In het huishouden van de Amsterdamse Romy had de smartphone tot voor kort een grote rol. Ze zorgt sinds een aantal jaren voor haar nichtjes Djamila (10) en Preciosa (13). “Ze zaten vaak op hun slaapkamer, teruggetrokken van het gezinsleven. De jongste was vaak boos en chagrijnig. En ik kwam erachter dat ze tot midden in de nacht op haar telefoon zat.”

Ze besloot: het roer moet om. Ze ging naar bijeenkomsten op school over smartphonegebruik, ze las artikelen over de effecten van smartphones op kinderen en besloot het zogeheten ouderpact te ondertekenen van de beweging Smartphonevrij Opgroeien. 

“Je moet sterk in je schoenen staan als ouder.”

En in dat laatste is ze niet de enige. Zo’n 55.000 ouders hebben inmiddels dit ouderpact getekend. Hiermee sluiten ze zich aan bij een groep die ervoor kiest om te wachten met het geven van een smartphone aan hun kind tot het 14 jaar oud is. 

Ruim een jaar geleden startte een handjevol ouders met de beweging Smartphonevrij Opgroeien. Inmiddels hebben ouders van meer dan 4.000 scholen zich erbij aangesloten. Vandaag verschijnt een boek over opgroeien zonder smartphone. 

Groepsdruk

“Ons doel is om in elke klas een groep te krijgen die geen smartphone heeft”, zegt Danielle Batist, een van de oprichters van Smartphonevrij Opgroeien. “Want als in elke klas 25 procent van de kinderen geen smartphone heeft, dan verdwijnt de sociale groepsdruk. Dan wordt het geaccepteerd dat een deel iets anders doet.”

Meer ouders als Romy worstelen met de vraag op welke leeftijd je een kind een smartphone geeft. Uit onderzoek van het RTL Nieuwspanel blijkt dat 60 procent van de ouders hun kinderen tussen de 6 en 18 jaar al voor hun twaalfde een telefoon geeft. 

40 procent van de ouders voelt druk bij het geven van een telefoon. En 23 procent van de ouders geeft aan achteraf gezien hun kind op te jonge leeftijd een smartphone te hebben gegeven. 

Ouders uit het RTL Nieuwspanel geven de telefoon al voordat een kind 12 is, omdat ze willen dat het bereikbaar en veilig is. Een andere reden is het leren omgaan met verantwoordelijkheden. Ook geven ouders aan dat het nodig is voor school vanwege een groepsapp met de klas, of om het rooster te kunnen inzien. 

Stap verder dan advies overheid

Een half jaar geleden kwam de overheid met het advies om kinderen pas vanaf hun vijftiende toegang te geven tot sociale media, zoals Instagram en Tiktok. Maar gemeenten willen hier nog een stap verder in gaan. In Wageningen wordt vanavond een motie ingediend om het smartphonevrij opgroeien nog meer te stimuleren.

De gemeente Amsterdam wil ouders overhalen om gedurende de basisschooltijd geen smartphonevrij te kopen voor hun kind. De gemeente is een samenwerking aangegaan met de beweging Smartphonevrij Opgroeien en hield zo’n zeventig ouderbijeenkomsten op basisscholen verspreid door de stad. 

De Amsterdamse wethouder Alexander Scholtes roept politici op om, waar het kan samen met Europa, door te pakken met strengere regels. “Stop met verslavend ontwerp, stel grenzen aan schadelijke algoritmes en handhaaf beter op leeftijdgrenzen.”

Op basisschool De Spaarndammerhout wordt ouders sinds september geadviseerd om hun kind geen smartphone te geven zolang het daar op school zit. Dertien andere Amsterdamse basisscholen nemen dat beleid nu over. In deze video zie je hoe het er op De Spaarndammerhout aan toe gaat:

“In groep 7 heeft bij ons nu een groot deel geen smartphone” zegt Femke van der Graaf, directeur van De Spaarndammerhout. “Waar het eerst door weinig concentratie en online pesten onrustig was, merken we nu dat het een stuk rustiger is geworden. Ze voetballen en spelen meer en er is geen angst meer voor stiekem filmen en pesten.”

Strakke afspraken

Bij Romy thuis heeft haar nichtje Djamila inmiddels geen smartphone meer. Wel een Nokia, zodat ze kan bellen als ze ergens langer blijft spelen. “Het is een stuk gezelliger in huis. Er worden na schooltijd weer gezelschapsspelletjes gedaan.” 

Met haar oudste nichtje Preciosa heeft ze strakke afspraken over het gebruik van haar smartphone. “Je moet sterk in je schoenen staan als ouder. Al het gescheld en de boosheid moet je voor lief nemen, want je krijgt er veel voor terug.”