Planten vind je in bijna alle uithoeken van de wereld, zelfs op een van de jongste eilanden ter wereld. Maar hoe komen ze daar?
Hoe vestigt leven zich op een gloednieuw, kaal stuk land zoals het vulkanische eiland Surtsey, dat in 1963 uit de Noord-Atlantische Oceaan oprees? Destijds was er helemaal niets op het eiland; het was een kale vulkaan. Deze unieke situatie bood wetenschappers een kans om te observeren hoe het leven zich vestigt op zo’n plek (met name de eerste stap: planten). Een nieuwe studie, gepubliceerd in het blad Ecology Letters, laat zien dat meeuwen, ganzen en andere kustvogels de drijvende kracht waren achter de bloei van dit eiland.
Betwist andere theorie
Het onderzoek werd uitgevoerd door wetenschappers uit IJsland, Hongarije en Spanje. De studie betwist een langgekoesterde visie binnen de ecologie: dat specifieke planten hun verspreiding te danken hebben aan hun eigen kenmerken. Zo werd gedacht dat soorten die ver kunnen komen vlezige vruchten hebben om vogels aan te trekken, die de zaden vervolgens verspreiden. Maar uit deze studie blijkt dat de meeste van de 78 vaatplanten die zich op Surtsey hebben gevestigd, geen van die kenmerken bezitten. Ze hebben geen vlezige vruchten en ook geen andere eigenschappen die vogels zouden aantrekken.
Leven te danken aan vogels
De planten hebben hun nieuwe thuis op Surtsey alleen te danken aan de vogels, die de zaden van de planten meenemen in hun darmen. Op deze manier hebben vogels een breed scala aan plantensoorten vervoerd en zo de basis gelegd voor het zich ontwikkelende ecosysteem van Surtsey. “Vogels bleken de ware pioniers van Surtsey te zijn – ze droegen zaden van planten mee die, volgens conventionele theorieën, daar niet zouden kunnen komen”, zegt Pawel Wasowicz van het Natural Science Institute van IJsland, een van de auteurs van de studie. “Deze resultaten doorbreken traditionele aannames over de kolonisatie door planten en tonen aan dat we moeten kijken naar de interacties tussen planten en dieren om te begrijpen hoe het leven zich verspreidt en reageert op veranderingen in het milieu. Leven beweegt niet in isolatie – het volgt het leven.”
Surtsey van cruciaal belang
De studie zegt veel over de manier waarop vogels en planten samenwerken en onderstreept ook het belang van dit vulkanische eiland als een laboratorium in de open lucht. “Langetermijnonderzoek zoals dat op Surtsey is van onschatbare waarde voor de biologie”, zegt Wasowicz. “Het stelt ons in staat om getuige te zijn van ecologische processen die anders onzichtbaar zouden blijven – hoe het leven koloniseert, evolueert en zich aanpast. Dergelijk werk is essentieel om de toekomst van ecosystemen in een snel veranderende wereld te begrijpen.”