(Bedrijfstak)pensioenfondsen moeten over de volledige pensioenpremie voor werknemers btw gaan berekenen, oordeelt het gerechtshof in Leeuwarden.


Het hof deed uitspraak in twee vergelijkbare zaken die waren aangespannen door de bedrijfstakpensioenfondsen voor het schilders- en bakkersbedrijf. Het bedrijfstakpensioenfonds voor het schildersbedrijf besteedt het beheer van de pensioenen uit en betaalt over de uitvoeringskosten btw. Het fonds wil die btw als voorbelasting in aftrek brengen. Maar is het uitvoeren van de pensioenregeling een belaste prestatie? De fiscus vindt van niet: die valt onder de vrijstelling voor verzekeringen.

Premiebetaling geen voorwaarde voor uitkering

Het gerechtshof is echter van oordeel dat de uitvoering van de pensioenregeling door het fonds aan de werkgevers, ten aanzien van deelnemers-werknemer, niet is vrijgesteld. Een van de voorwaarden daarvoor is dat tegen voorafgaande betaling van een premie het verzekerde risico (invaliditeit, ouderdom, overlijden) wordt overgedragen aan de verzekeraar. “De wetgever heeft bij het maken van de Pensioenwet aangegeven dat voor werknemers premiebetaling geen voorwaarde mag zijn om de pensioenuitkering te ontvangen. Belanghebbende heeft dit ook zo opgenomen in haar pensioenregeling. Voor een deelnemer is het dus niet noodzakelijk dat de werkgever de premie heeft betaald om de pensioenuitkering te ontvangen.” Daarom is sprake van een btw-belaste pensioenuitvoeringsdienst en kan het pensioenfonds de btw aftrekken.

Dat geldt echter niet voor alle deelnemers: bij niet-werknemers als de directeur en de IB-ondernemer is betaling van een premie wel noodzakelijk, net als bij een deelnemer die de regeling vrijwillig voortzet. In die gevallen is er dus geen btw-belaste dienst.

Volledige pensioenpremie btw-belast

Het hof oordeelt verder dat over het geheel van de premie btw verschuldigd is. “Belanghebbende ontvangt de premie voor het uitvoeren van de pensioenregeling en kan vrij beschikken over de totale premie om de pensioenregeling uit te voeren te behoeve van deelnemers-werknemer. Het gevolg is dat de totaal ontvangen vergoeding (de premie) die belanghebbende van de werkgevers als vergoeding ontvangt voor het uitvoeren van de pensioenregeling voor deelnemer-werknemers btw-belast is.”

Kortom: pensioenfondsen moeten volgens deze uitspraak bij werkgevers btw gaan heffen over de volledige pensioenpremies die ze innen voor werknemers. Het FD voorziet grote gevolgen voor werkgevers die de btw niet mogen aftrekken: banken, verzekeraars, zorginstellingen en onderwijs.

‘Potentiële bom’

Volgens pensioendeskundige Anne Laning zijn de uitspraken een “potentiële bom”. “Ik heb dit niet zien aankomen”, zegt hij in het FD. De gevolgen zijn vooral groot voor werkgevers die zijn aangesloten bij pensioenfondsen ABP en PFZW, verwacht hij. Die kunnen zelf geen btw rekenen. Laning vindt het opmerkelijk dat het hof de mening is toegedaan dat er in sommige gevallen geen premie wordt betaald terwijl deelnemers wel pensioen kunnen opeisen. Dat heeft te maken met de verplichte aansluiting bij bedrijfstakpensioenfondsen. Werknemers van bedrijven die zich toch niet aansluiten, zouden dan alsnog wel pensioen kunnen opeisen, zonder dat er premie is betaald. Maar volgens Laning wordt van die mogelijkheid nauwelijks gebruikgemaakt.

Pensioenfederatie: vrijstelling is wettelijk geregeld

De Pensioenfederatie gaat de uitspraken bestuderen. “Ook zal nauw overleg worden gevoerd met pensioenfondsen- en uitvoerders, relevante overheidsinstanties en andere stakeholders om samen tot een goede toepassing te komen. Hierbij is en blijft het uitgangspunt dat pensioenadministratiediensten vrijgesteld moeten zijn van btw, zoals dat overigens ook is geregeld in het vernieuwde pensioenstelsel.”

De uitspraak zal dus alleen impact hebben voor zover het gaat om pensioenen vóór overgang naar het nieuwe pensioenstelsel.

De btw-vrijstelling rondom pensioendiensten is al jaren onderwerp van rechtszaken. De Hoge Raad moet in zo’n kwestie dit jaar nog uitspraak doen. Die oordeelde eerder al eens dat het beheer van pensioenvermogen niet is vrijgesteld van btw.