ANPLijsttrekker Eddy van Hijum tijdens het ledencongres van NSC

Bewindspersonen van NSC, de partij die goed bestuur hoog in het vaandel heeft staan, waren de afgelopen tijd lang niet altijd volledig transparant over hun gesprekken met lobbyisten. Dat blijkt uit een inventarisatie van de Open State Foundation, een organisatie die zich inspant voor een transparante overheid.

De organisatie controleerde drie keer gedurende twee maanden alle afspraken van ministers en staatssecretarissen. Een van de conclusies is dat NSC-lijsttrekker Eddy van Hijum als minister van Asiel en Migratie 39 afspraken invoerde in zijn openbare agenda, waarvan 5 procent volledig was ingevuld.

“Dat valt tegen”, zegt Van Hijum in Nieuwsuur. “Ik heb naar eer en geweten geprobeerd dat volledig in te vullen, dus ik ben eigenlijk wel benieuwd waarom dat kennelijk niet in die cijfers terugkomt.”

Kritiek van antiecorruptiewaakhond

Een verplicht lobbyregister is juist een van de speerpunten van NSC. Het idee is dat ministers en staatssecretarissen transparant zijn over wie ze spreken door hun afspraken openbaar te registreren. Zo moet duidelijk worden welke bedrijven en organisaties beleid proberen te beïnvloeden.

Nu vullen bewindslieden alleen vrijwillig hun openbare agenda’s in. De Europese antiecorruptiewaakhond GRECO tikte Nederland daarvoor meermaals op de vingers.

Het kabinet-Schoof had daarom in het regeerakkoord opgenomen om het register verplicht te stellen. Maar dat voorstel werd door NSC-minister Judith Uitermark van Binnenlandse Zaken op de lange baan geschoven. Onder het vorige kabinet sneuvelde het plan voor zo’n register ook al vanwege “moeilijke uitvoerbaarheid”.

“Uiteindelijk is daar te weinig draagvlak voor gebleken”, zegt Van Hijum. “Ik ga er wel van uit dat het er uiteindelijk gaat komen.” NSC heeft het verplichte lobbyregister weer opgenomen in z’n verkiezingsprogramma.

In Nieuwsuur ging het ook over opmerkelijke Kamervragen van Van Hijum. Recent vroeg hij het ministerie van Asiel en Migratie om helderheid over het uitstel van een gevoelig Europees migratiebesluit. In dat besluit staat welke Europese landen onder migratiedruk staan en welke niet. Dat gaat mede bepalen hoe asielzoekers straks over lidstaten worden verdeeld.

Demissionair premier Dick Schoof gaf vorige week aan dat landen waarschijnlijk in verschillende schalen van migratiedruk worden ingedeeld. “Ik durf niet te zeggen wat op dit moment de stand van Nederland is, maar het moge duidelijk zijn dat wij niet in de laagste schaal kunnen zitten.”

Opvallend: uit het antwoord van het ministerie op Van Hijums vragen blijkt dat hij in juli zélf z’n zorgen had geuit bij Eurocommissaris Magnus Brunner over de timing van het besluit. De publicatie zou namelijk samenvallen met de Nederlandse verkiezingsperiode. Van Hijum was in juli nog een van de drie demissionaire ministers van Asiel en Migratie.

‘Gekaapt door populisten’

Het ministerie laat de NOS weten dat Van Hijum met Brunner had besproken dat het migratiebesluit “ook in Nederland een gevoelig onderwerp is”. Op de vraag of het kabinet om uitstel van de publicatie heeft gevraagd, antwoordt het ministerie: “De minister heeft benadrukt dat de publicatie van het solidariteitsbesluit rondom de verkiezingsdatum van Nederland ongelukkig is vanwege de gevoeligheid van het besluit.”

Van Hijum zegt niet om uitstel van het besluit te hebben gevraagd. “Dat is echt niet zo. Er was heel duidelijk dat er een wettelijke deadline was voor mij en ik ben heel netjes.”

In Nieuwsuur bevestigt hij wel “heel kort” met Brunner te hebben gesproken “over die spreiding”. “Ik heb ook toen mijn zorgen geuit over het feit dat van Nederland en van heel veel landen solidariteit zou worden gevraagd, terwijl aan de buitengrenzen op dit moment de zaak helemaal niet op orde is en dat dat een hele gevoelige discussie is.”

En hij zegt: “Ik heb de heer Brunner gesproken over het feit dat deze hele discussie over migratie gekaapt wordt door populisten en dat we daar met elkaar zorgen over hebben dat die discussie in goede banen wordt geleid.”

Het migratiebesluit moest uiterlijk 15 oktober worden gepubliceerd, maar EU-landen kunnen het nog niet eens worden over onderdelen van het besluit. Het is nog onduidelijk wanneer het besluit er wel komt. Het ministerie zegt dat er geen verband is tussen de Nederlandse verkiezingen en uitstel.

Kijk hier het hele gesprek met Van Hijum terug:

Het verkiezingsgesprek met Eddy van Hijum (NSC)