In de schaduw van alle tv-debatten ging verslaggever Pieter Munnik mee op pad met 50PLUS, de ChristenUnie en Volt:
Alleen de grootste partijen worden uitgenodigd voor bekende tv-debatten en de meeste interviews zijn met lijsttrekkers van grote partijen. Daarom zetten wij de kleine partijen die op dit moment of in het verleden minimaal een zetel hadden op een rij.
Volt
‘De enige echte Europese partij’. Dat is hoe Volt zichzelf als partij omschrijft. In de peilingen komt de partij uit op drie zetels, een meer dan het huidige zetelaantal in de Kamer. Hoewel lijsttrekker Laurens Dassen nog weinig te zien is geweest, voert de partij wel actief campagne. In de aanloop naar de verkiezingen houdt de partij bijna dagelijks een ‘event’. Dit weekend voert Volt campagne in Eindhoven, bij Dutch Design Week. Ook worden er lolly’s en condooms uitgedeeld aan bezoekers van Amsterdam Dance Event (ADE). Dat de partij niet mag deelnemen aan de grote debatten noemt voorman Laurens Dassen ‘jammer’. “Maar we doen het op onze eigen manier.”
Laurens Dassen van Volt bij een campagne-event.
Zo weet de partij wel af en toe media-aandacht te genereren, zonder ‘mee te doen’. Bijvoorbeeld begin oktober, toen Volt weigerde deel te nemen aan het NOS-lijsttrekkersdebat op Radio 1. De partij zou het op de radio opnemen tegen Forum voor Democratie (FvD), maar Volt besloot ‘geen zuurstof meer te willen geven aan een partij die liegt’. Het debat zou namelijk gaan over klimaatverandering, en FvD ontkent volgens Volt structureel de door mensen veroorzaakte klimaatcrisis.
ChristenUnie
ChristenUnie (CU) zegt met de campagne dit jaar op te willen staan ‘voor het goede’, met een rechtvaardige overheid en een toekomst voor kinderen. God staat bij de partij centraal.
Mirjam Bikker van ChristenUnie voert gesprekken op straat.
Deze dagen is fractievoorzitter Mirjam Bikker, die sinds begin 2023 de partij leidt, druk met haar tour door Nederland. De partij peilt stabiel zo’n twee tot drie zetels, maar Bikker hoopt in de laatste fase vooral nog de vele zwevende kiezers aan te spreken. “Natuurlijk had ik graag in zo’n lijsttrekkersdebat uitgelegd waar wij voor staan, maar ik pak andere momenten.”
Dit weekend gaat ze nog langs in Wageningen, Rhenen, Veenendaal, Ede, Barneveld en Nijkerk. Vanavond houdt de partij daarnaast een gezamenlijk gebed.
SGP
De SGP, die wederom geen vrouwen op de kieslijst heeft staan, is misschien geen grote partij, maar is ook bijna niet weg te denken uit Den Haag. De Staatkundig Gereformeerde Partij zit namelijk sinds 1922 al onafgebroken in de Tweede Kamer. Bij de afgelopen drie Tweede Kamerverkiezingen haalde de SGP drie zetels en volgens de peilingen blijft dat zo.
Chris Stoffer van de SGP.
De komende dagen is de partij vooral druk met een ‘regiotour’. Vandaag komt de SGP langs in Veenendaal en Noord-Brabant, morgen wordt er geflyerd in Ede. Komende dinsdag, de dag voor de verkiezingen, organiseert de partij een bidstond in de Grote Kerk in Tholen, om samen te bidden voor ‘wijsheid, ootmoed en vertrouwen’.
Forum voor Democratie
‘Een nieuwe kans voor Nederland’, belooft de nieuwe fractievoorzitter van Forum voor Democratie (FvD) Lidewij de Vos. Ze nam afgelopen zomer het stokje over van oprichter Thierry Baudet, die als nummer twee op de kieslijst staat. Hij zou naar eigen zeggen de groei van de partij in de weg zitten door de ‘gepolariseerde meningen’ over hem. De partij staat in de peilingen op vier zetels, één meer dan het huidige aantal.
FvD-lijsttrekker Lidewij de Vos tijdens het flyeren.
Hoewel FvD niet werd uitgenodigd voor grote tv-debatten, was De Vos wel te horen in Ongehoord Nieuws op NPO1. Daarnaast organiseert de partij bijeenkomsten met kiezers in cafés in verschillende steden.
Partij voor de Dieren
De Partij voor de Dieren kreeg de afgelopen periode wel media-aandacht, maar dat was mogelijk niet helemaal gewenst. Zo zei PvdD-oprichter Niko Koffeman deze week zijn lidmaatschap na 23 jaar op, omdat de focus van de partij volgens hem is verschoven. Waar voorheen het belang van dieren centraal stond, richt de PvdD zich nu volgens Koffeman met name op ‘mensenonderwerpen’ als Gaza, zo zei hij in een interview met NRC. Zijn zetel in de Eerste Kamer houdt hij, maar dan partijloos.
PvdD-leider Esther Ouwehand bij een demonstratie tegen Tata Steel.
Koffeman is niet de enige met deze kritiek op de partij. Zo richtten ex-PvdD’ers afgelopen augustus een nieuwe partij op: Vrede voor Dieren, die direct concurreert met de PvdD.
Voor de PvdD blijft het klimaat ondertussen ook een belangrijk onderwerp. De partij richt de pijlen dit weekend daarom op de Klimaatmars, die zondag in Den Haag wordt gehouden. Onder meer PvdD-leider Esther Ouwehand zal daarbij aanwezig zijn. Daarnaast neemt de partij deel aan regionale debatten, onder meer in Friesland en in Groningen.
DENK
Hoewel ook DENK nog niet heeft mogen aanschuiven bij grote debatten, is de partijnaam al wel veelvuldig voorbijgekomen in het nieuws. Fractievoorzitter Stephan van Baarle stapte deze zomer namelijk op als lijsttrekker. Naar eigen zeggen had het partijbestuur zijn rol als lijsttrekker ‘ondermijnd en onmogelijk gemaakt’. Diezelfde week nog stapte het partijbestuur op, waarna Van Baarle een paar dagen later terugkeerde als fractievoorzitter.
DENK-lijsttrekker Stephan van Baarle tijdens de campagne.
De ruzie draaide om een conflict rondom de kandidatenlijst. Het bestuur zei meerdere varianten aan de leden te willen voorleggen, waaronder een met een vrouw in de top drie. Op de huidige lijst staat de eerste vrouw op plek vier.
DENK heeft als voornaamste standpunt het bestrijden van discriminatie en het beschermen tegen uitsluiting. Ook is de partij uitgesproken pro-Palestijns. De partij heeft verder geen publieke agenda voor de verkiezingscampagne.
50PLUS
Voor 50PLUS is het doel deze verkiezingen duidelijk: terug de Tweede Kamer in. Tussen 2012 en 2021 was de partij namelijk altijd vertegenwoordigd in de Tweede Kamer, maar sindsdien moeten ze het zonder zetels doen. Lijsttrekker Jan Struijs denkt de kiezers over te halen om te stemmen, omdat ‘ouderen bij ons geen bijzaak zijn, maar hoofdzaak’.
Jan Struijs, lijsttrekker van 50PLUS.
Dat zijn partij niet is uitgenodigd om deel te nemen aan de grote tv-debatten noemt hij een ‘groot gemis’. Toch is hij ervan overtuigd dat mensen ‘inzien dat we nodig zijn’. De partij voert de campagne verder met name op straat, door te flyeren en met mensen in gesprek te gaan.
De grote partijen in de peilingen, waaronder PVV, VVD, CDA, D66 en GroenLinks-PvdA worden ondertussen wel regelmatig uitgenodigd voor debatten. In deze video zie je de hoogtepunten uit het SBS-debat gisteren. Dat was het eerste debat waar Geert Wilders namens de PVV aan deelnam:
VVD, CDA en GL-PvdA maakten opnieuw duidelijk niet met Wilders te willen regeren.