ANPEen zakje in beslag genomen cocaïne bij het Nederlands Forensisch Instituut

NOS Nieuws•vandaag, 16:48

  • Remco Andringa

    redacteur Politie en Justitie

  • Remco Andringa

    redacteur Politie en Justitie

Steeds vaker maakt het Openbaar Ministerie afspraken met verdachten over de hoogte van een straf, bleek vandaag na onderzoek van Omroep Brabant en de NOS. In drie jaar tijd zijn zulke procesafspraken al bijna 550 keer gemaakt.

Deze week nog stonden twee broers voor de rechtbank in Arnhem. Ze geven toe dat ze meerdere kilo’s cocaïne hebben verhandeld. Ook hebben ze gechat over het verkopen van MDMA en amfetamine. Het bewijs in hun zaak is keihard en een veroordeling lijkt onvermijdelijk.

Daarom sloten de broers een deal met het Openbaar Ministerie. In ruil voor een lagere strafeis, zien ze af van een uitgebreide verdediging door hun advocaten. Ook gaan ze niet in hoger beroep.

Vrouw en kind

De rechtbank moest afgelopen week controleren of deze procesafspraak door de beugel kan. “Weet u waar u mee instemt?” wilden de rechters weten. “U doet afstand van een aantal rechten die u heeft als verdachte. Waarom bent u bereid deze afspraak te accepteren?”

De ene broer, die nog in voorarrest zit, gaf aan dat hij de zaak zo snel mogelijk wil afronden. “Zodat ik duidelijkheid heb, mijn straf gelijk kan uitzitten en snel weer bij mijn vrouw en kind kan zijn.” Zonder procesafspraken zou de officier van justitie 4,5 jaar cel eisen, nu een kleine 3 jaar.

De andere broer is nog op vrije voeten. Ook hij wil zo snel mogelijk weten waar hij aan toe is. De drugshandel heeft hij inmiddels ver achter zich gelaten, zegt hij. Tegen hem eist het OM 2 jaar cel in plaats van 3 jaar.

Boete

Volgens de officier van justitie voorkomen deze procesafspraken langdurig onderzoek en besparen ze veel tijd. Bovendien is iedereen het eens over de hoogte van de straffen, want de advocaten van de twee mannen hebben daarover kunnen meepraten.

Een extra voordeel is volgens het OM dat beide verdachten een geldboete van enkele tienduizenden euro’s accepteren. Dit scheelt een extra rechtszaak om de criminele winst terug te vorderen, en dus opnieuw veel tijd.

7700 kilo

Het zijn dit soort drugszaken die zich bij uitstek lenen voor procesafspraken, blijkt uit de analyse van Omroep Brabant en de NOS. Het zijn zaken gebaseerd op chatberichten, waarin geen directe slachtoffers zijn en de verdachten weten dat ze niet onder een veroordeling uit kunnen komen.

Er zijn ook al eens procesafspraken gemaakt in een mishandelingszaak. Een man kreeg 17 dagen cel voor een vuistslag in het gezicht van een politieagent. Ook in een zaak over mensenhandel kwam het al tot een deal.

In drugszaken kan het gaan over enorme hoeveelheden. Zo maakte het OM procesafspraken met een man die betrokken was bij de smokkel van 7700 kilo cocaïne, een van de grootste drugsvangsten ooit in Nederland. Ze kwamen 5 jaar celstraf overeen. De rechtbank ging daarmee akkoord.

Dat het OM ook afspraken maakt met grote, internationale drugshandelaren, onder wie een aantal contacten van Ridouan Taghi, leidde vorig jaar tot kritische vragen in de Tweede Kamer. Want ook zulke grote vissen krijgen een aanzienlijk lagere straf, in ruil voor hun medewerking.

Afgewezen

In de praktijk stemmen rechters bijna altijd in met procesafspraken, maar soms vinden ze de voorgestelde straf toch te licht. Uit gepubliceerde uitspraken blijkt dat 24 keer een deal is afgewezen.

Zoals in de zaak van een drugs- en wapenhandelaar, die ook bij de rechtbank in Arnhem diende. Hij was ook betrokken bij de gijzeling van een man, die moest betalen na een mislukt drugstransport via de haven van Antwerpen.

De rechtbank vond de voorgestelde afspraak van 5 jaar cel niet kunnen. Daarvoor was de zaak te ernstig, oordeelde de rechtbank. Er ging een streep door de deal en de man werd veroordeeld tot 7 jaar cel.

Tegennatuurlijk

Ook in de zaak tegen de twee broers vroeg de rechtbank zich deze week af of de straffen niet te laag waren. De verdenking gaat namelijk over vele kilo’s drugs. De officier van justitie verzekerde dat de hoogte van de straf reëel is.

Ook de advocaten van de twee verdachten vinden het een eerlijke afspraak. “Voor het OM en de rechtspraak is het goedkoper en mijn cliënt weet eerder waar hij aan toe is”, zegt advocaat Leonie van der Grinten. Zij noemt de procesafspraken praktisch en efficiënt.

“Het voelt een beetje tegennatuurlijk om je als verdediging aan te sluiten bij het OM”, zegt haar collega Sjanneke de Crom. “Maar dat is juist het idee: dat je vooraf afspraken maakt en sneller klaar bent.”

Of de rechtbank ook met deze procesafspraken akkoord gaat, moet nog blijken. Over twee weken is de uitspraak.