Momenteel verblijven er 76.230 mensen in een asielzoekerscentrum, van wie er 18.814 eigenlijk moeten doorstromen naar een reguliere woning. Maar die doorstroming loopt vast, waardoor de asielzoekerscentra overvol dreigen te raken. Zeker nu het demissionaire kabinet hun voorrang op een sociale huurwoning wil schrappen en de verkiezingen voor de deur staan, rijst de vraag welke oplossingen de grote politieke partijen in Nederland voor zich zien.

Nooit meer voorrang

Voor de PVV is het antwoord op de vraag waar mensen met een geldige verblijfsvergunning mogen wonen simpel. “In het buitenland,” reageert PVV-leider Geert Wilders.

Meer wil hij er niet over kwijt. Volgens zijn verkiezingsprogramma mogen statushouders nooit meer voorrang krijgen op een sociale huurwoning, en zijn vluchtelingen die een verblijfsvergunning hebben aangewezen op de reguliere woningmarkt.

Totale asielstop

Los van zijn verkiezingsprogramma presenteerde Wilders vlak voor de val van het kabinet een tienpuntenplan. Daarin schreef hij dat de tijdelijke opvang van statushouders door het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) na een verblijf van 14 weken stopt. Wat Wilders betreft worden gezinnen uitgezonden, maar eenpersoonshuishoudens ‘dienen voor hun eigen opvang te zorgen’.

De PVV wil een totale asielstop invoeren en alle asielzoekerscentra sluiten. Zonder het uitdrukkelijk te noemen lijkt de partij er in het verkiezingsprogramma vanuit te gaan dat er zo nauwelijks nog iemand Nederland binnenkomt. Op de plek waar asielzoekerscentra staan, wil de PVV woningen ‘voor Nederlanders’ bouwen omdat er een tekort aan woningen is.

‘Onmenselijk en onwettig’

Het CDA wil koste wat kost voorkomen dat statushouders op straat komen te staan. “Dat is niet alleen onmenselijk, niet alleen onwettig, maar dat moeten we ook gewoon als samenleving niet willen, dus daar gaan wij niet aan,” zegt Kamerlid Derk Boswijk.

Hij voorziet bovendien problemen als statushouders dakloos worden omdat zij door Nederland gaan zwerven en de onveiligheid vergroten. “Het is delen in schaarste,” concludeert Boswijk over het tekort aan woningen en opvangplekken. “Voor iedereen is het hopeloos frustrerend dat het vinden van een woning zo lang duurt.”

‘Eerlijk mogelijk verspreid’

We moeten meer bouwen, met kortere procedures en meer grip krijgen op de instroom. Maar dat neemt niet weg dat we een verantwoordelijkheid hebben voor mensen die zijn gevlucht en mogen blijven. “Zij hebben recht op een huis”, gaat het Kamerlid verder. Volgens hem moeten statushouders, “zo eerlijk mogelijk over Nederland worden verspreid.”

De partij wil de regel dat statushouders voorrang krijgen op een huurwoning aan gemeenten dus niet schrappen. “Gemeenten weten het beste wat er bij hun dorp of gemeente past, maar daar staat ook iets tegenover: zonder inburgering, geen status. Uiteindelijk is het voor de integratie beter dat ze snel in onze samenleving worden opgenomen.”

Tijdelijke doorstroomlocaties

“We hebben een ernstig tekort aan woningen”, erkent ook GroenLinks-PvdA-Kamerlid Kati Piri. “Niet alleen voor statushouders, ook voor jongeren die uit huis willen, voor mensen die scheiden.”

“Daarom pleiten we ook hier in de Kamer al heel lang voor tijdelijke doorstroomlocaties”, gaat ze verder. Op die manier wordt er volgens Piri ruimte gemaakt in de de asielzoekerscentra en wordt ook de overspannen woningmarkt ontlast.

Ernstig tekort aan woningen

Volgens de partij is het ‘ontzettend belangrijk’ voor de integratie dat statushouders zo snel mogelijk meedoen aan de samenleving én dus een woning vinden of krijgen toegewezen. Piri zegt er ondertussen voor te willen waken van de statushouder een zondebok te maken.

“Op dit moment gaat ongeveer 6 procent van de woningvoorraad naar statushouders, maar er zijn tienduizenden mensen die wachten op een woning. Dus zelfs al was er geen statushouder, geen asielzoeker in Nederland, dan nog hadden we een ernstig tekort aan woningen. Laten we dat probleem dus oplossen.”

Kleine flexwoningen

Voor de VVD gaat het om een principe. “We willen niet dat statushouders voorrang krijgen, omdat er mensen zijn in Nederland die al heel lang op zoek naar een woning. Sommigen staan al 10 jaar op een wachtlijst voor een sociale huurwoning,” zegt VVD-Kamerlid Queeny Rajkowski. “Dan zouden wij het heel oneerlijk vinden als een statushouder meteen door kan stromen naar een sociale huurwoning.”

Volgens Rajkowski ziet de VVD de oplossing voor de huisvesting van statushouders veel meer in ‘kleine flexwoningen’. Het is een soort tussenstation tussen het asielzoekerscentrum en een eigen huis.

‘Tiny houses’ als oplossing

“Het zijn echt een soort tiny houses, kleine woonunits. Het is niet groot, maar het biedt wel onderdak. Ze kunnen daar verder werken aan de taal en integreren.”

Er zijn in Nederland al gemeenten die het doen, benadrukt Rajkowski. “Kleine flexwoningen, vijftig bij elkaar met gemixte inwoners: statushouders, spoedzoekers, studenten. Het kan ook een goede oplossing zijn voor de eigen inwoners.”

Spreidingswet

En dan is er nog de vraag of alle gemeenten gedwongen moeten worden om mensen te huisvesten. Voor het CDA en GroenLinks-PvdA is het antwoord: ‘Ja’. De PVV wil van de gedwongen spreiding van statushouders over Nederland af.

Voor de VVD is die vraag moeilijker te beantwoorden.”Wij willen een eerlijke verdeling over Nederland. Dus over dwang hebben we niets staan in het verkiezingsprogramma,” zegt Kamerlid Rajkowski. De partij wil gemeenten niet dwingen, maar kijken naar lokale omstandigheden en draagvlak.

Zo denken lijsttrekkers de crisis in de asielopvang op te lossen