ReutersBij de betoging zijn tienduizenden mensen aanwezig
NOS Nieuws•vandaag, 15:07
In Jeruzalem wordt een massaal protest gehouden tegen de verplichte diensttijd voor ultraorthodoxe joden. Volgens Israëlische media zijn er zo’n 200.000 betogers op de been, veelal mannen in orthodoxe kledij.
Op beelden is te zien dat sommige betogers op daken, een tankstation en kranen waren geklommen. Een jongen van 15 kwam om het leven toen hij door nog onbekende oorzaak van grote hoogte viel. Volgens omroep Kan viel hij van de twintigste verdieping van een gebouw.
Ultraorthodoxe joden hadden lange tijd een uitzonderingspositie voor de militaire dienst, maar het Israëlische Hooggerechtshof maakte daar vorig jaar een einde aan. Het protest is onder meer een reactie op de reeks arrestaties van dienstweigeraars. In de afgelopen maanden zijn zeker 870 orthodoxen opgepakt omdat ze ondanks een oproep niet in dienst gingen. Voor de betoging hebben groeperingen uit alle hoeken van de gemeenschap de handen ineengeslagen.
De betogers hebben een aantal belangrijke wegen in de stad geblokkeerd en een treinstation is uit voorzorg afgesloten. Op beelden van tv-zender Kanaal 12 is te zien dat demonstranten plastic flessen gooien naar een verslaggever.
Vorig jaar zomer liep een demonstratie tegen de dienstplicht uit op geweld, waarbij agenten en politici werden belaagd. Om nieuwe rellen te voorkomen zijn nu enkele duizenden agenten op de been.
Wederopbouw
De ultraorthodoxen, ook wel charedim genoemd, zien de dienstplicht als een bedreiging voor hun identiteit en manier van leven. Ze vormen een gesloten gemeenschap en vrezen dat die onder druk komt te staan als ze in het leger samen moeten optrekken met seculiere collega’s, onder wie vrouwen.
Ultraorthodoxe joden vormen zo’n 15 procent van de Israëlische bevolking. Ze hoefden sinds de stichting van de staat Israël niet het leger in. Het idee was dat ze zich konden richten op de wederopbouw van instituten die in de Tweede Wereldoorlog waren vernietigd.
De afgelopen jaren oordeelde het Hooggerechtshof meermaals dat die selectieve dienstplicht discriminerend was en daarmee in strijd met de wet. Door verzet van religieuze partijen werd die uitspraak niet opgevolgd.
De kwestie werd opnieuw actueel vanwege de oorlog in Gaza. Het leger riep daar honderdduizenden reservisten voor op, maar de ultraorthodoxe joden bleven buiten beeld. Dat voelde voor veel dienstplichtigen oneerlijk.
Nieuwe wetgeving
Het Hooggerechtshof bepaalde daarop vorig jaar opnieuw dat er een eind moest komen uit de uitzonderingspositie en dat het leger ook ultraorthodoxe joden moest oproepen. Een maand later werden de eerste duizend leden van de ultraorthodoxe gemeenschap opgeroepen om in dienst te gaan.
De kwestie blijft ook in de politiek de gemoederen bezighouden. Premier Netanyahu probeert met nieuwe wetgeving de vrijstelling alsnog voor elkaar te krijgen, omdat zijn regering afhankelijk is van de steun van twee ultraorthodoxe politieke partijen. Het is onzeker of de plannen voor de uitzonderingspositie juridisch gezien zullen standhouden.
Overigens is de ultraorthodoxe gemeenschap onderling ook verdeeld over de militaire dienst. Kort na het begin van de oorlog tegen Hamas, in oktober 2023, meldden zich volgens het leger zo’n 2000 charedim die wilden dienen als reservist. Ook voor die tijd was er al een legeronderdeel voor orthodoxen, het Netzah Yehuda-bataljon.