Pro ShotsDe Noord-Koreaanse speelsters vieren de zege op Brazilië in de halve finale
NOS Voetbal•vandaag, 06:00
De Oranje-voetbalsters onder 17 staan vanavond om 20.00 uur in Marokko in de WK-finale tegen Noord-Korea. Inderdaad, tegen Noord-Korea, het meest gesloten land ter wereld dat wordt geleid door een dictatoriaal regime. Toch is het geen toevalstreffer.
In 2024 won Noord-Korea zowel het WK voor vrouwen onder 17 als onder 20. Dat was voor beide teams de derde keer. Het Noord-Koreaanse vrouwenteam staat op de FIFA-wereldranglijst op plek tien, een plek hoger dan Nederland. In de groepsfase van het WK onder 17 was Noord-Korea al met 5-0 te sterk voor Nederland.
Wat maakt dit land zo succesvol in vrouwenvoetbal? De strategie achter het succes is zeer politiek. Achter de hoge muren van het gesloten regime is voetbal niet alleen een sport, maar een staatszaak.
“Sport is traditioneel een krachtig propagandawapen”, weet Remco Breuker, Korea-deskundige van de Universiteit Leiden. “Zeker de laatste jaren gaat het Noord-Korea voor de wind. Dankzij de deelname aan de oorlog tegen Oekraïne verdient het geld, energie, internationale prestige en geopolitieke steun.”
WK-finale live bij de NOS
De finale van het WK onder 17 tussen Nederland en Noord-Korea is vanavond vanaf 19.50 uur live te zien op NPO 1 Extra, via deze livestream op NOS.nl en in de app.
Oranje onder 17 werd eerder dit jaar Europees kampioen en staat voor het eerst op een WK. In de groepsfase van het toernooi verloor Nederland met 5-0 van drievoudig wereldkampioen Noord-Korea.
Ook met voetbal, de grootste sport ter wereld, zet het land zichzelf internationaal op de kaart. “Zeker om hun grote vijanden Zuid-Korea en Japan in wedstrijden te kunnen verslaan”, zegt Breuker.
Toegang tot de hoofdstad
Ook voor spelers zelf is de sport lucratief. Wie het vrouwenelftal haalt, krijgt aanzien en kansen die voor gewone burgers onbereikbaar blijven. Geen miljoenencontracten, maar toegang tot het ‘betere leven’ in Pyongyang.
“Sporters nemen een speciale plaats in”, weet Breuker. “Zeker als je goed bent, geeft het je status en kansen. Je krijgt beter voedsel – ook voor je familie, – woont in Pyongyang, waar de leefomstandigheden beter zijn, hebt toegang tot faciliteiten en vrijstelling van bepaalde taken.”
Pro ShotsHet Noord-Koreaanse team voor de halve finale tegen Brazilië
Door plaatsing voor een groot eindtoernooi wordt de wereld voor voetbalsters in elk geval iets groter. Dat betekent dat ze naar het buitenland kunnen reizen, wat alleen mag met toestemming van de staat.
Dat gaat wel nog steeds onder totale controle, weet Breuker. “Als sporters naar het buitenland reizen, reist het staatssysteem samen met beveiligers met ze mee. Om te zorgen dat het team veilig is tegen toenaderingen van buitenlandse spionnen. Daar valt trouwens iedere Zuid-Koreaan of Amerikaan onder.”
‘Mentale dwang’
Het ‘systeem’ moet er ook voor zorgen dat niemand vlucht. “Er is geen fysieke dwang, wel mentaal.” Op hotelkamers houden ze bijeenkomsten, waarbij wordt gecheckt of iedereen binnen het team nog loyaal is, aldus Breuker. “Dat heb ik al vele malen gehoord van gevluchte Noord-Koreanen.”
“Het was ook een van de uitkomsten van ons eigen onderzoek naar Noord-Koreaanse arbeiders in Polen. Ze prenten je in dat het feit dat jij mag reizen te danken is aan de grote leider. Met als onuitgesproken dreigement: als jij iets geks doet, betaalt je familie de prijs.”
Zeer geprofessionaliseerd jeugdvoetbal
Een groot deel van Noord-Korea’s voetbaltalent komt van de Pyongyang International Football School, die sinds 2013 bestaat. Daar worden jonge sporters uit het hele land geselecteerd op zowel hun voetbal- als schoolprestaties.
KIM Won Jin / AFPVrouwen spelen een voetbalwedstrijd op de Pyongyang International Football School in Pyongyang op 8 maart 2022.
De focus die daar ligt op sportieve ontwikkeling is precies waarmee een land als Noord-Korea het verschil kan maken. Zo zegt Jung-Woo Lee, hoofddocent Sport- en Vrijetijdsbeleid aan de Universiteit van Edinburgh.
“Het land is niet de beste op het gebied van economie, wetenschap, mensenrechten en dergelijke. Maar ze kunnen wel goed zijn in bepaalde sporten omdat ze zich, van bovenaf gestuurd, volledig kunnen richten op trainen en verder niets”, vertelde Lee eerder aan de Duitse omroep Deutsche Welle.
“In jeugdvoetbal leggen Europese sportorganisaties meer nadruk op plezier. In Noord-Korea volgen kinderen ook al op 13- of 14-jarige leeftijd zeer gedisciplineerde, systematische en zeer geprofessionaliseerde programma’s zodat ze al op jonge leeftijd kunnen uitblinken.”
Plezier is daarbij niet belangrijk, het gaat om winnen, want dat is de beste propaganda voor het regime. Omdat het gat naar de top in het professionele ‘volwassenenvoetbal’ groot is, richt Noord-Korea zich daarbij juist op de jeugd, en met name de vrouwen.
ANPDe Kim-familiedynastie regeert het land sinds de oprichting in 1948. Kim Jong-un is sinds 2011 aan de macht.
Het land was er midden jaren tachtig relatief vroeg bij in het vrouwenvoetbal en debuteerde met het nationale team in 1999 op het WK. Ook bij de drie volgende mondiale eindtoernooien was Noord-Korea een van de zestien deelnemende landen, met een plek in de kwartfinales in 2007 als beste resultaat.
Dopingschandaal
Tijdens het WK 2011 werden in Duitsland meerdere Noord-Koreaanse voetbalsters betrapt op verboden steroïden, waarop naast schorsingen en boetes ook uitsluiting van het volgende WK volgde. Na alle problematiek miste het land kwalificatie voor het WK in 2019.
Voor het laatste WK, twee jaar geleden in Australië, trok Noord-Korea zich terug omdat het land potdicht zat vanwege covid-maatregelen.
Pro ShotsNoord-Korea juicht na een doelpunt in de halve finale
Of het recente jeugdsucces zich kan vertalen naar nieuwe gloriejaren voor de hoofdmacht, valt nog te bezien. Lee verwacht dat de kloof met bijvoorbeeld Europese toplanden moeilijk te dichten valt, omdat Noord-Koreaanse voetbalsters in eigen land blijven voetballen en zich zo niet verder ontwikkelen op het hoogste niveau.
“Het is niet onmogelijk om het land te verlaten voor een profcarrière, maar zeker niet makkelijk.”