„Omdat ik me schaam.” Dat ene zinnetje zegt alles. Het is Daans antwoord op de eeuwig goedbedoelde vraag van zijn ouders: „Waarom hij dan niks heeft gezegd”. Het is bijna een snik. Een fluisteren. Hebben ze het wel gehoord? Het zijn aardige ouders. Maar ze bevinden zich aan de periferie van zijn leven. Niet eens omdat ze het te druk hebben, al wordt die suggestie gewekt omdat vader voor de gemeenteraad in de running is, en moeder thuiswerkt achter een computer. Maar omdat voor een puber zijn ouders meestal niet het centrum van de wereld zijn.
Drama
De pupil. Regie: Karin Junger. Met: Bart de Wilde, Gijs Naber, Hadewych Minis, Marcel Hensema. 102 minuten.
De twaalfjarige Daan is dan al langzaam door zijn voetbaltrainer overgehaald tot een reeks seksuele handelingen. Het begint met wat extra aandacht tijdens de training. Een geraffineerd spel van spanning en loyaliteit. Een beetje gein trappen. Trainer Ries is als een oudere broer, een soort vriend, een schaduwvader. En dan zitten ze opeens samen porno te kijken op de bank. De precieze aard van het misbruik blijft buiten beeld.
Het gaat voor regisseur Karin Junger over het proces van grooming, waarbij de dader het vertrouwen van zijn slachtoffer wint met misbruik als vooropgezet doel. Ze wil de schaamte bij de overlevers bespreekbaar maken. Net als eerder dit jaar het onderschatte Vlaamse Julie zwijgt over seksueel geweld op een tennisclub. Net als in die film maakt De pupil invoelbaar wat het betekent om als kind geen antwoord te kunnen geven. Alsof assertiviteit het antwoord op elk probleem zou zijn. Het doet daarmee ook denken aan de dit jaar op het toneel gebrachte boeken van Ted van Lieshout, Mijn meneer (2012) en Schuldig kind (2017).
De pupil is losjes gebaseerd op het boek Je ogen verraden je van voormalig sportjournalist Steven van der Hoeven, dat laat zien hoe sluipenderwijs seksueel geweld tegen kinderen begint. Bovendien maakt de film inzichtelijk hoe een persoon in een machtsrelatie, zoals een sporttrainer of docent, vaak ook de hele omgeving misleidt. Een toffe peer op de club. Vaste gast aan huis. Voor Junger een terugkerend thema. Eerder maakte ze de sociaal-realistische musical 10 Songs for Charity (2021) over twee Nigeriaanse vrouwen die met een visum naar Brussel worden gelokt om daar als illegale sekswerkers te worden uitgebuit.
Omdat een op de zeven kinderen te maken krijgt met seksueel grensoverschrijdend gedrag organiseert Slachtofferhulp Nederland een campagne rond de film. Junger vertelde in een interview met de Filmkrant nadrukkelijk de dader niet te hebben willen demoniseren. Ze psychologiseert niet. Ze blijft weg van de binnenwereld van Ries, iets waarbij ook het fenomenale spel van acteur Gijs Naber moet worden genoemd. Hij slaagt erin zijn spel zo naturel te houden zodat geen enkele anekdote erop blijft plakken. Dat is pas angstaanjagend.
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.