ANPDemissionair minister Foort van Oosten (VVD) kreeg veel kritiek van de Tweede Kamer op zijn terughoudendheid

NOS Nieuws•vandaag, 13:22•Aangepast vandaag, 15:59

De nieuwe demissionaire minister van Justitie Van Oosten heeft een advies van de NCTV over de rellen zaterdag in Den Haag naast zich neergelegd. Dat meldt de krant NRC, die citeert uit het advies.

De NCTV, de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, drong er maandag bij de VVD-minister op aan de rellen expliciet rechts-extremistisch te noemen omdat er “leden van rechts-extremistische groeperingen” bij de anti-asieldemonstratie aanwezig waren.

Van Oosten deed dat gistermiddag in de Tweede Kamer in eerste instantie niet. Hij zei dat het oordeel daarover moest worden overgelaten aan de politie, het Openbaar Ministerie en uiteindelijk de rechter.

Gisteravond kwam hij na veel kritiek toch met stelligere uitspraken. Hij gebruikte nu wel de woorden “extreemrechtse relschoppers”. En over de personen die zaterdag de Hitlergroet brachten en leuzen over Joden en asielzoekers riepen zei hij: “Dat vind ik nazistisch, dat vind ik antisemitisch en dus verwerpelijk en afschuwelijk.”

Invloed op strafzaken

Gevraagd waarom hij het advies niet meteen heeft opgevolgd zegt hij: “Ik vreesde dat uitspraken van mijzelf effect zouden kunnen hebben in de strafoplegging van de rechter en dat wil je niet. Ik wil dat deze mensen maximaal gestraft worden.”

Als minister een oordeel vellen over demonstranten in het algemeen kan invloed hebben op individuele strafzaken, zegt Van Oosten. Negatieve publiciteit over een dader kan resulteren in een lagere straf omdat de rechter een publieke veroordeling als een soort straf mee kan wegen.

Terugkijkend zegt hij dat hij zich ’s middags te star heeft uitgedrukt. “Ik heb de verkeerde balans gemaakt. Daarom heb ik het ’s avonds verduidelijkt.” Hij zegt dat hij in zijn eerste week als minister veel te leren heeft.

Geen twijfel over gedachtegoed

Voor de NCTV was er in het advies geen twijfel over het gedachtegoed en de motieven van bepaalde deelnemers aan de gewelddadigheden. De oranje-wit-blauwe prinsenvlag, leuzen als “buiten met buitenlanders” en het dragen van maskers en zwarte kleding waren volgens de NCTV intimiderend en bewust rechts-extremistisch bedoeld.

Deze feiten als verantwoordelijk minister niet benoemen zou dit soort gedrag een ‘normaal’ karakter geven, zo luidde de inschatting van de NCTV. Aanhangers van dit extreme gedachtegoed zouden zich daardoor gesteund kunnen voelen, met alle gevolgen voor de democratische rechtsorde en de nationale veiligheid van dien.

Het vernielen van het partijkantoor van D66 kan worden opgevat als een poging van het “tot zwijgen brengen van (ideologische) tegenstanders”, vindt de NCTV.

Niet verwacht

Vandaag debatteert de Haagse gemeenteraad met burgemeester Van Zanen over de uit de hand gelopen demonstratie. Van Zanen zegt dat de autoriteiten in Den Haag niet hadden verwacht dat de demonstratie zo uit de hand zou lopen, al was bekend welke groepen er zouden komen.

Morgen is er een debat in de Tweede Kamer. De Kamer wil inzage in het complete advies van de NCTV aan het kabinet.