Doorbraak in Nord Stream-onderzoek: Oekraïense sabotage brengt Merz in gevaar

Dat kijkje is mogelijk dankzij de Wall Street Journal. Deze Amerikaanse krant heeft op basis van bronnen binnen het Duitse onderzoek een beeld kunnen scheppen van wat er is gebeurd sinds 26 september 2022, de dag dat Nord Stream 2 werd aangevallen nabij het Deense eiland Bornholm. De pijplijn stond op het punt om actief te worden, maar dankzij de sabotage gebeurde dat niet.

Het onderzoek dat de Duitse Justitie is gestart naar de sabotage, heeft uitgewezen dat vermoedelijk een Oekraïense elite-eenheid verantwoordelijk was voor de sabotage. Deze eenheid werd destijds rechtstreeks aangestuurd door de toenmalige commandant der Oekraïense strijdkrachten, generaal Valeriy Zaloeznjiy. Het sabotageteam bestond waarschijnlijk uit drie militairen en vier diepzeeduikers.

Doel van sabotage tweeledig

Het doel van de sabotage was tweeledig, schrijft de Wall Street Journal. Oekraïne wilde de Russen een financiële klap toedienen door de mogelijkheden om gas te exporteren in te perken. Daarnaast was de sabotage erop gericht om de economische banden tussen Moskou en Berlijn onder druk te zetten. Althans, zo vermoeden de Duitse onderzoekers.

Een onderwaterrobot maakte beelden van de beschadigde pijpleiding (oktober 2022). © ANP / TT News Agency

De eerste verdachte van de aanslag, die in beeld kwam, was een van de vier diepzeeduikers. De Duitse politie kon hem identificeren dankzij gezichtsherkenningssoftware. De man werd op de foto gezet door een snelheidscamera. Nu zijn naam bekend was, ontdekten de Duitsers al snel zijn handlangers door de sociale media van de verdachte te onderzoeken.

Polen weigert medewerking

Oppakken konden de Duitsers hem echter niet. De duiker bleek zich op te houden in Polen en werd daar al snel meegenomen door een zwarte BMW met een Oekraïens, diplomatiek kentekenplaat.

Achter het stuur zou de militaire attaché van de Oekraïense ambassade in Warschau hebben gezeten. Oekraïne weigert elk commentaar op bovenstaande bewering, maar achter de schermen klinkt het dat Kiev zou hebben gehandeld na een tip van de Poolse regering.

Daar komt nog eens bij dat een Poolse rechter vorige maand de uitlevering van een andere verdachte weigerde. Deze 45-jarige Oekraïner werd opgepakt nabij Warschau op basis van een Duits arrestatiebevel. De rechter wilde hem echter niet overdragen aan Duitsland, want sabotage is volgens hem niet strafbaar als dat „in tijden van oorlog gebeurt en gericht is tegen het eigendom van de agressor.”

Een Poolse rechter weigerde de uitlevering van deze Oekraïense verdachte aan Duitsland. © ANP / AFP

Nog een ijzer in het vuur

De Poolse premier Donald Tusk deed er vlak voor de weigering van de rechter nog een schepje bovenop. Op het sociaal medium X schreef Tusk: „Het probleem met Nord Stream 2 is niet dat het is opgeblazen, het probleem is dat het gebouwd is.”

Van de Poolse premier is bekend dat hij kritisch is op de Duitse afhankelijkheid van Rusland als het gaat om energie.

De geweigerde uitlevering had funest kunnen zijn voor het onderzoek, ware het niet dat de Duitsers nog een ijzer in het vuur hebben. Ook de bevelhebber van de sabotage-eenheid is namelijk getraceerd. Deze 46-jarige man is een veteraan van de Oekraïense geheime dienst, die lid werd van een special forces-eenheid, toen de Russische invasie begon.

Opnieuw een uitleveringszaak

De Duitsers activeerden een zogenoemd stil alarm voor zijn paspoort en volgden hem op die manier tot in Italië. Daar is de Oekraïner drie maanden geleden opgepakt.

In tegenstelling tot de Poolse rechterlijke macht lijkt de Italiaanse wél bereid om de verdachte uit te leveren aan Duitsland. Daar komt volgende maand definitieve zekerheid over, want dan dient het hoger beroep in de uitleveringszaak. In eerste aanleg keurde de rechter de overlevering al goed.

De Duitsers zijn er al helemaal klaar voor. Volgens de Wall Street Journal hebben ze zelfs al een vliegtuig klaarstaan om de Oekraïner naar Hamburg te brengen, waar de rechtszaak zal dienen. De zakenkrant waarschuwt wel dat een eventuele rechtsgang gevolgen zal hebben voor de relatie tussen Berlijn en Kiev, en voor de kanselier Friedrich Merz.

Kanselier Friedrich Merz zal in politiek zwaar weer terechtkomen als de Duitse Justitie de Oekraïense betrokkenheid bij de sabotage van Nord Stream II weet te bewijzen.  © ANP / EPA

’Merz kan storm weerstaan’

Duitsland is nu een van de belangrijkste financiers van Oekraïne en levert allerhande wapentuig waar de Oekraïense krijgsmacht afhankelijk van is. Vanuit radicaal-linkse en -rechtse hoek is daar forse kritiek op en die zal alleen maar toenemen wanneer Oekraïne betrokken blijkt bij de sabotage van Nord Stream 2. De aanleg van die pijpleiding kostte miljarden. Bronnen rond Merz denken volgens de Wall Street Journal echter dat de kanselier deze storm zal kunnen weerstaan.

Tegelijkertijd had de Duitse regeringsleider het een stuk minder zwaar gehad als de Duitse rechercheurs niet zo hard hun best hadden gedaan, zeggen diezelfde bronnen. De Duitsers worden op die manier nu geplaagd door hun eigen Gründlichkeit.