ANPVerkenner Wouter Koolmees staat de pers te woord

Nederland heeft stabiliteit nodig. “In een zo breed mogelijk kabinet. Waarin politici over hun eigen schaduw heenstappen en die plannen maken voor de langere termijn.” Nederland verliest anders de wedstrijd op het gebied van de industrie. Het is een oproep in Nieuwsuur van drie grote spelers in de Nederlandse economie: de mensen aan het roer van Vattenfall, Deltalinqs en Chemelot.

“De overheid maakt nu geen keuzes en dan vertrekt de industrie. Hou op met pleisters plakken en kom met een plan voor twintig jaar”, zegt Victor van der Chijs, voorzitter van Deltalinqs, de ondernemersvereniging van 95 procent van de bedrijven in de Rotterdamse haven. Hij ziet in Den Haag “weer oude reflexen”. “Wie gaat met wie? Dat is korte termijn. Kom met een plan voor de komende twintig jaar.”

Breed kabinet

De Industrie in Nederland kampt met een groot probleem: de energieprijzen liggen in Nederland veel hoger dan in concurrerende landen. Vooral de sectoren die veel energie gebruiken hebben het daarom zwaar. Cindy Kroon is ceo van Vattenfall, een van de grootste energieleveranciers van Nederland. Ze vindt dat de politiek veel problemen los van elkaar bekijkt. “Dossiers zijn met elkaar verwant. Dus kijk verder. Anders komen we niet vooruit. Burgers en bedrijven moeten het samen doen, in een stabiel en breed kabinet.”

Koos van Haasteren is de ceo van Chemelot, een industriepark voor de chemische industrie in Zuid-Limburg met een miljardenomzet. De bedrijven op zijn complex zijn goed voor 30 procent van de Limburgse economie. Ook de toekomst van Chemelot staat onder druk, waarschuwt ook hij. Als Nederland niet oppast, vertrekt het ene na het andere industriële bedrijf naar het buitenland. Zo moest chemiebedrijf Fibrant, bekend van de caprolactam-fabriek op het bedrijventerrein, vorige maand al de deuren sluiten. De fabriek maakte een grondstof voor nylon en andere plastic stoffen.

“Dat nylon zit in lingerieproducten van Victoria’s Secret, in sportkleding van Nike. Die kunnen daar hun klimaatdoelstellingen mee waarmaken. Die fabriek sluit nu. Dan komen er minder efficiënte fabrieken in het buitenland voor in de plaats. Dat is vervuiling exporteren”, zegt Van Haasteren, die echt hoopt op daadkracht van een nieuw kabinet.

Autonomie

De druk op het elektriciteitsnet stijgt inmiddels nog sneller dan gedacht. “Bedrijven kunnen geen aansluitingen krijgen, je kunt niet snel genoeg vergunningen krijgen. Het loopt dus aan alle kanten vast en dat is echt hartstikke zonde”, vindt Van der Chijs. “We moeten als een gek aan het elektriciteitsnet werken en de energiekosten verlagen”, zegt hij. “Daar zullen ook kleine bedrijven van profiteren. Het Nederlandse poldermodel is mooi, maar dat duurt te lang in een transitie. Op dit moment ben je acht jaar aan het plannen en twee jaar aan het bouwen. Dat kan gewoon niet. Dan word je als Nederland weggespeeld.”

Van Haasteren benadrukt dat Nederland zelf de regie moet houden over producten die ons dagelijkse leven mogelijk maken. “Neem een product als kunstmest, waarvan we nog steeds heel veel uit Rusland importeren. We moeten zelf de autonomie behouden en ook de regie houden over de verduurzaming daarvan.”

Randvoorwaarden

Alle drie vinden ze dat Den Haag anders met de industrie moeten omgaan. “Ons verdienmodel kalft af”, zegt Van der Chijs. “Daar betalen we ook de zorg en het onderwijs van. We zijn bezig met een grote verbouwing van Nederland, dan heb je een groter plan nodig. Laat die bedrijven geld verdienen, ook voor de overheidsuitgaven.” Kroon: “Verduurzaming is de echte oplossing om de energiekosten omlaag te krijgen. Maak die keuze. Maar wat doen we: we heffen belastingen. We zouden die verduurzaming uit de algemene middelen moeten betalen.”

In 2050 moet de industrie in principe CO2-neutraal zijn. Daar zijn miljarden mee gemoeid. Bedrijven willen graag innoveren, zeggen de drie. Van der Chijs: “Dat doen bedrijven ook, maar er zijn nu onvoldoende randvoorwaarden voor die transitie.”