Het kan snel gaan. Zo beschouwen de Verenigde Staten je nog als een „speciaal aangewezen wereldwijde terrorist”, en een paar dagen later word je op het Witte Huis onthaald. Het overkomt de Syrische president Ahmed al-Sharaa, die maandagmiddag om vijf uur Nederlandse tijd ontvangen wordt door zijn ambtsgenoot Donald Trump.
Dat Al-Sharaa’s status als terrorist opgeheven is, markeert een spectaculair jaar waarin hij aan de macht kwam door het Assad-regime te verdrijven en vervolgens aan internationale legitimiteit won. Zelfs zodanig dat de voormalige strijder van Al-Qaida naar verwachting zal deelnemen aan de door de Amerikanen geleide coalitie die terreurgroep Islamitische Staat (IS) bestrijdt. De ex-terrorist is het westerse kamp binnengetrokken.
Gespeculeerd wordt dat Al-Sharaa maandagavond ook zijn intentie zal uitspreken om de Abraham-akkoorden te ondertekenen. Dit zijn de afspraken tussen Israël en diverse moslimlanden om hun betrekkingen te normaliseren. Tot nu toe hebben de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein, Soedan en Marokko de akkoorden ondertekend. Vorige week maakte Kazachstan zijn intentie tot erkenning bekend.
De ontmoeting tussen Al-Sharaa en Trump draait vooral om veiligheid. Zo faciliteren de VS gesprekken tussen Syrië en Israël over een veiligheidspact en streven ze naar Amerikaanse militaire aanwezigheid op een luchtmachtbasis in de Syrische hoofdstad Damascus.
Lees ook
Macrons ontvangst van interim-president Al-Sharaa moet bijdragen aan een stabiel Syrië ‘in een regio die extreem overhoop ligt’
In ruil wil Al-Sharaa dat de VS alle sancties tegen zijn land opheffen. Dat heeft Trump eerder dit jaar al toegezegd, maar voor een deel moet dat door het Congres gebeuren. Het Congres heeft zelf ook het voornemen uitgesproken dat alle sancties voor het eind van het jaar van de baan zijn – alleen de shutdown kan dat nog in de weg zitten. Het opheffen van de sancties moet voor Al-Sharaa de weg vrijmaken naar economisch herstel van Syrië, omdat er dan weer investeringen in en hulpprogramma’s aan zijn land mogelijk zijn.
Ongemakkelijke bondgenootschappen
In eigen land laat Al-Sharaa zich al sinds zijn machtsovername, in december vorig jaar, van zijn verzoenende en bestuurlijke kant zien. Maar het besturen van een land dat ruim een decennium onder oorlog zuchtte, gaat niet vanzelf. In het voorbije jaar waren er in Syrië enkele grootschalige sektarische geweldsuitbarstingen, waarbij zo’n 2.500 mensen omgekomen zijn.
Door de Amerikaanse toenadering tot Al-Sharaa ontstaan ook ongemakkelijke bondgenootschappen. Zo staat Al-Sharaa dicht bij Turkije, dat hem vorig jaar heeft geholpen bij het omverwerpen van het Assad-regime. Turkije is sterk gekant tegen de Syrische Koerden, die het land als een bedreiging ziet. Diezelfde Koerden zijn een bondgenoot van de Amerikanen in de strijd tegen IS.
De toetreding van Syrië tot de anti-IS-coalitie wordt gezien als de zet die deze patstelling kan doorbreken. Het nationale leger van Syrië zou dan de rol van de Syrische Koerden overnemen, inclusief het beheer van gevangenissen voor IS-strijders.
De Koerdische milities zouden daarbij in het Syrische leger opgaan, waardoor ze voor Turkije geen bedreiging meer vormen. Dat laatste is een grote wens van Al-Sharaa, die slechts 60 procent van het Syrische grondgebied onder controle heeft. Nadeel van het plan is volgens commentatoren dat de Syrische Koerden niet vrijwillig hun eigen milities en grondgebied willen opgeven, waardoor in het noorden van Syrië mogelijk nieuwe gevechten losbarsten.
Lees ook
De nieuwe Syrische vriend van Poetin
Israël heeft zichzelf gepositioneerd als beschermheer van de druzen in het zuiden van Syrië. Het pact dat Trump tussen Syrië en Israël wil sluiten, zou betekenen dat de Israëliërs hun controle over Zuid-Syrië opgeven. Vooralsnog zou Israël dit niet van plan zijn. Persbureau Reuters meldde vorige week dat Trump van plan is om de Israëlische premier Benjamin Netanyahu tot een akkoord te dwingen, zoals hij vorige maand ook al deed met betrekking tot Gaza. De bezette Golanhoogvlakte blijft overigens ook in dat geval onder Israëlische controle staan.
Erkenning van Syrië van de Abraham-akkoorden zou voor Israël het leed van een afgedwongen deal verzachten. Trump, die het staakt-het-vuren in Gaza wil uitbouwen tot een grootse regionale vrede, heeft goede hoop dat ook Saoedi-Arabië zich daar in de toekomst bij wil aansluiten.
Deelnemende Arabische landen hopen via de Abraham-akkoorden het lot van de Palestijnen gunstig te kunnen beïnvloeden. Aan pro-Israëlische kant wordt dat anders beleefd. Zoals de conservatieve krant The Washington Times vorige maand kopte: ‘De Abraham-akkoorden zijn terug, en de Palestijnse zaak is voorbij’.
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.