Met Anno 117: Pax Romana komt een droom uit, want het Romeinse Rijk wordt eindelijk gebruikt als setting. En als extra traktatie krijgen we te maken met de Kelten. Mocht je net zoals ik helemaal weg zijn van de Romeinse cultuur dan kun je helemaal losgaan. Niet alleen dat, in mijn preview van Anno 117: Pax Romana voorspelde ik dat de game boven Anno 1800 gaat uitstijgen. BlueByte laat zien dat veel kleine veranderingen voor een grote impact zorgen en daardoor kan ik je nu al verklappen dat Anno 117: Pax Romana voor mij nu al de perfecte Anno-game is. En dan moet je indenken dat we het komende jaar nog een Egyptische DLC krijgen en races mogen organiseren in de hippodroom.
Welkom in het Romeinse Rijk
Mocht het Romeinse Rijk je eindelijk naar de Anno-franchise hebben gelokt, dan belicht ik even kort waar deze games over gaan. Je hebt altijd te maken met een eiland waar je een stad op moet bouwen. Daar draait echter niet de volledige gameplay om, want de productielijnen en het economische aspect vragen om aandacht. De eerste bevolkingslaag wil altijd simpele producten en als je die wensen weet te vervullen, dan kun je ze upgraden naar de tweede bevolkingslaag. Uiteindelijk zorgen alle grondstoffen en materialen ervoor dat je nieuwe eilanden moet koloniseren en naar een compleet ander gebied moet afreizen. De grote vraag is altijd hoeveel je daadwerkelijk op je hoofdeiland wilt produceren, want de bevolkingslagen hebben specifiek werk dat ze kunnen verrichten. Daardoor kun je er ook voor kiezen om het te verspreiden over de eilanden en handelsroutes op te zetten of juist goederen of materialen te kopen. Ik heb altijd moeite met die keuze, want ik wil zoveel mogelijk zelf produceren. Mijn Anno-ervaringen draaien dan ook altijd om het opzetten van handelsroutes en het verhandelen van mijn eigen producten. Als je echter oorlog wilt voeren, dan kun je dat doen via schepen op zee of door een landleger op te zetten.
Net zoals Anno 1800 kun je bij het opstarten kiezen uit de campagne of de sandboxmodus. Als je wat meer sturing wilt hebben of juist het verhaal wilt meekrijgen, dan is de campagne je eerste keus. Vooral omdat er de nodige veranderingen zijn doorgevoerd. Ditmaal kun je kiezen uit Marcia Tertia of Marcus Kaukratius. In eerste instantie lijkt het enige verschil hun geslacht te zijn, maar dat is niet helemaal aan de orde. De insteek van het verhaal en de dialogen zijn net wat anders. Ik heb vooral tijd gestoken in het verhaal van Marcia Tertia. Zij trekt naar Latium om te trouwen, maar mag al snel wat kleine taken uitvoeren. Op het eiland was eerst al een beschaving, maar de goden hebben die verwoest en daardoor moet je eerst wat ruïnes opruimen. Om daarna de Empress te helpen met haar verjaardag. Het is op dat moment dat het plot verandert, want iemand anders neemt de macht over en je hebt je man nog steeds niet in het echt gezien. Je begint je reis weliswaar in Latium, maar wordt al snel verbannen naar Albion. Hier moet je een Romeinse kolonie stichten en de Kelten temmen. Het voordeel van de campagne is dat je kunt genieten van een redelijk goed geschreven verhaal en dat je tegelijkertijd quests moet voltooien om verder te komen. Deze quests zijn heel anders dan de quests die je krijgt in de sandboxmodus. Daar accepteer je juist quests om verloren kratten te vinden of goederen af te leveren voor geld. De vreemde quests komen vaak van een stadsbewoner die je hulp nodig heeft. Dit heeft echter niets met een verhaal of doel te maken. Daarnaast helpt de campagne je om alle systemen te begrijpen, zodat je in de sandboxmodus helemaal los kunt gaan.
Welke speelstijl ga je hanteren?
De sandboxmodus is de modus waar je tientallen uren in kunt steken en daardoor is het fantastisch dat je direct meerdere opties hebt. Al ontbreekt momenteel nog de volledige creatieve modus. Je kunt onder andere bepalen met hoeveel geld, goederen en schepen je start en hoe de wereld is opgebouwd. Als je niet wilt wachten op de onderzoeken, dan kun je de snelheid aanpassen en je bepaalt zelf of je gebouwen kunt verplaatsen en of dat geld kost. Het belangrijkste aspect is dat je moet aangeven of Caeso en Voada actief op de map zijn. Zij zullen regelmatig aanvallen en daardoor vormen ze een gevaar voor je schepen en kolonie. Wil je dus actief aan de slag met de combat op zee en het nieuwe landleger, dan profiteer je ervan om dit aan te zetten. Aangezien ik vooral rustig een stad wil opbouwen en wil handelen, waren deze personen niet aanwezig op de map. Dat wil niet zeggen dat er geen gevaar dreigt, want er zijn meerdere opties rondom de diplomatie. Als je gewoon vriendelijk bent en contracten voltooit, dan kom je niet gauw terecht in een oorlog. Wat je doet heeft echter wel impact op je imago. De ene leider vindt het fantastisch dat je hebt gekozen voor de god Ceres, terwijl de ander met minachting naar je kijkt, omdat je geen leger hebt. Dit beïnvloedt de mogelijkheid om een handelsverdrag of een niet-aanvalsverdrag te tekenen. Wat ditmaal helemaal anders is, is dat je Latium in het begin volledig kunt negeren. Je kunt er namelijk voor kiezen om te beginnen in Albion, waardoor je eerst de Kelten ontmoet. Dat brengt je al snel tot de beslissing of je de cultuur van de Kelten wilt behouden of juist volledig gaat voor romanisering. Dit bepaalt de tweede bevolkingslaag van de Kelten, waardoor je te maken krijgt met andere wensen. Daarnaast heeft het impact op de gebouwen die je kunt neerzetten.
Anno 117 zorgt er op verschillende manieren voor dat je als speler alle vrijheid hebt om een stad te bouwen. Je hebt veel meer keuzes dan in de voorgaande games het geval was en dat komt ten eerste door het onderzoekssysteem. De tweede bevolkingsgroep wil graag een Grammaticus en daar vinden dan ook de onderzoeken plaats. Omdat de onderzoeken met elkaar verbonden zijn en daardoor een soort skill-tree systeem volgen, kun je niet willekeurig een onderzoek starten. Je moet nu eenmaal de lijn volgen en in sommige gevallen zijn er specifieke eisen. Het kan zijn dat je eerst een lading concreet in je warenhuis moet hebben, voordat je een onderzoek kunt vrijspelen. Het maakt de game direct een stuk strategischer, maar het beperkt de keuze niet. Het systeem is namelijk onderverdeeld in economische zaken, burgerlijke en militaire onderzoeken. Ben je helemaal niet bezig met het militaire aspect van de game, dan kun je die kant grotendeels negeren. Met mijn speelstijl was ik vooral druk bezig met de economische en burgerlijke onderzoeken. Deze onderzoeken verbeteren bijvoorbeeld de wegen, maar ook de effectiviteit van het ziekenhuis en de brandweer. Door zoveel mogelijk te onderzoeken verbeter je gebouwen, maar speel je ook nieuwe goden, bonussen en gebouwen vrij. Dit betekent dat je later een waterput of trireem kunt bouwen, maar ook de haven kunt uitbreiden met dokken. Tenzij je altijd dezelfde speelstijl hanteert en een voorkeur hebt voor specifieke gebouwen, zorgt dit ervoor dat elk rijk zich net wat anders ontwikkelt. En het mooie is dat het tegelijkertijd een vloeiende en duidelijke vorm van progressie biedt. Je bent niet meer afhankelijk van alleen de bevolkingslagen en je hebt niet alles binnen enkele uren vrijgespeeld.
Volledig in de Romeinse Stijl
Doordat het Romeinse Rijk is gekozen als setting, vliegen de Latijnse woorden je natuurlijk om de oren. Daarnaast hebben alle gebouwen een Romeinse uitstraling gekregen. Dit ziet er fantastisch uit en al helemaal als je via de cinematische camera je stad bewondert. Ik vind het in ieder geval geen straf om een amfitheater en aquaduct van dichtbij te bekijken. En dat kun je daadwerkelijk doen dankzij de first-person camera. Hoewel het geen verplichting is, kun je het eiland en je stad opleuken met allerlei decoraties. Je krijgt de keuze uit simpele bomen, fonteinen, maar ook triomfbogen en standbeelden. Nu is het wel jammer, dat ze hebben gekozen om marmeren beelden in de game te plaatsen in plaats van de geverfde varianten. De Romeinse standbeelden hadden officieel kleur, maar dat was niet bestand tegen de tijd. Om meer decoraties vrij te spelen, moet je punten verdienen voor de Hall of Fame. Dit gebeurt tijdens het spelen automatisch, want het is verbonden aan specifieke acties. Vervolgens kies je in het menu welke beloning je als eerste wilt hebben. Via de Hall of Fame speel je de goden permanent vrij en kun je nieuwe icoontjes voor je vlag vrijspelen. Het is een prima progressiesysteem buiten de game om en het zorgt ervoor dat je jezelf doelen kunt stellen. Op een gegeven moment moet je toch een keer een andere speelstijl uitproberen. Als je tenminste alles wilt hebben.
Je ziet het al aankomen, maar ik had graag meer decoraties willen hebben. Het is vooral lastig om de Keltische steden leuk te decoreren, want daar past een Romeins standbeeld niet. Het decoreren is echter wel een stuk verbeterd. De ondergrond komt niet meer automatisch mee, waardoor je zelf mag bepalen of een standbeeld op steen of gras staat. Daarnaast zijn diagonale wegen en diagonale plaatsingen eindelijk onderdeel van de game. Je bent niet meer gebonden aan de typerende vierkante woonwijken en dat zorgt voor nog meer vrijheid. Nu merkte ik tijdens mijn speelsessies wel dat de wegen soms automatisch diagonaal geplaatst werden, terwijl ik de functie tijdelijk had uitgezet. Blijkbaar is de game er net zo enthousiast over. Gelukkig is dit eenvoudig op te lossen door de functie opnieuw aan en uit te zetten. Daarnaast komt er soms een stuk weg mee als je een decoratie probeert te verplaatsen, waardoor het handiger is om een decoratie gewoon te verwijderen. Het zijn kleine bugs die vast snel opgelost zijn.
Over vrijheid gesproken, wil je nog meer keuzes? Wat is een game over het Romeinse Rijk zonder de bekende Romeinse goden en mythologie? Ik vermoed dat we later een grotere selectie krijgen, maar de goden die ze hebben gekozen passen goed bij de game. Zo gaat Poseidon je helpen met de zeevaart en visserij, terwijl Mars natuurlijk de oorlogsgod is. Kelten hebben hun eigen varianten, maar leveren ook gevarieerde bonussen op. Je kiest een god dus voornamelijk voor de bonussen, omdat ze de productielijnen verbeteren. Elke god heeft een aantal milestones die je moet behalen met geloofspunten. Dat is de ultieme beloning, maar je bent vrij om telkens van god te wisselen. Je aanpak kan nu eenmaal verschuiven tijdens de game en als je geen graan meer wilt verbouwen, dan heb je Ceres niet meer nodig. Anno 117: Pax Romana heeft veel veranderingen en er zijn enkele die ik echt moet benoemen. Het plannen van je stad was namelijk nog nooit zo eenvoudig dankzij de actieve pauzeknop. Het is bizar, maar je kunt nu eindelijk plannen, bouwen en gebouwen verplaatsen, terwijl de game op pauze staat. Dat is ongelofelijk handig, wanneer je erachter komt dat je helemaal geen plek hebt om een aquaduct te plaatsen en daardoor je halve stad moet herinrichten.
Diepgaander dan ooit
Het einde van deze review is nabij, maar niet voordat ik nog even verdedig waarom dit de meest diepgaande Anno-game is. Je bent namelijk niet meer verplicht om alle wensen van een bevolkingslaag te vervullen. Ze willen allemaal specifiek voedsel en dat wordt nu berekend aan de hand van punten. De eerste bevolkingslaag heeft daardoor genoeg aan alleen vis en het is je eigen beslissing om ze ook nog pap te geven. Of misschien doe je het juist andersom. Het belangrijkste is dat de keuze nu effect heeft op je rijk. Wanneer alle bewoners in een huis toegang hebben tot vis, dan krijg je een extra punt in populatie en inkomen. Pap zorgt er dan weer voor dat je twee extra punten in populatie krijgt. Hetzelfde principe geldt voor kledingstukken, publieke gebouwen en huishoudelijke goederen. Hoe meer spullen je aflevert, hoe meer punten je krijgt, maar om een nieuwe bevolkingslaag vrij te spelen hoef je alleen het puntenaantal te bereiken. Dit wordt heel netjes aangegeven en dat geldt eigenlijk voor alle informatie. De interface is strak en lekker duidelijk, waardoor je eenvoudig alle informatie kunt opzoeken en niet in de war raakt.
De attributen die ik net heb opgenoemd, zijn ook nog eens verbonden met productiegebouwen en de publieke sector. Productiegebouwen zorgen ervoor dat je minpunten krijgt op het gebied van gezondheid en brandveiligheid, maar leveren extra inkomen op. Sommige leveren alleen extra geld of geluk op, waardoor je gerust een sandalenwinkel in het midden van een woonwijk kunt zetten. Het zal je niet verbazen dat hetzelfde geldt voor een brandweerkazerne en ziekenhuis. Hoe meer huizen ze kunnen bereiken, hoe lager de kans op ziekte of brand is. Je moet dus veel meer nadenken over waar je de gebouwen precies neerzet. Hoe beter je het allemaal inplant, hoe minder gebouwen je nodig hebt. Als een theater centraal is gelegen, dan kun je bijna de hele stad bereiken. Vooral als je daarna de wegen verbetert. Aangezien zulke gebouwen onderhoudskosten hebben, moet je er niet te veel van hebben. Op het moment dat je failliet bent, is het namelijk game over, tenzij je een lening krijgt aangeboden. En dat ligt aan de keuzes die je hebt gemaakt met het instellen van je sandboxgame.
Het eindoordeel van Anita
van Beugen
Tja, Anno 117: Pax Romana heeft mijn hart gestolen. Ondanks dat de basis van de gameplayformule niet op de schop is gegaan, zorgen alle veranderingen voor een diepgaandere ervaring. Met de onderzoeken, de goden en het culturele aspect zijn er meer dan genoeg keuzes om te maken. Tegelijkertijd zorgt dit ook voor een uitgebreid progressiesysteem dat werkt naast de bekende bevolkingslagen. De wensen van de bewoners hoef je niet volledig te vervullen en dankzij de attributen is het plannen van je start nog belangrijker. Het helpt al helemaal dat je nu veel meer opties krijgt bij het opstarten van de sandboxmodus. Oftewel, je hebt als speler veel meer vrijheid, terwijl je geniet van de fantastische Romeinse en Keltische setting. Als je liever een verhaal volgt, dan is de campagne de moeite waard, maar hou er rekening mee dat je hierin wel gestuurd wordt. Ondanks wat kleine bugs en missende Keltische decoraties zijn er geen redenen te verzinnen om Anno 117: Pax Romana links te laten liggen. Tenzij je geen fan bent van het Romeinse Rijk, maar dat kan ik me niet voorstellen.
- Fantastische setting
- Zoveel goede veranderingen
- Onderzoekscentrum en goden hebben veel invloed
- Interface is duidelijk en strak
- Je kunt starten met de Kelten of de Romeinen
- Voor de liefhebbers is er combat op het land
- Diepgaander dan voorheen
- Veel opties en vrijheid voor de speler
- Actieve pauzeknop!
- Enkele kleine bugs
- Had meer (Keltische) decoraties willen zien