VRT NWSBelgische cellen zijn overvol

NOS Nieuws•vandaag, 11:17

Gevangenissen in België raken overvol. Het tekort aan cellen is zo groot dat bijna 500 mensen op de grond moeten slapen. “Een ongezien aantal”, zegt het gevangeniswezen.

Een maand geleden werd in alle Belgische gevangenissen door personeel en directie geprotesteerd tegen de overvolle cellen, maar sindsdien liep het aantal gedetineerden alleen maar verder op.

Vooral gevangenissen van Antwerpen, Gent en Dendermonde zitten overvol. In Antwerpen brengen bijna zeventig mensen de nacht door op een matrasje op de grond. In Gent en Dendermonde zijn het er meer dan veertig.

Ook in de zestien andere gevangenissen in het land heeft niet iedereen een bed. De bonden en gevangenisdirecties waarschuwen al langer voor mensonwaardige omstandigheden en de gevaren die daarmee gepaard gaan voor het personeel in gevangenissen.

Hogere straffen

Volgens de directeur van het gevangeniswezen Mathilde Steenbergen zijn noodmaatregelen nodig om de situatie weer onder controle te krijgen. “We hebben al veel noodbedden neergezet, maar daar is het maximum bereikt. Er is ook geen budget en geen personeel. We zijn genoodzaakt om matrassen op de grond te leggen”, zegt ze tegen de NOS.

De stijging van het aantal gedetineerden gaat sneller dan het bijbouwen van gevangenissen. “We hebben eigenlijk iedere drie maanden een nieuwe gevangenis nodig”, zegt Steenbergen.

De oorzaak van de situatie is volgens het gevangeniswezen niet alleen het tekort aan cellen, maar ook de opgelegde straffen. Die worden hoger en de voorwaarden voor verlof of voorwaardelijke vrijlating strenger.

Daarnaast zijn veel cellen bezet door veroordeelden die ontoerekeningsvatbaar zijn verklaard en wachten tot een plek vrijkomt in psychiatrische inrichtingen, die vergelijkbaar zijn met tbs-klinieken in Nederland. De wachtlijst daarvoor is inmiddels opgelopen tot duizend.

Ook zijn er volgens Steenbergen “zeer veel gedetineerden zonder recht op verblijf, asielzoekers die vastzitten omdat er geen alternatief voorhanden is”.

De gevangenissen hebben een pakket noodmaatregelen voorgelegd aan minister van Justitie Annelies Verlinden en krijgen bijval van onder anderen Robbie De Kaey van vakbond ACOD. Die zegt bij de VRT dat er vooral iets aan de in- en uitstroom moet gebeuren. Ook pleit hij voor het terugdringen van voorlopige hechtenis en ruimere regels voor vervroegde vrijlating.

Verkrachting

De overvolle gevangenissen leiden volgens hem ook tot onveilige situaties voor gevangenen. Afgelopen weekend werd bekend dat een man die vastzit voor een drugsdelict werd verkracht nadat hij door een celgenoot mogelijk was gedrogeerd. Het slachtoffer zat met twee andere mannen in een cel. Het is niet duidelijk of beide mannen betrokken waren bij de verkrachting. “Zoiets kan niet gebeuren als je een cel niet met twee anderen moet delen”, zegt De Kaey.

Opgekropte frustraties leiden tot gewelddadige situaties. Eind september raakten vier cipiers gewond toen ze een gevangene wilden overplaatsen na een vechtpartij.

Mathilde Steenbergen maakt zich grote zorgen. “Het wordt een veiligheidsprobleem, een humanitaire crisis voor gedetineerden.” Ook verwacht ze op de langere termijn problemen. Ze denkt dat de kans groter wordt dat criminelen na het uitzitten van hun straf nogmaals de fout ingaan. “De recidive zal toenemen als we mensen op deze manieren opsluiten.”

Vorig jaar september werden meer dan honderd gevangenen vervroegd vrijgelaten om te voorkomen dat gedetineerden op de grond moesten slapen. Sindsdien is het aantal gevangenen in België met ruim duizend toegenomen.