Geruisloos kun je het gerust noemen. Na al het politieke en publieke gekrakeel over een nieuw tijdelijk vliegplafond voor Schiphol, is dat maximale aantal vluchten per jaar sinds vorig weekeind onopgemerkt van kracht geworden. Dit gebeurde met de invoering van het winterseizoen 2025-2026. 

Het plafond is er gekomen, omdat voorgaande kabinetten de geluidshinder die rondom Schiphol wordt ervaren, wilden verminderen. Na jaren soebatten en juridische procedures over vliegplafonds, die in aantallen varieerden van 440.000 tot 485.000, rolde er uiteindelijk een plafond uit de bus: 478.000 vluchten per jaar.

Vliegsector niet blij

Hoewel de vliegsector zich er nog niet bij neerlegt, wordt dat plafond per 1 november wettelijk van kracht. En is het intussen dus al stilletjes ingevoerd.

Want het vliegplafond is officieel per 26 oktober ingegaan, zegt slotcoördinator Hugo Thomassen tegen RTL Z. Dat is voor Schiphol het moment waarop de teller is beginnen te lopen. Thomassen verdeelt de beschikbare vluchten over de verschillende vliegmaatschappijen die Schiphol aan willen doen.

Het plafond is zo eerder ingegaan dan 1 november, het moment waarover het demissionaire kabinet-Schoof het altijd heeft gehad. “We volgen de kalender van de International Air Transport Association (IATA) en die startte op 26 oktober jongstleden”, legt Thomassen uit.

Historische rechten

Het huidige winterseizoen loopt door tot en met 28 maart 2026. Daarop volgt het nieuwe zomerseizoen (29 maart tot en met 24 oktober). Samen vormen deze twee seizoenen een gebruiksjaar. En voor dat jaar geldt nu het nieuwe tijdelijke vliegplafond.

Het aantal van 478.000 vluchten ligt iets lager dan de hoeveelheid ‘historische rechten’ die vliegmaatschappijen hebben opgebouwd om van en naar Schiphol te vliegen. Van deze laatste zijn dat er namelijk circa 484.000. Dat zijn er 5.800 méér dan het komende winter- en zomerseizoen mogelijk zijn. Historische rechten bouwt een vliegmaatschappij op door 80 procent van de vluchten die het zegt te willen uitvoeren in een jaar ook daadwerkelijk uit te voeren.

Inkomsten

Het verschil tussen ‘rechten’ en ‘wat nog kan’ dreigde tot schade te leiden bij vliegmaatschappijen. Als zij een vlucht mogen uitvoeren op basis van een historisch recht, maar die vlucht niet kunnen uitvoeren vanwege een vluchtplafond, dan lopen ze inkomsten en winst mis. KLM spande hierom een kort geding aan tegen de Nederlandse staat, samen met Delta, TUI en een aantal brancheorganisaties uit binnen- en buitenland.

Maar van misgelopen inkomsten zal komende winterseizoen geen sprake zijn, zegt slotcoördinator Thomassen. Iedereen kan de rechten die het heeft uitoefenen, en de vluchten die het wil uitvoeren.

Faillissement en oorlog

Dat komt omdat tien kleinere vliegmaatschappijen historische rechten zijn kwijtgeraakt. Dit omdat ze niet hebben voldaan aan bovengenoemde 80 procent-regel. Daarnaast is een vliegmaatschappij failliet gegaan en heeft een Oekraïense luchtvaartmaatschappij geen aanvraag ingediend om nog vluchten te mogen uitvoeren.

Bekendere maatschappijen als EasyJet, Vueling, Lufthansa en Swiss hebben slots ingeleverd, omdat het voor hen aantrekkelijker is om van en naar een andere luchthaven te vliegen. “Vanwege de gestegen havengelden op Schiphol en de vliegtaks”, zegt Thomassen.

Voldoende capaciteit

Dit heeft ervoor gezorgd dat er dit winterseizoen voldoende capaciteit is voor de andere vliegmaatschappijen, zoals KLM en Transavia. Er bleek zelfs ruimte om nieuwe aanbieders vluchten toe te staan, zoals Oman Air en Indigo, de Indiase maatschappij waar voormalig KLM-topman Pieter Elbers de scepter zwaait.

Voor omwonenden van Schiphol was het plafond een tegenvaller, zei oud-minister Barry Madlener (PVV) vorig jaar december na het besluit:

Ook wat betreft het zomerseizoen 2026 is slotcoördinator Thomassen optimistisch. In die periode zijn eveneens historische rechten vervallen om de al genoemde redenen. “Van de 5.800 vluchten die over het hele gebruiksjaar moeten vervallen, is tot op heden driekwart ingevuld.” Zonder dat het ook maar één vliegmaatschappij schade heeft berokkend.

Dit betekent overigens niet dat de vliegsector zich bij het plafond van 478.000 neerlegt. Een veelheid aan partijen meent dat het recht heeft op 500.000 vluchten van en naar Schiphol per jaar. Hier loopt een procedure over bij de Raad van State. Vrijdag 7 november is een eerste inleidende zitting gepland. Nog onduidelijk is wanneer de Raad van State tot een uitspraak komt.

Hoe vluchten verdwijnen

820 als gevolg van de 80 procent-regel

1310 Ukraine International Airlines

730 Faillissement Play International Airlines

1900 EasyJet, Vueling, Lufthansa, Swiss, ITA Airways