Kiezers in Californië, met bijna 40 miljoen inwoners de Amerikaanse staat met het hoogste bevolkingsaantal, mogen vandaag stemmen in een speciaal referendum.

De vraag die hen wordt voorgelegd is de volgende: ben je voor of tegen het aanpassen van de grondwet zodat de grenzen van kiesdistricten kunnen worden gewijzigd? De nieuwe indeling zou bij de tussentijdse verkiezingen van volgend jaar moeten zorgen voor vijf extra zetels voor de Democratische partij in het Huis van Afgevaardigden, de Amerikaanse ‘Tweede Kamer’.

Macht Trump indammen 

Voorstanders zien het als een uitgelezen kans om de macht van president Trump in te dammen. De Republikeinen deden namelijk onlangs precies hetzelfde in Texas, de op één na grootste staat van het land met bijna 32 miljoen inwoners.

Het manipuleren van de grenzen van kiesdistricten voor eigen politiek gewin is overigens niet nieuw. Het wordt al decennia gedaan door zowel de Republikeinen als de Democraten, en staat intussen bekend als gerrymandering. Het Amerikaanse Hooggerechtshof oordeelde in 2019 dat deze truc weliswaar ondemocratisch is, maar niet ongrondwettelijk, tenzij minderheden ermee worden gediscrimineerd.

Het bijzondere in Texas was dat het verzoek rechtstreeks van president Trump kwam, wat zeer ongebruikelijk is. Hij deed dat met een reden. Volgend jaar vinden tussentijdse verkiezingen plaats en worden alle 435 zetels in het Huis vervangen. Op dit moment hebben de Republikeinen een nipte meerderheid op de Democraten (219 tegenover 212 zetels)

“President Trump is bang dat dat zijn Republikeinse partij zal verliezen bij de parlementsverkiezingen”, zegt correspondent Erik Mouthaan vanuit New York. “In Amerika zie je vaak dat de partij van de president na twee jaar de meerderheid verliest in het parlement. Trump wil graag door met zijn beleid, maar heeft daarvoor een meerderheid nodig in het Huis.”

Gelijke munt

Dit motiveerde gouverneur Gavin Newsom van Californië om in zijn eigen staat Trump met gelijke munt terug te betalen. Hij doopte het voorstel waar vandaag over wordt gestemd om tot de ‘Election Rigging Response Act’, wat je zou kunnen vertalen als de ‘wet ter bestrijding van verkiezingsfraude’. 

Dat lijkt aan te slaan: de laatste peilingen geven aan dat een meerderheid van de mensen in Californië zullen instemmen met het voorstel. Ook krijgt Newsom steun vanuit het hele land in de vorm van donaties, een bedrag dat is opgelopen tot 38 miljoen dollar.

Toch kan het ook gezien worden als een vorm van hypocrisie, zegt correspondent Mouthaan. “De Democraten hebben gerrymandering altijd beschouwd als ondemocratisch en oneerlijk naar de kiezers toe. In veel staten, waaronder New York, is daarom een onafhankelijke commissie opgericht om de verkiezingsdistricten objectief te bepalen en moet manipulatie voorkomen. Want het is een truc die veel Amerikanen furieus maakt: omdat stemmen zo verwateren.” 

‘Spelregels zijn veranderd’

Toen Newsom hier dit weekend mee geconfronteerd werd in een interview met NBC News, verdedigde hij zijn beleid als volgt. “De politiek is veranderd. De wereld is veranderd. De spelregels zijn veranderd”, zei Trump-criticus Newsom. “We willen terug naar een schijn van normaliteit, maar je moet omgaan met de huidige crisis.”

Het past naadloos in de strategie die Newsom heeft gekozen om zichzelf landelijk te profileren: zichzelf afzetten tegen Trump en hem waar mogelijk bestrijden met zijn eigen middelen. Dat doet hij ook met een kwinkslag, zoals met een eigen versie van Trumps webshop voor ‘patriotten’, het geven van spottende bijnamen aan politieke tegenstanders, en het veelvuldig kopiëren van Trumps warrige schrijfstijl vol hoofdletters op sociale media, aangevuld met AI-plaatjes.

Mouthaan: “Er is in Amerika sprake van een keiharde politieke strijd. Het wordt gewoon heel hard gespeeld, en beide kanten doen mee. Daarbij wil Newsom dolgraag president worden in 2028. Hij probeert zichzelf daarom neer te zetten als de Democraat die zich het hardste verzet tegen Trump.”