In een berichtje op zijn eigen socialemediaplatform Truth Social liet Donald Trump vorige week weten dat hij opdracht heeft gegeven tot hervatting van de Amerikaanse kernproeven. Het zogeheten alomvattend kernstopverdrag (CTBT), dat een compleet verbod op nucleaire tests behelst, is al 29 jaar oud maar nooit formeel van kracht geworden, omdat het (ook in de VS) formeel op ratificatie wacht.
Toch heeft met uitzondering van Noord-Korea elke kernmacht een proefverbod in acht genomen.
Ko Colijn is emeritus hoogleraar Internationale betrekkingen en mondiale veiligheid aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
In het giftige tijdperk tussen 1945 en begin jaren negentig voerden landen met kernwapens ruim tweeduizend proefexplosies uit. De Verenigde Staten deden dat bijvoorbeeld op eilanden in de Stille Oceaan, waarvan de bevolking werd gedeporteerd en waarvan sommige nog altijd onbewoonbaar zijn. Daarna bleef het gelukkig stil.
Trumps aankondiging mag dus gerust schokkend worden genoemd. Weer een pijler onder het stelsel van wapenbeheersing weggeslagen. Nederland was in 2002 nota bene mede-oprichter van de organisatie Friends of the Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty, die ernaar streeft dat het vertrag daadwerkelijk van kracht wordt. Desondanks bleef het bij ons oorverdovend stil, vermoedelijk vanwege de verkiezingen. Maar er mag best een Haagse wenkbrauw worden opgetrokken. Zijn we liever ‘friend’ van Trump dan van het CTBT?
Het bericht waarin Trump zijn aankondiging deed, stond ook nog eens bol van de fouten en onzin. Trump zegt dat hij het Pentagon opdracht heeft gegeven de proeven „onmiddellijk” te hervatten. Trump beweert dat de VS „meer kernwapens hebben dan elk ander land”. Hij zei dat het nodig is omdat andere landen dat ook doen.
Dat is onwaar en onduidelijk. Om te beginnen heeft Rusland iets meer atoomwapens dan de VS. Daarnaast kan een test onmogelijk onmiddellijk plaatsvinden – ook niet binnen 1 à 1,5 jaar. Verder vallen de atoombommen niet onder het ministerie van Defensie (sinds kort omgedoopt tot Department of War) maar onder het ministerie van Energie. Trump kan hervatting van de testen niet zomaar per decreet verordonneren, maar moet er eerst toestemming en veel geld van het Congres voor krijgen.
Namaak-atoombommen
Voorzover bekend heeft geen ander land een proefprogramma. Trump reageert misschien op twee Russische tests met een nieuwe, door kernenergie aangedreven raket en met een door kernenergie aangedreven onderwater-drone. Eng, maar niet onoverkomelijk en beslist niet geladen met een kernkop. Zulke oefeningen doen andere landen trouwens ook: onlangs nog vlogen tijdens de oefening Steadfast Noon Nederlandse F-35’s samen met NAVO-bondgenoten met namaak-atoombommen boven ons land.
Trump schreef ook dat het Amerikaanse kernwapenarsenaal in zijn eerste presidentstermijn (2017-2021) is gemoderniseerd. Daarbij vertelde hij niet dat het begin van die modernisering al onder Obama was gemaakt. Laboratoriumproeven (zogenoemde subkritische tests, waarbij geen kernexplosie plaatsvindt) waren bovendien nooit verboden en hebben de VS geen windeieren gelegd.
Deskundigen zeggen dat hervatting van ‘echte’ atoomproeven de VS
weinig extra’s zou opleveren, maar andere landen wel. Rusland, China, India en Pakistan kunnen Trumps besluit aangrijpen om nu ook hun kernproeven te hervatten. Een nieuwe wapenwedloop zou dan het gevolg zijn.
Kandidaat-locatie voor nieuwe kernproeven is de woestijn van Nevada. Een uurtje ten noorden van Las Vegas, de gokstad die zich in de Koude Oorlog tooide met de titel Atomic City. De stad was toen een magneet voor toeristen. Je kon er .
De bredere conclusie kan niet anders zijn dan dat Trump heel slecht
geïnformeerd is (of wil zijn), op basis daarvan onverstandige besluiten neemt, en niet alleen tegenstanders maar ook bondgenoten meesleept in riskante avonturen. Een land als Nederland, dat prat gaat op een voortrekkersrol in het discours over non-proliferatie, moet hiertegen sterk protesteren.
Lees ook
Olympisch surfeiland Tahiti leeft met de giftige erfenis van de atoomproeven van Frankrijk
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.