Uw ministerschap begon vrij hoopvol met de H.J. Schoo-lezing getiteld ‘Doen wat nodig is om onze democratische rechtsstaat te beschermen’. Misschien was dat zelfs wel uw belangrijkste taak als minister van Justitie en Veiligheid, maar wat heeft u daarin gefaald. In plaats van de democratische rechtsstaat te beschermen, koos u er voor te liegen en te bedriegen, en over de rug van kwetsbaren een crisis te verzinnen. In de puinhoop die u zelf had veroorzaakt had u ook nog eens het lef uzelf als nieuwe leider van de VVD te kandideren. Was dit het begin van uw favoriete holle frase ,,daar neem ik de volledige verantwoordelijkheid voor”?

Want wát een verantwoordelijkheid nam u. Zodra al uw goedlachse VVD’ers terug waren van hun vakantiehuizen in Zuid-Frankrijk kreeg u op 14 augustus 2023 het mandaat van uw partij om het liberale gedachtegoed uit te hollen. Aansluitend op uw bewind als eerste minister van Justitie zonder meesterstitel, kieperde u zonder pardon diezelfde democratische rechtsstaat de prullenbak in, nam een spoedcursus haatzaaierij en volksmennerij bij uw nieuwe blonde lief en stuurde u de meest incapabele ploeg uit de geschiedenis van die democratische rechtsstaat het bordes op. U was met uw VVD bereid noodrecht te misbruiken om de volgende verzonnen crisis het hoofd te bieden en de rechtsstaat nog verder te beschadigen. Mijn belangrijkste vraag aan u, mevrouw Yesilgöz: hoeveel schade bent u nog meer van plan onze democratische rechtsstaat toe te brengen?

Na een campagne met uitsluitingen en zwartmakingen aan het adres van de heer Timmermans hoopt u vurig op een „centrumrechts” kabinet. Maar waar ligt dat centrum precies? Uw gedroomde centrum ligt inmiddels zó ver naar rechts dat we Weesp binnenkort ook Centrum Amsterdam kunnen noemen. U roept dat ons land „rust en stabiliteit” nodig heeft, maar waarom gunt u ons die rust en stabiliteit dan niet? Waarom maakt u het formeren onmogelijk door uw buitensluitende gedrag?

Of is het misschien zo dat u gewoon écht graag met ondemocratische partijen het land verder de verdeeldheid in wil helpen? Dat u partijen die het beste voorhebben met hun medemens wil blijven wegzetten als ‘radicaal’, terwijl u ten koste van anderen vriendjes probeert te worden met de grotere pestkoppen? Kom daar dan toch eens eerlijk voor uit! „Noem het beestje bij de naam” en „neem daar de verantwoordelijkheid voor” om bij uw woorden te blijven. Zeg het volk waar úw VVD voor staat: uitsluitend eigenbelang. Dat u er niet bent voor die „hardwerkende Nederlander thuis”, maar gewoon voor uzelf en uw ruggengraatloze meerderen. Dat liberaal voor u betekent dat ú vrij bent en het u niets interesseert hoe vrij anderen zijn.

Dus beste mevrouw Yesilgöz, stelt u zichzelf nou eens de vraag waar de VVD eigenlijk voor staat. Streeft uw VVD naar idealen of slechts naar macht? En neem in uw antwoord nou eens écht de verantwoordelijkheid. Wees écht eerlijk, óf stop met het uitsluiten en beschimpen van democratische partijen. Bouw eens een brug van hoop en verbinding in plaats van het graven van een bodemloze put van haat en verdeeldheid.

Jelle van Blokland Amsterdam

YesilgözCentrumrechts is kansrijk

Tendentieus en ongenuanceerd, zo typeer ik het commentaar van afgelopen zaterdag (8/11). Door uitsluiting van GroenLinks -PvdA zou de VVD met tactische manoeuvres de formatie vertragen en niet in het landsbelang handelen.

Tendentieus omdat de VVD wél traditionele machtspolitiek kan worden verweten maar geen maligne intenties. Je huid in deze fase duur verkopen is begrijpelijk wanneer je D66 als overwinnaar voor je moet dulden en na 14 jaar regeren wordt afgerekend op je resultaten. Ironisch dat in dit verband de formatie van het kabinet Den Uyl als lichtend voorbeeld wordt aangehaald. Oudere lezers zullen zich de ononderhandelbare strijdpunten nog goed herinneren. Alom geprezen, dat was tenminste duidelijke taal!

Ongenuanceerd omdat deze verkiezingen hebben uitgewezen dat er inderdaad ideologische blokkades zijn tussen fusiepartij GL/PvdA en de VVD: waar de VVD de groeiagenda voor de economie vooropstelt, blijft links geobsedeerd door een almachtige, herverdelende en betuttelende overheid.

Zolang links de ‘ideologische veren’ van Wim Kok niet heeft afgeschud komt er geen middenkabinet met GL/PvdA. Eerst dus maar dat alternatief verkennen: een motorblok van D66, CDA, VVD en CU, aangevuld met JA21. Met 78 zetels een comfortabel draagvlak. Een motorblok zonder geheimen voor verkenner Koolmees gegeven zijn betrokkenheid bij de formatie van Rutte III en IV.

De poppetjes zijn anders maar de politieke nestgeur niet. JA21 zal inschikkelijk blijken en omarming van het gematigde groeiscenario van de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 haalt de angel uit het migratiedossier. Een kansrijke exercitie dus.

Johannes ten Cate Den Haag

VerkiezingenWaarom geen kiesdrempel?

Het land heeft dringend een stabiele regering nodig die de problemen aanpakt, in beeld en woord samengevat door Siegfried Woldhek en besproken in vele andere analyses en commentaren naar aanleiding van de verkiezingen in de weekendkrant van 8 november. Daar komt het niet van – na eindeloze verkenningen is de conclusie: VVD en PvdA/GL (onoverbrugbaar), D66 en JA21 (onoverbrugbaar), D66, VVD, CDA (geen meerderheid). Resultaat: traagheid en onbestuurbaarheid. Wat ik mis in de analyses is het concept van een kiesdrempel.

Met een kiesdrempel van 5 procent zouden er van de 15 (vijftien!) partijen in de kamer 6 overblijven. De 29 zetels van de afvallers zouden naar rato toekomen aan de overblijvers: D66 32, PVV 31, VVD 27, PvdA/GL 25, CDA 22 en JA21 11. D66-VVD-CDA zouden een meerderheid van 82 zetels hebben. Geen nodeloos en eindeloos lang gedoe over wie-met-wie maar strak onderhandelen over een regeerakkoord en na zes weken, op Kerstavond de bordes scene.

Luchtfietserij? Op 23 februari waren de Duitse Bondsdagverkiezingen. CDU/CSU en SPD haalden geen meerderheid in procenten (45 procent) maar dankzij de kiesdrempel van 5 procent wel in zetels (328 van de 630). Na 6 weken onderhandelen, vlak voor Pasen,  was er een regeerakkoord.

Met de toenemende fragmentatie van de partijen wordt een kiesdrempel urgenter om Nederland binnen democratische regels bestuurbaar te houden. Deze gedachte mis ik in de analyses.

Cas Weykamp Winterswijk

SchoofMaak een tussenkabinet

Nu de formatie in volle hevigheid is losgebarsten, vergeten we soms dat er nog een kabinet is: Schoof 1, dat terecht door de kiezer is afgestraft, strompelt voort. Het wordt tijd het uit zijn lijden te verlossen met een tussen-kabinet van de twee middenpartijen die straks toch nodig zijn, D66 en CDA. Dan kan daar later de VVD met ofwel GroenLinks-PvdA of JA21 bij. En ondertussen kunnen de problemen van Nederland worden aangepakt. We kunnen niet wachten op het einde van een vermoedelijk lange formatie.

Jurrian Meeter De Meern

Wetenschap Geef de nieuwsgierigheid weer de ruimte

Soms komen dingen verrassend samen. Met ontroering las ik het pleidooi van Robbert Dijkgraaf voor een leven lang nieuwsgierigheid aan de hand van zijn vriendschap met mevrouw Suus Versteeg (8/11). Daarnaast wil ik al heel lang de loftrompet steken over de rubriek Alledaagse Wetenschap van Karel Knip (en redactie), waar dergelijke nieuwsgierigheid elke week wordt gevierd en verklaard. Als laatste wordt mijn werkende leven als wetenschapper al maanden gedomineerd door de aangekondigde en gerealiseerde bezuinigen van (wat nu nog het stompje is) van demissionair kabinet Schoof.

De manier waarop de universiteit hier mee omgaat leidt ertoe dat niet de nieuwsgierigheid van de wetenschapper voorop staat, maar hoe de wetenschapper zichzelf ’terugverdient’. De wetenschapper als kostenpost dus, niet als essentiële pijler voor onderwijs en onderzoek. Fondsen werven via de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) of de European Research Council wordt afgeraden want die dekken de kosten niet. De universiteit ziet liever dat fondsen worden geworven waar „uren op kunnen worden geschreven” maar waar het onderwerp niet uit eigen nieuwsgierigheid voortkomt.

Wat de markt verlangt wordt dan leidend. Dit geeft nog een extra dimensie aan de zorgen over academische vrijheid zoals recent geuit door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Dus terwijl nieuwsgierigheid de drijvende kracht is achter het verkrijgen van kennis en wetenschappelijke vooruitgang, dreigt ‘het huis van de wetenschap’, de universiteit, te verworden tot een organisatie waar financiële spreadsheets de strategie bepalen.

Het is de hoogste tijd dat wetenschappers er verenigd voor zorgen dat de ‘corporate en management’-houding van universiteiten en kennisinstellingen stevig terug in de fles wordt geduwd.

Bas Zwaan Hoogleraar Erfelijkheidsleer Wageningen Universiteit

UitzendbrancheDe Kamer moet optreden

Via journalistiek speurwerk heeft NRC (4/11) boven water gekregen dat de intrekking door minister Mariëlle Paul van Sociale Zaken (VVD) van beschermende maatregelen voor arbeidsmigranten een betrekkelijke solo-actie van de minister is geweest. Opmerkelijk is dat de minister bij hoog en laag volhardt in de stelling dat velen gehoord zijn en niet alleen de uitzendorganisaties.

De vorige minister die de bescherming gewetensvol heeft opgezet is terecht woedend. Niet alleen de arbeidsmigranten zijn het haasje (makkelijker uit te buiten), ook Nederlandse werknemers ondervinden forse hinder. Het speelveld is nu niet gelijk en zo werkt de intrekking oneerlijke concurrentie in de hand. Uiteindelijk zullen slechts de louche uitzenders wederom fors profiteren. Het wordt tijd dat de Tweede Kamer een vuist maakt.

Maarten Rácz Enschede

dikke auto’s Denk ook aan de fietser

Dat Bas van der Putten geen aandacht besteedt aan de verminderende verkeersveiligheid voor fietsers (8/11) bevreemdt mij. De steeds bredere en voor hun bestuurders onhandiger wordende auto’s nemen niet alleen rijdend steeds meer straatruimte in beslag, maar ook bij het geparkeerd staan. Voor fietsers krimpt zo de veilige ruimte. En dan is er ook nog het in toenemende mate – onzinnige – gebruik van verlichting overdag, dat verblindend en afleidend werkt. Paal en perk moet worden gesteld aan deze verschijnselen die niemand dienen, alleen misschien de autohandel en een misplaatst gevoel van eigen veiligheid.

F.M. Boon Delft

AZCLiberale democratie

In uw reportage over het AZC in Katwoude (8/11) wordt de discussie herleid tot het niveau van het individuele gedrag: „het viel mee, er was weinig overlast”. Maar dat de individuele migrant zich netjes gedraagt is niet het punt. Het gaat om de vraag of grootschalige migratie uit regio’s waar religie nog een alomvattend maatschappelijk kader vormt op de lange termijn verenigbaar is met een samenleving waarin religie juist naar de privésfeer is verplaatst, en waar individuele vrijheid en gewetensautonomie de basis vormen. De liberale democratie is geen neutraal vertrekpunt: ze is historisch gegroeid uit een cultuur die het individu voorrang geeft boven de gemeenschap of de geloofsgroep. Wanneer migratie wordt besproken als een kwestie van persoonlijke vriendelijkheid, verdwijnt de structurele compatibiliteitsvraag uit beeld.

Marijke Marcoen Leuven

Klik op het vinkje naast ‘Ik ben geen robot’