Willem Boutkan zat in 2023 op verkiezingsavond naar de televisie te kijken, maar naar de verkeerde zender, zo vertelt Martin Bosma bij het afscheid van de vertrekkende Kamerleden. Boutkan stond op plek 30 van de PVV-kandidatenlijst, dus wat kon hem nou gebeuren? Die verwachting klopte niet helemaal, maar dit keer is het alsnog goedgekomen: met plek 36 is Boutkan ruim onverkiesbaar voor een tweede termijn en dus blijft zijn anciënniteit – het aantal dagen dat hij de Kamer zat – steken op 707. 

Wie waren die PVV’ers die de afgelopen twee jaar in de Tweede Kamer rondliepen? De meesten van hen hebben we nooit leren kennen, zo blijkt deze dinsdagmiddag, als 21 van de 37 Tweede Kamerleden van Wilders vertrekken. Eigenlijk is het een afscheid van negentien: de man die al die tijd niets deed – spookkamerlid Vincent van den Born – heeft zich afgemeld en Eric Esser – die ook al niet uitblonk in parlementaire activiteiten – blijkt herstellende van een oogoperatie. 

Drie van deze 21 PVV’ers waren sowieso niet herkiesbaar: Van den Born, Martine van der Velde en Leon de Jong. De rest stond wel op de kandidatenlijst maar op een te lage plek. De kans dat zij alsnog terug mogen komen omdat Kamerleden tussentijds vertrekken is klein: de kans is in ieder geval nul dat PVV’ers doorschuiven naar het kabinet, want daar zal Wilders niet in zitten. Daarmee houdt het voor de meeste vertrekkers op. Tijd voor een inventarisatie. 

 

Nieuwe fractie 

De nieuwe PVV-fractie bestaat uit 26 personen en daarvan zaten er zestien in de oude. Drie bewindspersonen uit het kabinet zijn terug: Marjolein Faber, Vicky Maeijer en Chris Jansen. Drie andere nieuwe namen waren al actief bij de PVV, maar niet in de Tweede Kamer: Europarlementariër Sebastiaan Stöteler, het Purmerendse raadslid Nicole Moinat en haar Almeerse collega Annette Raijer. Het aantal echt nieuwe namen blijft steken op vier.

 

 

Alle rode namen in deze tabel zaten tot deze week niet in de Tweede Kamerfractie. Opvallend blijft hoe weinig voorkeursstemmen PVV-Kamerleden krijgen. Zelfs Marjolein Faber, die toch een aardig profiel opbouwde als asielminister, haalt er nog geen tienduizend. Het aantal kandidaten dat meer dan tienduizend stemmen haalt is op drie vingers te tellen: Wilders zelf, de eerste vrouw Shanna Schilder en Kamervoorzitter Martin Bosma. Laten we dit vergelijken met de mensen die zijn vertrokken. 

 

 

Deze tabel bevat alle kandidaten die tot deze week fractielid waren en waarvan dinsdag afscheid is genomen. Het beeld is hetzelfde: er zitten geen PVV-kandidaten tussen die behoorlijk wat voorkeursstemmen haalden. Wat ook opvalt: bijna al deze mensen hadden voor hun Kamerlidmaatschap andere functies bij de PVV en sommigen hebben die destijds opgezegd. Een aantal van hen heeft dat nooit gedaan. Zij zijn na twee jaar dus terug bij af: het Tweede Kamerlidmaatschap als carrièreonderbreking.

Er is één uitzondering: Martine van der Velde is weliswaar formeel nog Statenlid in Utrecht, maar op de dag van haar afscheid in de Tweede Kamer kondigde ze aan ook die zetel te verlaten. Dat heeft een grote consequentie: de PVV verdwijnt uit de Provinciale Staten van Utrecht, waar alle voormalige PVV-zetels voortaan onderdeel zijn van de rechtse partij UtrechtNu, waar eerder ook de Statenleden van JA21 in opgingen. Van der Velde wil niets kwijt over haar vertrek. 

 

Anciënniteit 

In de politiek gaat het niet alleen om de vraag of je een achterban hebt, maar ook om je ervaring. Elk Kamerlid kan je vertellen dat je pas na een aantal jaar echt effectief bent. Als we naar het aantal dagen kijken dat vertrekkende en blijvende PVV-Kamerleden in de Kamer zitten, zien we dat de meest ervaren leden mogen blijven en dat Wilders vooral onervaren zielen van zich afschudt, met uitzondering van Leon de Jong, die bijna 4.000 dagen actief was. Ook hij vertrekt. 

Ervaring opbouwen bij de PVV, dat is alleen weggelegd voor een klein clubje en zo vraag je je af wat Nederland de afgelopen jaren precies aan al die andere PVV-passanten heeft gehad. We kunnen nu het beste luisteren naar de woorden van Kamervoorzitter Bosma, die ze dinsdagmiddag persoonlijk toesprak. Boeiend dat juist spookkamerlid Vincent van den Born er niet was, want wat zou er over hem gezegd moeten worden? Van den Born heeft zichzelf en Bosma veel ongemak bespaard door weg te blijven.

Er is de afgelopen jaren vaak gezegd dat de PVV’ers niets of weinig deden, en dat hoor je deze middag ook. We horen dat Peter Smitskam werd aangevallen omdat hij zijn Kamerwerk niet zou doen, maar hij zat in de enquêtecommissie corona en daarom duurde het lang voordat hij zijn maidenspeech hield. Smitskam heeft bij de besloten verhoren veel indruk gemaakt met zijn analytisch vermogen, weet Bosma. Mooi dat we weten dat Smitskam druk was, maar was de rest dat ook? 

 

Parlementaire activiteiten 

Een aantal PVV-Kamerleden is voorzitter van een Kamercommissie geweest, zo horen we. Max Aardema was voorzitter van de commissie Landbouw en gunde mensen daar vaak relatief veel spreektijd. Jeanet Nijhof was voorzitter van Financiën, Henk de Vree van Binnenlandse Zaken en Joeri Pool van Justitie. Chris Faddegon was ondervoorzitter van Defensie. Anderen hadden een relatief onzichtbare rol: zo zat Dennis Ram in het bestuur van de Interparlementaire Unie. Zou iemand weten wat dat is? 

Bosma vertelt allemaal persoonlijke dingetjes. Nico Uppelschoten is mantelzorger voor zijn vrouw en het oudste Kamerlid ooit. Leon de Jong heeft de mooiste stem van de Nederlandse politiek. Martine van der Velde deelt alles over haar hobby’s breien, haken en poezen. Marco Deen heeft een huisje in Spanje, Jeanet Nijhof een hondenfokkerij. Patrick van der Hoeff is ooit in het Kamergebouw verdwaald en moest worden opgespoord. Jan Valize heeft asperger en is daarmee gepest.

Dit zijn natuurlijk niet de zaken waar het de PVV-kiezer om te doen was. We horen soms wat algemene ambities, maar zo goed als nooit of er voorstellen werden gedaan of aangenomen. Henk de Vree was streng op de overheidsuitgaven, Jeanet Nijhof zette zich in voor PAS-melders, Joeri Pool was in touw voor de krijgsmacht, Folkert Thiadens is tegen windmolens en zonneparken en Patrick Crijns tegen vapende jongeren. Maar wat al deze meningen en visies hebben opgeleverd blijft een raadsel. 

De cynische conclusie is dat er 21 Kamerleden zijn vertrokken en dat niemand hun inbreng zal echt missen. Nieuwe anonieme PVV’ers zullen weer met dit soort meningen komen, en hier en daar zal een PVV’er weer een Kamercommissie voorzitten. Het Kamerlid als totaal uitwisselbare passant in Den Haag. Wat zouden dit soort mensen er nou zelf van denken?

 

Beeld: Martin Bosma tijdens het afscheid van de Kamerleden. Still uit de videostream. 

 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.