ANPProtesterende jongeren op het Malieveld in 2023

NOS Nieuws•vandaag, 12:48

  • Charlotte Klein

    redacteur Klimaat

  • Charlotte Klein

    redacteur Klimaat

Klimaatverandering lijkt in deze campagne nauwelijks een thema te zijn. Bij een deel van jongeren leidt dit tot ‘klimaatverlamming’, een gevoel van machteloosheid, ziet de Jonge Klimaatbeweging. Bij de eerstvolgende klimaatmars, aankomende zondag in Den Haag, lopen de jongeren voorop.

Jongeren weten dat klimaatverandering desastreuze gevolgen kan hebben, maar vinden het een “abstract begrip” met “nog weinig tastbare impact op hun directe omgeving”, meldde onderzoeksbureau Ipsos I&O afgelopen zomer. De omvang van de klimaatproblematiek verlamt jongeren en maakt hen somber, concludeerde het bureau.

“Het is niet zo dat jongeren er niets om geven, maar ze zien het nut van demonstreren vaak niet meer”, zegt Daan Zieren, voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging.

“Jongeren leren op school dat de wereld naar de knoppen gaat, maar zien vervolgens dat de politiek geen keuzes maakt en geen toekomstbeeld schetst. Dat leidt tot een groot gevoel van onzekerheid en onduidelijkheid, en uiteindelijk tot verlamming. Waarom zou je je dan ergens voor inzetten?”

Onverschilligheid

In Nederland neemt het aandeel jonge stemgerechtigden al jaren af en groeit het percentage oudere kiezers. De gemiddelde leeftijd van stemgerechtigden ligt deze verkiezingen rond de 50 jaar, bijna een op de drie is 65 jaar of ouder.

“Juist de jongeren van nu gaan in de toekomst hard geraakt worden door klimaatverandering”, zegt Zieren. “Jongeren, met of zonder stemrecht, zouden beter betrokken moeten worden bij beslissingen over klimaatbeleid.”

We weten allemaal dat het ligt aan stikstof en klimaatverandering, en toch gebeurt er niks.

Caesar Weenink (16), natuurgids

Onder jongeren die wel mogen stemmen, heerst volgens Zieren pessimisme dat hun stem toch niet veel uitmaakt. “Het onderwerp komt nauwelijks terug in politieke discussies, waardoor ze denken: mijn stem is niet zoveel waard. Het vertaalt zich ook naar gedrag: boeiend dat ik nog kleding uit China bestel, denken ze, het maakt toch niks uit.”

Zieren vindt het kwalijk dat het onderwerp ontbreekt in campagnes en de media. “Politici en journalisten stoppen steeds meer met het benoemen van deze problemen. Bij het RTL-debat is het aan het einde heel kort gegaan over de toekomst van auto’s op fossiele brandstof; dat staat zo ver van het onderwerp klimaat vandaan.”

Politiek verslaggever Ewoud Kieviet:

“Waar het twee verkiezingen geleden nog een van de grote campagnethema’s was, is nu het onderwerp klimaat bij veel partijen naar de achtergrond gedrukt. Dat komt omdat partijen andere onderwerpen belangrijker vinden, zoals wonen en defensie. Het inmiddels demissionaire kabinet vond klimaat ook geen prioriteit en heeft veel klimaatbeleid afgezwakt.

Bij GroenLinks-PvdA is het onderwerp niet meer het eerste, maar – na wonen – het tweede hoofdstuk van het verkiezingsprogramma en bij D66 zakte klimaat van hoofdstuk 1 naar 5. De VVD, die in het huidige kabinet de klimaatminster levert, maakte al langer geleden een grote ommezwaai. Klimaat komt nu niet meer in hun campagne voor.

Verschillende partijen maken de afweging tussen geld aan defensie, vanwege de nieuwe NAVO-norm, en klimaat. Daarnaast zeggen verschillende partijen dat de uitvoering van klimaatbeleid ingewikkelder is dan gehoopt vanwege een vol stroomnet en stikstofproblematiek.”

Bij de 16-jarige Caesar Weenink leidt de afwezigheid van het onderwerp in de campagne tot een groot gevoel van machteloosheid. Hij is dagelijks in de natuur te vinden, waar hij niets liever doet dan vogels kijken of andere mensen enthousiasmeren over al het moois wat de natuur te bieden heeft.

Als bijbaantje geeft hij rondleidingen in de duinen bij Bakkum. “Ik zie de natuur om me heen veranderen: het aantal boerenlandvogels gaat achteruit, insecteneters hebben veel last van pesticiden. Maar de politiek is hier nauwelijks mee bezig. Je ziet de wereld instorten terwijl mensen dat ontkennen. Dat doet mij pijn.”

Voor zijn gevoel komen politici niet na wat ze beloven, terwijl ze aan de macht zijn gekomen door die beloftes. “De natuur is heel belangrijk en staat onder hoge druk. We weten allemaal dat het ligt aan stikstof en klimaatverandering, en toch gebeurt er niks. Het belang wordt enorm onderschat en er wordt slecht mee omgegaan door de politiek in Nederland. De mensen om mij heen worden er pessimistisch van.”

Toekomstvisie

Hoe het volgens Zieren van de Jonge Klimaatbeweging wel zou kunnen? “Maak het tastbaar. Politici zouden in toekomstvisies kunnen schetsen hoe we ervoor gaan zorgen dat we geen fast fashion meer kopen uit China, of overstappen op groene energie, of waar we over vijftig jaar ons eten vandaan halen. Als de politiek laat zien wat er wél mogelijk is, dan gaat de verbeeldingskracht omhoog en voelen jongeren zich minder machteloos.”