”

Het ICC doet al sinds 2013 onderzoek in Mali naar vermeende oorlogsmisdaden in de noordelijke regio’s Gao, Timboektoe en Kidal, die destijds onder controle waren van gewapende milities. Volgens de VN zijn er aanwijzingen in Mali voor verkrachtingen en ander seksueel geweld, martelingen, plunderingen, arrestaties op basis van onduidelijke gronden en verdwijningen.

Ook heeft het Strafhof een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen Iyad Ag Ghaly. Het hof vermoedt dat hij de leider is van de islamitische beweging Ansar Dine, die samen met al-Qaida in de Islamitische Maghreb in 2012 de controle had over Timboektoe. Hij wordt verdacht van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid, zoals een aanval op een militaire basis waarbij veertig soldaten, die niet aan het vechten waren, werden geëxecuteerd.

Mali, Burkina Faso en Niger zijn meer dan twintig jaar lid van het Strafhof. Het duurt nog minstens een jaar voordat ze officieel niet langer bij het ICC zijn aangesloten. Eerder dit jaar kondigde ook Hongarije aan zich uit het hof terug te trekken.

Het ICC kan wereldwijd mensen vervolgen voor oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide. Zonder de drie West-Afrikaanse landen zijn in totaal 123 landen aangesloten bij het Strafhof, waaronder Nederland. De VS, China, Rusland en Israël zijn dat niet. Ook de VS noemde eerder het ICC “een bedreiging voor de nationale veiligheid” en overwegen om sancties op te leggen. Eerder zette de VS al vier individuele rechters van het ICC op de sanctielijst.