Jarenlang hebben artsen patiënten met hartritmestoornissen gewaarschuwd voor koffie. Maar een nieuwe studie laat precies het tegenovergestelde zien: wie dagelijks een kopje drinkt, heeft er juist minder last van.
Atriumfibrilleren, ook wel boezemfibrilleren genoemd, is de meest voorkomende hartritmestoornis. Bij deze aandoening kloppen de boezems van het hart onregelmatig en te snel. Dat kan leiden tot vermoeidheid, duizeligheid en een verhoogd risico op een beroerte. In Nederland hebben zo’n 400.000 mensen te maken met deze aandoening. Daarnaast lopen naar schatting nog eens 80.000 mensen rond met boezemfibrilleren zonder dat ze het weten.
Lange tijd ging men ervan uit dat cafeïne het hart opjaagt en de symptomen van boezemfibrilleren kan verergeren. Veel artsen adviseerden hun patiënten daarom om koffie te mijden. Maar een nieuwe studie trekt dat beeld in twijfel.
Koffiedrinkers versus onthouders
Om erachter te komen wat een kopje koffie doet met patiënten, voerden onderzoekers uit Australië de zogeheten DECAF-studie uit. Ze volgden 200 patiënten met atriumfibrilleren die een cardioversie hadden ondergaan. Dat is een behandeling waarbij het hartritme met een elektrische schok wordt hersteld. De helft kreeg de opdracht om minstens één kopje koffie per dag te drinken, de andere helft moest juist volledig stoppen met koffie en andere cafeïnehoudende producten.
Na zes maanden kreeg 47 procent van de koffiedrinkers opnieuw last van atriumfibrilleren. Bij de mensen die geen koffie dronken, lag dat percentage op 64 procent. Met andere woorden: wie koffie drinkt, heeft minder kans om opnieuw atriumfibrilleren te krijgen.
Hoe kan dat?
De onderzoekers hebben verschillende theorieën over waarom koffie beschermend zou kunnen werken. Koffie bevat honderden verschillende stoffen, waarvan cafeïne de bekendste is. Cafeïne blokkeert adenosinereceptoren in het lichaam. Adenosine is een stof die kan bijdragen aan het ontstaan van atriumfibrilleren door het hartritme te beïnvloeden en onregelmatige hartslagen te veroorzaken.
Daarnaast heeft koffie ontstekingsremmende eigenschappen. Omdat ontstekingen in het lichaam een risicofactor zijn voor atriumfibrilleren, zou koffie beschermend kunnen werken. Ook werkt cafeïne als een licht diureticum (het bevordert de urineproductie) wat mogelijk de bloeddruk verlaagt en daarmee het risico op hartritmestoornissen vermindert.
Tot slot blijkt uit eerder onderzoek dat koffiedrinkers gemiddeld duizend stappen meer per dag zetten. Meer beweging staat al langer bekend als een beschermende factor tegen atriumfibrilleren.
Niet te hard van stapel lopen
De onderzoekers zeggen wel dat deze resultaten niet zomaar naar alle situaties vertaald kunnen worden. Het ging in dit onderzoek om natuurlijke cafeïne uit gewone koffie, in normale hoeveelheden van ongeveer één kopje per dag. Deze bevindingen gelden dus niet voor energiedrankjes of cafeïnepillen met een hoge dosis synthetische cafeïne.
De studie had ook enkele beperkingen. Zo ging het om een relatief kleine groep deelnemers en waren patiënten en artsen niet geblindeerd; ze wisten dus wie wel en geen koffie dronk. Dat kan een impact hebben op de resultaten. Ook wilden veel mensen niet meedoen aan het onderzoek, juist omdat ze niet van koffie af wilden of geloofden dat koffie hun klachten zou verergeren. Mogelijk reageren sommige mensen anders op koffie dan anderen.
Bovendien werd alleen gekeken naar mensen met atriumfibrilleren die een cardioversie ondergingen. Of koffie ook helpt bij andere vormen van hartritmestoornissen, moet nog onderzocht worden.