Groenlandse walvissen kunnen meer dan 200 jaar oud worden. Nieuw onderzoek onthult een eiwit dat de kans op kanker flink verkleint.

In het koude Noordpoolwater en in de subarctische zeeën daaromheen zwemt een bijzonder zeezoogdier. Met een lengte van tot wel 18 meter en een gewicht van 80.000 kilo is de Groenlandse walvis een van de grootste en zwaarste dieren op aarde. Deze baleinwalvis kan bovendien meer dan 200 jaar oud worden en is daarmee het langstlevende zoogdier. Wetenschappers hebben nu ontdekt waarom de Groenlandse walvis zo oud kan worden. Hun bevindingen zijn gepubliceerd in Nature.

Lees ook:

Paradox

Het is best bijzonder dat uitgerekend zo’n grote walvis zo oud wordt. Een groot lichaam bestaat namelijk uit veel cellen. En als je veel cellen hebt, is de kans groter dat een daarvan door een mutatie in een kankercel verandert. Toch ontwikkelen Groenlandse walvissen amper tumoren en worden ze enorm oud.

Op zoek naar een verklaring voor deze paradox, bestudeerden wetenschappers losse cellen van Groenlandse walvissen. Ze stelden die bloot aan uv-licht, wat schade aanricht aan het DNA en daardoor kan leiden tot mutaties. Opvallend genoeg hadden de walviscellen minder mutaties nodig dan menselijke cellen om in een kwaadaardige tumorcel te veranderen.  

Waarom ontwikkelen ze dan toch minder vaak kanker dan mensen? De onderzoekers ontdekten dat de walviscellen DNA-schade veel efficiënter en betrouwbaarder kunnen herstellen, waardoor er veel minder mutaties opstapelen in het DNA dan bij andere zoogdiercellen.

Kankerpreventie bij mensen

Een analyse toonde aan dat de productie van een eiwit genaamd CIRBP in Groenlandse walviscellen flink is verhoogd. Door menselijke cellen de walvisvariant van dit eiwit te laten maken, zagen de onderzoekers dat het DNA-herstelproces verbeterde. En toen ze dit eiwit aan fruitvliegjes gaven, leefden de insecten langer en ontwikkelden ze minder vaak kanker na blootstelling aan schadelijk uv-licht.

Deze resultaten tonen aan dat CIRBP het DNA-herstelproces verbetert en dat Groenlandse walvissen mede daardoor erg oud kunnen worden. Mogelijk kunnen we hiervan leren, schrijven de onderzoekers. Door ons eigen DNA-herstelproces te verbeteren met behulp van eiwitten zoals CIRBP kunnen we het risico op kanker misschien verminderen, wat vooral erg nuttig zou zijn voor mensen met een genetische aanleg voor de ziekte.   

Voor de liefhebbers

Het is niet de eerste keer dat wetenschappers de lange levensduur van Groenlandse walvissen onder de loep nemen. In 2015 zijn bijvoorbeeld al twee genen gevonden die ook bijdragen aan een beter DNA-herstelproces. Daarnaast is hun stofwisseling traag. Tijdens de stofwisseling ontstaan stoffen die DNA-schade kunnen veroorzaken. Door minder te eten en trager te leven, verzamelen Groenlandse walvissen minder snel mutaties en kunnen ze dus ouder worden.

Bron: Nature

Beeld: Vicki Beaver/NOAA